KATILIMCILAR Celalettin BİRTANE Cabbar LEYGARA Mehmet KAYA DTSO MECLİS BAŞKANI CELALETTİN BİRTANE VE MECLİS ÜYELERİNİN “RUSYA YATIRIM VE PAZAR ARAŞTIRMASI” 16-19 Şubat 2014 KATILIMCILAR Celalettin BİRTANE Cabbar LEYGARA Mehmet KAYA M. Zekai FİLİZ

RUSYA FEDERASYONU- Federal Bölgeler DEVLET BAŞKANI TEMSİLCİSİ YÜZÖLÇÜMÜ (km²) NÜFUSU DEVLET BAŞKANI TEMSİLCİSİ MERKEZ 1111 MERKEZ FEDERAL BÖLGESİ 652.800 38 455 789 Aleksandr Beglov Moskova GÜNEY FEDERAL BÖLGESİ 416.840 13 858 263 Vladimir Ustinov Rostov-on-Don KUZEY-BATI FEDERAL BÖLGESİ 1.677.900 13 599 613 Vladimir Bulavin St.Petersburg UZAK DOĞU FEDERAL BÖLGESİ 6.215.900 6 299 276 Viktor İşayev Habarovsk SİBİRYA FEDERAL BÖLGESİ 5.114.800 19 252 711 Viktor Tolokonskiy Novosibirsk URAL FEDERAL BÖLGESİ 1.788.900 1 2 076 505 İgor Holmanskih Ekaterinburg VOLGA FEDERAL BÖLGESİ 1.038.000 29 922 990 Mihail Babiç Nijniy Novgorod KUZEY-KAVKASYA FEDERAL BÖLGESİ 159.860 9 473 138 Aleksandr Hloponin Pyatigorsk

ÜLKE KİMLİĞİ Devletin Adı: Rusya Federasyonu Başkenti: Moskova Yönetim Biçimi: Cumhuriyet Resmi Dili: Rusça Dini: Ortodoks Hristiyan, İslam, Budizm Para Birimi: Ruble Yıllık Ortalama Döviz Kuru (1 $ karşılığı): 30,50 Ruble (2012) 1 $= 36,5 Ruble (11.03.2014) Yüzölçümü: 17.075.400 km² Nüfus: 142,8 Milyon Kişi (Ocak 2013) Erkek: 65,9 Milyon kişi Kadın: 77,1 Milyon kişi Yıllık nüfus artışı (%): -0,25 (2012) Nüfus Yoğunluğu: 8,5 kişi / km² Mesai Saatleri ve Günleri: Pazartesi-Cuma, 9.00-18.00 Büyük Kentler: Nüfus (bin kişi) Moskova 10.500 St-Petersburg (liman) 4.600 Novosibirsk 1.400 Ekaterinburg 1.310 Nijniy-Novgorod 1.300 Samara 1.150 Omsk 1.150 Kazan 1.130 Çelyabinsk 1.100 Rostov-on-Don (liman) 1.060 Ufa 1.050

SOSYAL GÖSTERGELER (2012) Ortalama Ömür Kadın: 74,5 Erkek: 62,5 Okuma Yazma Oranı (%): 99,9 Yüksek Öğretim Okul Sayısı: 1.100 Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı : 7 milyon Hastane Sayısı: 9.500 Doktor Başına Düşen Kişi Sayısı: 205,8 Bin kişiye düşen Otomobil: 360 Telefon : 430 Televizyon: 520 Mobil Telefon: 920 Bilgisayar: 445 Internet Bağlantı Sayısı (kullanıcı): 490 Gelen Turist Sayısı: 2,54 Milyon Giden Turist Sayısı: 15,33 Milyon Eğitim Harcamaları / GSMH: % 5,1 Sağlık Harcamaları / GSMH: % 3,6 Karayolu Uzunluğu: 738 bin km Otoyol Uzunluğu: 581 bin km Demiryolu Uzunluğu: 85 bin km Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi: 6.970 kwh/kişi Asgari Ücret (bölgelere göre değişir) RF ortalaması: 6.700 Ruble (2013) Moskova: 12.200 Ruble (2013) Yoksulluk sınırı (bölgelere göre değişir): RF ortalaması: Çalışanlar için: 7.200 Ruble Emekliler için: 5.300 Ruble Çocuklar için: 6.600 Ruble Ortalama ücret (bölgelere göre değişir) : 27.500 Ruble (2013) Moskova : 52.500 Ruble St.Peterburg : 34 800 Ruble Tatarstan Cumhuriyeti : 24 200 Ruble Voronej Bölgesi : 20 100 Ruble Yamal-Nenetsk Otonom Bölgesi : 64 300 Ruble Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti : 16 000 Ruble

İDARİ YAPI- Hükümet (2013- …….) Rusya Federasyonu iki meclisli başkanlık sistemine dayalı bir hükümet sistemi ile idare edilmektedir. Ülkeyi Devlet Başkanı yönetir. Devlet Başkanı son yapılan değişiklikler ile altı yıllığına seçilmektedir. Başbakan başkanlığındaki Hükümet de yürütme yetkisine sahiptir. Yasama yetkisi ise, Duma (Federal Meclisin alt kanadı) ve Federasyon Kurulu’ndan (Federal Meclisin üst kanadı) oluşan Federal Meclis’e aittir. Hükümetin bazı stratejik Bakanlıkları doğrudan Devlet Başkanına bağlıdır. Hükümet Devlet Başkanı tarafından atanmakta ve meclisten onay alınmaktadır. Vladimir Putin’in 2 kez Devlet Başkanlığı yapmasından dolayı yasal olarak yeniden seçilememesi nedeniyle, yerine Dmitri Medvedev Devlet Başkanı olarak seçilmiş ve 2007-2011 döneminde Medvedev Devlet Başkanı, Putin Başbakan olarak görev yapmıştır. 2011 yılının sonundaki genel seçimler ve 2012 yılı Mart ayı sonundaki Devlet Başkanlığı seçimleri sonrasında ise, bu “ikili” yer değiştirmiş ve V.Putin Devlet Başkanı, D.Medvedev ise Başbakan olarak görev yapmaya başlamıştır.

DTSO MECLİS BAŞKANI CELALETTİN BİRTANE VE MECLİS ÜYELERİNİN GÖRÜŞMELERİ… GÖRÜŞÜLEN KURUMLAR 1- Moskova Ticaret ve Sanayi Odası 2- (RTİB) Rus-Türk İşadamları Birliği 3- Rusya Ticaret ve Sanayi Odası 4- Rus İşadamları Derneği 5- Rusya Esnaf ve Sanatkarlar Odası 6- Türkiye`nin Moskova Ticaret Müşavirliği

MOSKOVA TİCARET VE SANAYİ ODASI GÖRÜŞMESİ - Rusya`da oluşan GSMH`ın %12 si Moskova`da kalıyor. Moskova şu anki durumdan 2.5 kat daha büyüme potansiyeline sahip. özellikle inşaat sektöründe büyük fırsatlar var. Tarım sektörüne ihtiyaç olacak, - Moskova`ya 160 devletten mal geliyor. - Türkiye ile ilişkiler iyi. - Irak Kürtleriyle ilişkiler var. - Yatırım için Moskova iyi bir yer ve her geçen gün yatırım oranı yükseliyor - Yatırımcılar isteyerek Moskova`ya geliyor - Başta gelen sektörler inşaat, otel, restoran, konut, hastaneler, teknoparklar vs. - Birikimli insanlara ihtiyaç var - Ruslarla ortak olmak işleri kolaylaştırır - Vergi oranı düşük olan bölgeler var - Sanayide teşvikler var, bilgi, eğitim, vergi gibi - Organik ürünlere talep fazla - Birçok dalda işbirliği imkanı var, maden, inşaat, organik tarım, sağlık vs. - İki oda arasında protokol imzalanmalı, ancak Başkana bilgi verilecek .

RUS-TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME RTİB Yönetim Kurulu Başkanı Naki Karaaslan, YK üyesi Sabahatin Yavuz, RTİB Genel Sekreteri Vladimir Solotsinski ve yaklaşık 10 kişinin katıldığı görüşmede DTSO Meclis Başkanı Birtane, Diyarbakır iş dünyası temsilcileri olarak Moskova’ya yaptıkları ziyaretin önem arzettiğini ifade etti. Rus-Türk İşadamları Birliği (RTİB) Başkanı Naki Karaaslan, iki ülke arasında 100 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi hedefine ulaşılması için bir yol haritasının hazırlanması gerektiğini kaydetti. 100 milyar dolarlık toplam ticaret hacmi hedefi için engellerin bertaraf edilmesini ve stratejik planın oluşturulması gerektiğini söyledi. RTİB YKÜ Yavuz da Rusya’nın diğer bölgelerinde geniş iş imkanlarının bulunduğunu kaydetti. Birtane, “Rusya büyük bir pazar. Diyarbakır iş dünyasına burayı ve Rusya’da da Diyarbakır’ı tanıtmak çok önemli. Bölgemizin özellikle tarım, turizm ve ticari alanlarda potansiyeli büyük. Rusya ile ticari ilişkileri artırmamız lazım. Hem ihracat hem ithalat. Bu konuda RTİB’in destek vereceğine inanıyoruz.” dedi.

RUS-TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME RTİB Yönetim Kurulu Üyesi Recai bey, 2012 yılında Rusya`nın Dünya Ticaret Örgütüne başvuru yaptığını, başvurunun kabul edildiğini ve 2017 de de üyeliğin kesinleşeceğini belirtti. - 2017 yılına kadar yatırım ve ticaret ortamı düzelecek. Gümrüklemede 2017 yılından sonra mal kıymetlendirilmesi ortadan kalkacak, faturadaki miktar esas alınacak. Türkiye`nin Rusya ile Serbest Ticaret Antlaşması (STA) yok, Türkiye AB`ne aday olduğu için. 2017`den sonra ekonomik alanda çıkan sorunlar Dünya Ticaret Örgütüne götürülecek. Buna ilişkin Ekonomi Bakanlığı bünyesinde özel bir daire var. 2013 yılnda 4 milyon Rus turist Türkiye`ye gitmiş ve bunun % 90`ı Antalya`yı tercih etmiş. Diyarbakır turizm acenteleri, Moskova turizm acenteleri ile irtibata geçip potansiyelin bir kısmını Diyarbakır ve Bölgeye çekebilirler. Rusya`ya güçbirliği şeklinde gelinmesi daha iyi olur. Rusya`da Kaloga Bölgesi var, otomotiv ve yan sanayi şehri denilir, 25 bin kişi için istihdam yaratılmış, burada Sanayi siteleri şeklinde yatırım yapılabilir. Önümüzdeki süreçte Rusya eski SSCB üyesi ülkeler arasında Gümrük Birliği anlaşması planlanıyor. RTİB YKÜ Sabahattin Yavuz; Gelecekte Diyarbakır, Ortadoğu`nun enerji, turizm ve lojstik başkenti olacağını, Türkiye`nin Tekstilde Rusya pazarının önemini göremediğini, Rusya`nın 150 milyon nüfusu var, 100 milyonu 12 şehirde yaşadığını, Rusya`da 50 yıl inşaat sektöründe iş olduğunu ve diğer sektörlerde de böyle olduğunu, dedi

RUSYA TİCARET VE SANAYİ ODASI GÖRÜŞMESİ - Irak Kürdistan`ı ile ilişkiler var Moskova da 4.cü çember yolu yapılacak, bu çemberin uzunluğu 300 km. yolun genişliği ise takriben 150 m. olacak. Ayrıca , Moskova ile San Petersburg arasında 800 km. otoban yapılacak. 2018 Dünya Kupası Rusya`da yapılacağından, büyük inşaat işleri olacak ve inşaat ihalelerine katılmak ve Rusya`da temsilcilik açmak iyi olur. Bu da Rus veya Türk şirketleri şeklinde olabilir. - Tekstil ve ayakkabı üretimi önemli, Rusya`da kurulu işletmelerle yapılırsa daha iyi olur - Sorunlar Konsolosluklar vasıtasıyla çözülür. - Rusya`nın güneyi tarıma elverişli - Gümrüklerde ve Vergilerde kolaylıklar sağlanıyor. - Özel ekonomik bölgeler var, buralarda destekler daha fazla. - Otomobil yan sanayi önemli, Kaloga bölgesinde bu sektör ağırlıkta ve Moskova`ya 100 km. mesafede Bölge ziyaretlerinde yardımcı olunabilir. Moskova`da arsalar daha çok özel sektörün elinde var Devlete bağlı arazilerde isteğe bağlı olarak satış veya kira olabilir (yabancı yatırımcılar için) Hastane ve sosyal projeler için Valiler çok hızlı bir şekilde prosedürleri yerine getiriyor (www.tender.mos.ru). Rusya`da yapı derneği var, bu dernek üzerinden iş ortaklıkları yapılabilir.

TÜRKİYE`NİN MOSKOVA TİCARET MÜŞAVİRİ İLE GERÇEKLEŞTİRİLEN GÖRÜŞME - Yedek parça pazar potansiyeli yüksek - Tekstil pazarı önemli Mobilyaya ihtiyaç var ama yerinde üretim olmak kaydıyla (sayılan 3 sektör için Ekaterinburg şehri önemli, Moskova`nın doğusunda) - Ev tekstili önemli sektör - İsrail ve Çin serada ileride - Moskova`daki fuarlara mutlaka katılım sağlanmalı Fuarlara katılındığında sorulan ilk soru, Moskova`da büronuz var mı? Depolarınız var mı? Rusya`da iş yaparken mutlaka avukat olmalı Avukatsız adım atamazsınız, ve mali müşaviriniz yanınızda olmalı - Konut sektörü önemli ve karlı ama Rus ortak olmalı - Madenler çok, krom, bakır, altın vs.? - İlaç sektörü pazarı var Tarım arazisi tahıl için 49 yıllığına cüzi bir miktar karşılığında kiralanabiliniyor Rusya da iş yapmak için güç birliği şeklinde gelmek daha iyi olur.

RUS-TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME

RUS-TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ İLE YAPILAN GÖRÜŞME

RUSYA TİCARET VE SANAYİ ODASI GÖRÜŞMESİ

RUSYA TİCARET VE SANAYİ ODASI GÖRÜŞMESİ

MOSKOVA TİCARET VE SANAYİ ODASI GÖRÜŞMESİ

RUS İŞ ADAMLARI DERNEĞİ

Bilgi için: Mehmet Nezir GÜNEŞ Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Dr. Yusuf Azizoğlu Cad. No:2 21000, Fiskaya, Diyarbakır Tel: +90 412 2281718-19 (dahili:150) Fax: +90 412 22445 e-mail: mngunes@yahoo.com mngunes@dtso.org.tr