OSMANCIK DEVLET HASTANESİ ECZ. ÖZLEM UYAR 2013 AKILCI İLAÇ KULLANIMI OSMANCIK DEVLET HASTANESİ ECZ. ÖZLEM UYAR 2013

AKILCI İLAÇ KULLANIMI NEDİR ? Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre uygun dozda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır.

sorumluluk SAHİBİ taraflar Üretici Hekim Eczacı Hemşire Diğer sağlık personeli Hasta/ hasta yakını Kullanılacak ilaca karar veren (hekim) İlacı sağlayan (eczacı) İlacı uygulayan (hemşire, hasta, hasta yakını)

Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca akılcı ilaç kullanımı ile ilgili ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır. Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı ile ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır sürmektedir. 12 Ekim 2010 tarih ve 6420 sayılı Bakan Oluru ile, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde, Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü kurulmuştur

DÜNYA ‘DA AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dünya Sağlık Örgütü, Kenya-Nairobi toplantısı, 1985. İlaç kullanımı ilk kez, akılcı bir çerçevede değerlendirilmiştir. Etkinlik Güvenlilik Uygunluk Maliyet

DÜNYA – TÜRKİYE İLAÇ PAZARI Kalp-Dolaşım Sistemi % 20 % 15 Merkezi Sinir Sistemi % 17 % 11 Gastro-intestinal Sistem % 15 % 12 Solunum Sistemi % 10 % 9 Anti-enfektifler % 9 % 22 Lokomotor Sistem % 6 % 11 Ürogenital Sistem % 5 % 4

TEDAVİ GRUPLARINA GÖRE İLAÇ KULLANIM ORANLARI Tedavi Grubu 2003 2002 2001 1999 Antibiyotikler 17,4 18,1 18,2 20,4 Ağrı Kesiciler 12,9 12,3 12,1 13,2 Soğuk Algınlığı ve Öksürük İ. 8,9 8,4 7,9 8,9 Kalp ve Damar Hastalıkları İ. 6,4 6,1 5,5 4,4 Sinir Sistemi İlaçları 3,6 3,7 3,5 2,9 Sindirim Sistemi İlaçları 4,9 5,2 3,2 2,9 Hormonlar 4,3 4,5 4,5 4

TANI VE TEDAVİ Hastanın sorununun tanımlanması, Hekim tarafından doğru tanının konulması, İlaçlı veya ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavinin tanımlanması, Tedavinin gerçekleşebilirliğinin ve maliyetinin değerlendirilmesi, Tedavinin başarısı ve hastanın uyuncunun değerlendirilmesi, Eğer ilaçla tedavi uygulanacaksa uygun ilaçların seçimi, Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimlerin öngörülmesi, Her bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin belirlenmesi ve uygun reçetenin yazılması gerekmektedir. Bu aşamada güncel tanı ve tedavi kılavuzları esas alınmalıdır. Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmelidir.

AKILCI İLAÇ KULLANIM İLKELERİ Tedavi planlarken doğru tanıya dayanılmalı, Doğru ilaç, doğru doz, doğru süre ve doğru uygulama yolu belirlenerek uygulanmalı, Tedavi başarısı, yan etkiler ve hastanın uyuncu değerlendirilmeli, Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimler öngörülebilmeli, Tedavinin; gerçekleşebilirliği ve maliyeti değerlendirilmeli.

Özel gruplar : Çocuklar Yaşlılar Hamilelik ve emzirme dönemindeki kadınlar Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar Kronik hastalığı olanlar İlaç ve besin alerjisi öyküsü olanlar Hatırlatma – Sorgulama Kronik rahatsızlıklar Kullanılmakta olan ve en son kullanılan ilaçlar Gıda takviyesi ve bitkisel ürünler Alerjik durumlar Gıda İlaç Tedavinin gidişi Tedavi süresince yapılması ve yapılmaması gerekenler Kontrol randevusuna gerek olup olmadığı İlaçların olası yan etkileri Besin ve ilaç etkileşimleri

Anlatma-Anlama-Doğru Uygulama Nasıl? Hangi dozda? Hangi sıklıkta? Ne kadar süre ? Saklama? Saklama Ambalaj ve kullanma talimatında belirtilen saklama koşullarına uyulmalıdır. İlaçlar çocukların göremeyeceği, ulaşamayacağı yerlerde, ışıktan ve nemden korunarak ve ambalajında saklanmalıdır. Son kullanım tarihi kontrolü yapılmalıdır.

SOĞUK ZİNCİR İLAÇLAR Soğuk zincir, üretildiği andan tüketileceği ana kadar +2°C ile +8°C arasında korunması gereken ürünlerin saklama ve taşıma koşullarını ifade eder. Soğuk zincir ürünlerin donmamasına özen gösterilmelidir. Kesinlikle dondurucuda saklanmamalıdır. Dondurucudan çıkartılan buz akülerinin, ürüne doğrudan teması ile ürünün donma riski artmaktadır. Buz aküleri, buzluktan çıkarıldıktan sonra çalkalama sesi gelene kadar oda ısısında bekletildikten sonra kullanılmalıdır. (Ör: -20°C’ de dondurulmuş buz aküsü, +20°C’de yaklaşık bir saat bekletilmelidir.) Donmaya duyarlı ürünlerde Dünya Sağlık Örgütü’ nün de tavsiyesi olan soğuk su aküsü (buzdolabında soğutulmuş su aküsü) kullanılarak taşıma sağlanırsa donma riski de önlenmiş olacaktır. No ice, no freeze!

İş Yükü ve Personel Sıkıntısı Yetersiz ve Eksik Bilgi Ekonomik Etmenler Alışkanlıklar TEDAVİ SEÇENEKLERİ İlaç Endüstrisinin Etkileri Sosyokültürel Etmenler Diğer Etmenler Yasal Etmenler

AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI Akılcı ilaç kullanımı tanımında yer alan maddelerden herhangi birinin veya birkaçının karşılanamaması durumu, Hastaların tedaviye uyuncunun azalmasına, İlaç etkileşimlerine, Bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine, Hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına, Advers olay görülme sıklığının artmasına, Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ ÖNERİLERİ Koordinasyonu sağlayacak bir kurum Kanıta dayalı klinik rehberler Temel ilaç listesi İlaç ve tedavi komiteleri Farmakoterapi ve reçeteleme eğitimi Sürekli tıp eğitimleri Sağlık çalışanlarına geri bildirim Kamuoyunun bilgilendirilmesi ve halk eğitimleri

ÜLKEMİZDE AKILCI İLAÇ KULLANIMI Türkiye’de Sağlık Bakanlığınca akılcı ilaç kullanımı ile ilgili ilk çalışmalar 1992 yılında başlatılmıştır. 1992-1994’de Eskişehir-Bilecik’te hekimlerin ve halkın akılcı ilaç kullanımı konularındaki bilgi ve tutumları değerlendirilmiştir. 1997’de gerekli insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla konuyla ilgili 6 personel, Hollanda’ya “Akılcı İlaç Kullanımı Eğitici Eğitimi” programına gönderilmiştir. 2002’de “İlaç Politikası Geliştirme Toplantısı” yapılmıştır.

Günümüze kadar dört kez “Akılcı ilaç Kullanımı Eğitici Eğitimi” yapılmış ve akademisyenler ile alanda görev yapan toplam 193 hekime bu eğitim verilmiştir. 2006 yılı verilerine göre “Akılcı İlaç Kullanımı” konusunda binin üzerinde hekime eğitim verildiği bildirilmiştir. Akılcı İlaç Kullanımı eğitimleri, yirmiden fazla tıp fakültesinin eğitim programına alınmıştır

Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından yapılan alan çalışmalarında; İlaç kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı olmadığı, İlaç maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır.

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (EKİÖ /OECD) 2008 raporuna2 göre; Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 16.4, İngiltere’de  % 8.8, Türkiye’de ise  % 6.1 olarak bildirilmiştir. Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın payı % 46 iken, İngiltere’de %12.3, ABD’de ise  % 12.2 olarak bildirilmiştir.

İlaç harcamaları miktar ve maliyet açısından değerlendirildiğinde; Kutu adeti bazında 2010 yılı satış sıralamasında Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları, Solunum Sistemi ilaçları ve Sistemik Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar ilk üçtedir. 2010 yılı maliyet sıralamasına bakıldığında, Sistemik Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar, Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları ile Kardiyovasküler Sistem ilaçları ilk üçte yer almaktadır.

Türkiye’de 2007 yılında kullanılan tüm ilaçların kutu bazında %17’si, TL bazında %18’i antibiyotiklerdir. 2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223 milyon kutusu antibiyotiktir. 2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama 20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.

2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2 milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır. 2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama 170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin çalışmaların derlenmesi, toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve kaynaklarına uygun stratejik planlar haline getirilmesi için geniş kapsamlı ulusal politikalar belirlemek ve hayata geçirebilmek amacıyla 12 Ekim 2010 tarihinde Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde; “Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü” kurulmuştur.

ÜLKEMİZDE AKILCI İLAÇ KULLANIMINA UYGUN OLMAYAN ÖRNEKLER Çocuk ishallerinde antibiyotik tedavisi, Fonksiyonel kabızlıkta laksatif alışkanlığı, Soğuk algınlığı v.b. viral enfeksiyonlarda antibiyotik kullanımı, Astımda uzun etki süreli 2-reseptör agonistlerinin uygun olmayan biçimde kullanımı, Yeni çıkan ilaçların gelişigüzel kullanımı, Her türlü dispepsi durumunda proton pompası inhibitörleri ve/veya H2- reseptör blokörlerinin kullanımı, Peptik ülserde proton pompası inhibitörleri ve H2-reseptör blokörlerinin birlikte kullanılması, Esansiyel hipertansiyonda tek ilaçla tedavi denenmeden 2, 3 hatta 4 ilaçla uzun süreli tedavi, Gereksiz aşılama (Ör; 65 yaşın altındaki sağlıklı erişkinlerde grip aşısı), Analjeziklerin suistimali (Ör; bir reçetede birden fazla NSAII’ın bulunması) Vitamin suistimali (antibiyotik ile veya gribal durumlarda alma alışkanlığı)

“İLACIM; NE EKSİK, NE FAZLA!” Tanıtım üniteleri Slogan, Logo, Maskot El broşürleri Afişler

MEDYA Ulusal TV ve radyo kanallarında sağlık programları Web sitesi www.akilciilac.gov.tr

HASTANELER

HİZMET KALİTE STANDARTLARI 01.07.2011 tarihinde “Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi” yürürlüğe girmiştir. Hastanelerde hizmet kalite standartlarına Akılcı İlaç Kullanımı ile ilgili maddeler eklenmiştir.

Standartlar Akılcı ilaç kullanımının sağlanmasına yönelik düzenleme bulunmalıdır Akılcı İlaç kullanımı ile ilgili sorumlu bir ekip oluşturulmalıdır Ekipte, yönetimden bir temsilci, hekim ve eczacı yer almalıdır Akılcı İlaç kullanımı ile ilgili olarak; Hastane politikası belirlenmeli Faaliyet planlanmalı ve uygulanmalıdır

Standartlar Akılcı ilaç kullanımı ile ilgili, hastalarda farkındalık oluşturulmasına yönelik düzenlemeler bulunmalıdır Hastalar ilaçların kullanımı hakkında bilgilendirilmelidir Hastaların sıklıkla kullandığı alanlarda akılcı ilaç kullanımına yönelik, broşür, poster, video görüntüleri gibi düzenlemeler bulunmalıdır. Yatan hasta eğitimlerinde, akılcı ilaç kullanımına yönelik bilgilendirme yapılmalıdır

AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIM ÖRNEKLERİ Çoklu ilaç kullanımı İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi İlaç kullanımında özensiz davranılması (uygulama yolu, süre, doz..) Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması Gereksiz yere antibiyotik tüketimi Gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal edilmesi

UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ALTTA YATAN NEDENLER Hastalar açısından: Hekim veya eczacıya danışılmadan ilaç kullanılması İlaç kullanımında özensiz davranılması Hastaların birbirlerine ilaç tavsiyesinde bulunmaları Hastaların bilgilendirilmesindeki eksiklikler

Hekim ve eczacı açısından: Bilgi ve eğitim eksikliği Kaynak yetersizliği veya kaynaklara pratik erişimin olmaması Günlük iş yükünün fazlalığı Halkın reçete baskısı

İlaç üreticileri açısından: Promosyonel açıdan hekim ve eczacıların teşvik edilmesi Hekim ve eczacıların yanlış yönlendirilmesi

UYGUN OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI ETKİLERİ Tedavi kalitesinin düşmesi: Belirli bir toplumda görülen ölüm sıklığında artma Belirli bir toplumda görülen hastalık sıklığında artma Kaynakların boş yere kullanılması: Sağlığa ayrılan bütçede ilaç harcamalarının gereksiz oranda fazla yer tutması Tedavi süresinin uzaması nedeni ile zaman kaybı

İstenmeyen etkilerin oluşma riski: İlaca bağlı yan etkiler Bakteriyel direnç gelişimi Psiko-sosyal etkiler İlaçların uygunsuz kullanımı sonucunda tedavi başarısının azalması ve hastaların tedaviye olan güvencinin azalması

Bu günkü antibiyotikler Türk’ün ilacı antibiyotik Bu günkü antibiyotikler 10 yıl içinde işe yaramaz.. 38

Şşşt ! Ufaklık ! Süper mikrop olmak ister misin.? Şundan biraz genomuna ekledim mi…. Penisilin bile sana bişey yapamaz….! Pnömo Jones’un , Antibiyotik Direnç çetesi elemanları ile ilk karşılaşması, hastane mutfağına yaptığı kısa ziyaret sırasında gerçekleşti

Dinlediğiniz için teşekkür ederiz … 