TÜRKİYE’DE SOFRALIK ZEYTİN İŞLETMECİLİĞİ MARMARABİRLİK Zeytinin adı TÜRKİYE’DE SOFRALIK ZEYTİN İŞLETMECİLİĞİ VE SEKTÖRÜN SORUNLARI İbrahim MİNARECİ Genel Müdür 1
ZEYTİN Zeytin bir Akdeniz bitkisi olup, dünyaya Anadolu’dan yayılmıştır. 2
DÜNYA VE ÜLKEMİZDE SOFRALIK ZEYTİN UZK verilerine göre üç sezon ortalamaları baz alınarak değerlendirildiğinde DÜNYADA ORTALAMA ÜÇ SEZON SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİMİ 2.458.000 TON ÜRETİM Ülkemiz 390.000 TON üretimle, 524.000 TON üretim yapan İspanya’nın ardından 2. sırada yer almaktadır. TÜKETİM Ülkemiz 270.000 TON tüketim ile Mısır’ın 280.000 tonluk tüketiminin ardından 2. sırada yer almaktadır. 3
2012-2013 TÜRKİYE ZEYTİN – ZEYTİNYAĞI TAHMİNİ REKOLTESİ 1.438.480 ton Toplam Zeytin Miktarı 163.645.006 Ağaç 32.381.751 Meyve Vermeyen 131.263.255 Meyve Veren 11 kg Verim 4
2012-2013 TÜRKİYE ZEYTİN – ZEYTİNYAĞI TAHMİNİ REKOLTESİ 455.030 ton SOFRALIK 1.438.480 ton 201.196 ton ZEYTİNYAĞI 983.450 ton YAĞLIK 5
TÜRKİYE SOFRALIK ZEYTİN ÜRETİM DAĞILIMI 6
SOFRALIK ZEYTİN Zeytin (Oleaeuropaea), zeytingiller (Oleaceae)familyasından meyvesi yenen Akdeniz iklimine özgü bir ağaç türüdür. Meyvesi doğasından gelen acılık maddesi nedeniyle (Oleuropein) doğrudan değil mutlaka işlenerek tüketilmelidir. Bu özelliği ile Zeytin, ağaçtan koparıldıktan sonra doğrudan tüketilemeyen ender meyvelerdendir. 7
İŞLEME ŞEKİLLERİ Oksidasyonla Karartılan Zeytin Fermente Zeytin Doğal Fermente Zeytin 8
İŞLEME ŞEKİLLERİ Oksidasyonla Karartılan Zeytin: Yeşil veya rengi dönük zeytinlerin alkali ile işlemden geçirilerek, oksidasyon ile karartıldıktan sonra fermente edilerek veya edilmeden elde edilen zeytini, Fermente Zeytin: Acılığının alkali çözeltisi ile kısmen veya tamamen giderilmesi ve fermente edilmesi ile elde edilen zeytini, Doğal Fermente Zeytin : Acılığın alkali kullanılmaksızın; Su, asitli su, tuzlu su ile fermantasyonla, Tuzlu suya hava vererek fermantasyonla, Doğrudan tuz ile temas ettirilerek giderilmesi ile elde edilen zeytini ifade etmektedir. 9
NEDEN DOĞAL FERMENTE ZEYTİN √ Doğal işleme tekniği sebebiyle tuz ve organik asit haricinde hiçbir kimyasal katkı maddesi kullanılmamaktadır. √ Anti kanserojen olarak bilinen polifenolik maddelerin (renk ve tat bileşenleri) minimum kaybı nedeniyle içerdiği besin öğeleri açısından daha değerli bir gıda maddesidir. √ Zeytine özgü fenolik tat ve bileşenlerinin işleme tekniği sebebiyle zeytinin bünyesinde maksimum seviyede muhafaza edilmesi sonucu oluşan özel aromatik tada sahiptir. 10
‘’DOĞAL FERMENTE’’ TERCİH EDİLMEMESİ √ Geç olgunlaşması √ Stok maliyetinin yüksek olması √ İşleme tekniği sebebiyle oluşan fire √ Daha fazla işçilik, enerji ve benzeri ek girdi maliyetleri 11
SEKTÖREL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 12
SEKTÖREL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ İSTATİSTİK BİLGİLERİ EKSİKLİĞİ FİDAN DİKİMİ VE DÜŞÜK VERİM ÜLKEMİZDEKİ GEN KAYNAKLARI BİLİNÇSİZ ZİRAİ MÜCADELE VE BAKIM DEPOLAMA KOŞULLARI 13
SEKTÖREL SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ TÜKETİMİN ARTTIRILMASI KAYIT DIŞILIK (MERDİVEN ALTI ÜRETİM) HAKSIZ REKABET İHRACAT DESTEKLERİ TARIMSAL DESTEKLER 14
SAĞLIKTA ZEYTİN ve ZEYTİNYAĞI KÖTÜ KOLESTEROL LDL’Yİ DÜŞÜRÜR, İYİ KOLESTEROL HDL’Yİ ARTTIRIR YAĞLI TOHUM ve HAMMADDE İTH. KALP KRİZİ RİSKİNİ AZALTIR CİLDİ BESLER OBEZİTEYİ ÖNLER KANSER RİSKİNİ AZALTIR YAŞLANMAYI GECİKTİRİR HÜCRELERİ YENİLER KEMİK GELİŞİMİNE YARDIMCIDIR. GASTRİT VE ÜLSERE KARŞI MİDEYİ KORUR 15
ZEYTİNYAĞI ÜRETİM ve TÜKETİMİNİN ARTTIRILMASI KAMU SPOTU YAKLAŞIK 2,7 MİLYAR $ (2011 YILI) OLAN YAĞLI TOHUM VE HAM YAĞ İTHALATINI AZALTACAKTIR…. SAĞLIKLI BESLENME, SAĞLIK HARCAMALARINI AZALTIR… DENGELİ, DÜZENLİ VE SAĞLIKLI BESLENMENİN ÖNÜNÜ AÇACAK… 16
ÜRETİMİN KAYIT ALTINA ALINMASI 1- ÜRETİM AŞAMASI ORTALAMA ALIM DEĞERİ 400 MİLYON TL ALIM FİYATI 2 TL / KG KAYIT İÇİ ZEYTİN REKOLTESİ 200 BİN TON TOPLAM REKOLTE 400BİN TON 200 BİN TON KAYIT İÇİ TARIMSAL DESTEĞİN KAPSAMINA ZEYTİNİN DE İLAVE EDİLMESİ DURUMUNDA DEVLET TARAFINDAN ELDE EDİLECEK İLAVE GELİRE İLİŞKİN ANALİZ (KİLOGRAM DA 40 KRŞ. DESTEK) 17
ÜRETİMİN KAYIT ALTINA ALINMASI TOPLAM İŞLEM HACMİNDEN ELDE EDİLECEK KAR 700 MİLYON TL (2.4 MİLYAR X %30) 2- ARACI AŞAMASI 200 BİN TON ALIM MİKTARI (Üretici → Dağıtıcı (Bayi) → Ulusal- Yerel Zincir-Bakkal → Tüketici (3 Kez) ORTALAMA TÜKETİCİ SATIŞ FİYATI 4 TL/KG. NİHAİ TÜKETİCİYE ULAŞTIRILANA KADAR OLUŞAN İŞLEM TUTARI 2,4 MİLYAR TL. 18
ÜRETİMİN KAYIT ALTINA ALINMASI 3- DEVLET AŞAMASI (A) DEVLETİN ELDE ETTİĞİ TOPLAM GELİR 220 MİLYON TL. (200 BİN TON x 0,40 Krş.) HESAPLANAN K DV 64 MİLYON TL. (2,4 MİLYAR/ 3 "Devir" x Satış KDV %8) HESAPLANAN GELİR VEYA KURUMLAR VERGİSİ 144 MİLYON TL. (700 MİLYON x %20 Vergi Oranı) HESAPLANACAK ÜRÜN STOPAJI (%3) 12 MİLYON TL. (400 MİLYON TL ALIM) 19
ÜRETİMİN KAYIT ALTINA ALINMASI 3- DEVLET AŞAMASI (B) DESTEK VERİLİP KAYIT DIŞILIK GİDERİLDİĞİNDE DEVLETE KALAN EK NET GELİR TUTARI 60 MİLYON TL TOPLAM 280 MİLYON TL. GELİR ELDE EDİLİR. DEVLETİN ÖDEYECEĞİ DESTEKLEME TOPLAMI (400 BİN TON x Kilogram da 40 Krş. ) 160 MİLYON TL. DESTEK VERİLİP KAYIT İÇİNE ALINIRSA (220 MİLYON X 2)% 50 440 MİLYON TL. KAYIT DIŞI İŞLEM KAYIT İÇİ İŞLEMLERDEN DEVLETİN ELDE EDECEĞİ VERGİ TOPLAMI 220 MİLYON TL. 20
TEŞEKKÜR EDERİM Zeytinin adı