ÇOCUKLARDA DİŞ SAĞLIĞINDA BİLMEMİZ GEREKENLER Prof.Dr. Meryem Tekçiçek H.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti (Çocuk Diş Hekimliği) AD.

İlk diş hekimine ne zaman gittiniz?

Hastalarınıza ilk diş hekimi ziyaretini hangi yaşta önerirsiniz?

İlk süt dişi çıktığı andan itibaren 12 aylık olana kadar bebek ilk kez çocuk diş hekimine gitmelidir.

Çocuk Sağlığının esas parçalarından biri korunmadır. Medical Expenditure Panel Survey sonuçları; bir yıl içinde bebeklerin % 89 ‘unun doktor ziyareti yaptıklarını ancak % 1.5 ‘nin diş hekimini ziyaret ettiklerini bildirmişlerdir. Çocuk Sağlığının esas parçalarından biri korunmadır. Çocuk Doktorları ve çocuk sağlığı ile ilgilenenler diyet, beslenme alışkanlıkları, florür kullanımı, yaralanmalardan korunma gibi ağız sağlığı konuları ile ilişkili hizmetleri düzenlemelidir. Ayrıca, çocuk doktoru, erken ağız sağlığı problemlerini tanımlayabilmeli, koruyucu önlemlerle birlikte aileyi bu konuda bilgilendirmelidir.

Pediatri uzmanları ağız sağlığı için risk değerlendirmesini yapabilmelidir. Çürük ve diğer ağız sağlığı problemlerinin risk faktörlerini bilmelidirler.

Ağız Sağlığında Risk Değerlendirme Anne yada bakıcının ağız sağlığı. Çocukların ve bebeklerin ağız sağlığı risklerinin değerlendirilmesi. Diş çürüğünün belirti ve bulgularının tanınması. Çocuğun florür ihtiyacının değerlendirilmesi. Ağız hijyeni uygulamaları olan diş fırçalama ve diş ipliği uygulamaları için rehberlerin hazırlanması.

Eğer aileler bebeklerinin dişetleri ve dişlerine iyi bakarlarsa, optimum sistemik ve topikal florür kullanılırsa, basit karbohidratlarla uzun süre beslemezlerse birçok ağız problemi önlenebilir.

Genel Sağlık ve Ağız Diş Sağlığı İlişkisi Ağız gelişimi Ağız sağlığı problemleri ve hastalıkları Ağız hijyeni Florürler Beslenme Yaralanmalar ve şiddetten korunma

AĞIZ SAĞLIĞININ GENEL SAĞLIK İÇİNDEKİ ÖNEMİ

Ağız sağlığı çocukların genel sağlığının bölünmez bir parçasıdır.

HAMİLELİK

Sık Görülen Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi Astımlı ve allerji hastalarında kullanılan ilaçlar sıklıkla ağız kuruluğu ile birlikte diş çürüğü riskini de artırmaktadır. Erken veya düşük doğum ağırlıklı doğan bebeklerde diğer bebeklere göre daha fazla mine defektleri görülür. Bu da diş çürüğü riskini artırır. Konjenital kalp hastalığı olan çocuklarda tedavisi yapılmayan ağız hastalıkları sistemik enfeksiyon riskini oluşturur.

Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi Hastalıkların ve çocuk ihmal ve istismarının belirtileri ağızda görülebilir. Vitamin eksiklikleri, bakteriyel, viral ve mantar enfeksiyonları, konjenital durumlar, sistemik durumlar ve çocuk istismarı ağız ve yüzde belirtiler gösterir. Anksiyete giderici ilaçlar, antikonvilzan ilaçlar, antidepresanlar, antihistaminikler, dekonjestanlar, diüretikler, narkotikler, non-streoidal antiinflamatuvar ilaçlar gibi bazı ilaçlar tükürük yapısı ve miktarında değişikliklere neden olurlar.

Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi Down Sendromlu hastalar, Bazı nörölojik hastalıklar, damak ve dudak yarığı Kraniyofasiyal defektleri Öğrenme ve gelişim gerilikleri, Görme ve işitme bozuklukları, genetik ve herediter hastalıklar, HIV

Sistemik Hastalık Ağız Sağlığı İlişkisi Fenitoin sodyum gibi epilepsinin tedavisinde kullanılan ilaçlar dişetinde büyümelere neden olur. Özel diyetler Tükürük akışının azalması Ağız temizliğinde zorluklara neden olan motor problemler Ağız gelişimi ve büyümesi ile ilgili yeterli bilgisi olmayan aileler çocuklarının ağız bakımlarında güven eksikliği duyabilirler.

Ciddi Ağız sağlığı problemlerinde; Çiğneme güçlüğü Kendine güvende azalma Uyku problemleri Öğrenme olanaklarının kaybedilmesi, okul devamsızlığı görülebilir.

Diş çürüğü astımdan 5 kat, rinitten 7 kat daha sık görülmektedir. Diş çürüğü çocukluk çağının en sık görülen kronik, enfeksiyöz hastalığıdır. Diş çürüğü astımdan 5 kat, rinitten 7 kat daha sık görülmektedir.

National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES) (1988-1994) sonuçlarında, 2 yaş çocuklarda % 8 bir veya daha fazla dişte diş çürüğü varken 5 yaşta % 40 çocuk diş çürüğüne sahip olduğu bildirilmiştir.

TÜRKİYE’DE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI DÜZEYİ: ÜLKE PROFİLİ 2004 ARAŞTIRMASI PROF. DR. SAADET GÖKALP DOÇ. DR. BAHAR GÜÇİZ DOĞAN DOÇ. DR. MERYEM TEKÇİÇEK DOÇ. DR. ATİLLA BERBEROĞLU DT. ŞENGÜL ÜNLÜER

TÜRKİYE’DE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI DÜZEYİ: ÜLKE PROFİLİ 2004 ARAŞTIRMASI

Türkiye Ağız-Diş Sağlığı Profili 2004 5 yaş çocuklarının; % 82,1’i hiç diş hekimine gitmemiş, % 87,6’sı yakınması olunca diş hekimine gitmiştir.

Türkiye Ağız-Diş Sağlığı Profili 2004 5 yaş çocuklarının ( n:1539); % 69,8 çocukta diş çürüğü varken,% 97,9’unda dolgu bulunmamaktadır. Kızlarda diş çürüğü daha az görülmüştür. En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 89,3 ‘ünün öğün aralarında atıştırma alışkanlığının olduğunu aileleri bildirmiştir. % 21,2 çocuğun diş fırçasının olmadığı, % 1,2 ‘sinin diş fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları öğrenilmiştir.

Türkiye Ağız-Diş Sağlığı Profili 2004 12 yaş çocuklarının (n:1611); % 41,4’ü hiç diş hekimine gitmemiş, % 94,8’i yakınması olunca diş hekimine gitmiş,

Türkiye Ağız-Diş Sağlığı Profili 2004 12 yaş çocuklarının ( n:1611); % 61,1 çocukta diş çürüğü varken,% 93,5’inde dolgu bulunmamaktadır. En çok öğle yemeğini atladıklarını, % 87,4 ‘ünün öğün aralarında atıştırma alışkanlığının olduğunu aileleri bildirmiştir. % 9,5 çocuğun diş fırçasının olmadığı, % 1,2 ‘sinin diş fırçasını aile bireyleri ile ortak kullandıkları öğrenilmiştir. % 67’sinin ara öğünlerde bisküvi,kek,kolalı içecekler tükettiklerini bildirmişlerdir.

Süt dişlerinin önemi Yemek yeme Konuşma Gülme, estetik Daimi dişler için yer tutma

Tablo 1. Dişlerin sürmesi Süt dişleri Yaşlar ( ay ) Ön kesiciler Üst Alt Yan kesiciler 8-13 6-10 Köpek dişleri 10-16 1. Süt azı 16-23 2. Süt azı 13-19 25-33 23-31 Daimi dişler Yaş ( yıl) 7-8 6-7 8-9 11-12 9-10 1. Küçük azı 10-11 10-12 2. Küçük azı 1. Büyük azı 2. Büyük azı 12-13 11-13 3. Büyük azı 17-21

Anıl 18 aylık ve dişinin üzerine düşmüş ve dişetleri kaşınıyor.

Bebek diş çıkarırken, Huzursuzluk Tükürük artışı Objeleri ağza götürme Uyku problemleri Isırma Kulak kaşıması Kızarma Diş etinde kaşıma Diş sürdükten sonra problemler yok olur. Diş kaşıyıcıları,soğuk kaşık, ıslak ve soğuk kumaş parçası kullanılabilir.

5 günlük Irmak Bebek ağzında fark edilen dişleri nedeniyle kliniğe geldi.

5 Yaşında Furkan dişlerinin sallanması nedeniyle başvurdu.

Ağız muayenesini nasıl yapabiliriz?

Ağız içi muayene Dudak kaldırılarak yumuşak dokular ve dişler gözle muayene edilir. Dental plak varlığına,  Dişlerde beyaz lezyon veya diş çürüğünün varlığına,  Mine defektlerinin varlığına, Dişlerde çapraşıklık varlığına bakılır. Muayene sırasında diyet ve diş fırçalama eğitiminin verilmesi gereklidir.

Çocuk doktorları; Ağız sağlığını değerlendirirken, dudaklar, dil, dişler, yanakların içi, ağız tabanı muayene edebilirler. Özellikle, diş çürüğü ve diğer ağız sağlığı durumları ( dişlerin geç çıkması, erken diş kaybı, abseler, travma) konularında rehber yapabilirler.

10 aylık bebeğin ağzında mor renkli bir şişlik oluşmuş.

Alt ve üst çene ön bölgenin açık olması

Dişlerin üzerinde minenin olmaması

Ön ve arka dişlerde hipoplaziler (Molar insizör hipomineralizasyon)

Başlangıç çürüğü Dişeti absesi

Diş sürmesi ve dişetinde fistül

Ektopik diş sürmesi Diş eksikliği

Primer herpetik gingivostomatitis

Dişlerin üzerindeki yiyecek artığı ve dental plak kontrol edilmelidir Dişlerin üzerindeki yiyecek artığı ve dental plak kontrol edilmelidir. Dental plağın fırça ile nasıl uzaklaştırılacağı anlatılmalıdır.

Diş çürüğü; Asitler, bakterilerin karbohidratları fermente etmesi sonucu oluşur ve dental plak pH’sını düşürür. Başlangıç çürük lezyonu mine üzerinde beyaz lezyon olarak görülür. Bu lezyon ilerlediğinde dişlerde kavitasyon oluşur. Diş çürüğü bir süreç olup diş dokusunun kaybı bu süreçin son safhasıdır.

Diş çürüğü, Dişlerin mineralize dokuları olan mine, dentin ve sementi etkileyen, diyetteki fermente olabilen karbonhidratları kullanan mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyoz bir hastalıktır. .

71 aylık veya daha küçük çocuklarda bir ya da daha fazla süt dişinde çürük, kayıp ya da dolgu varsa bu durum “erken çocukluk çağı çürüğü” olarak tanımlanır. EÇÇ yalnızca dişlere zarar vermez, çocuğun büyümesini ve yaşam kalitesini etkiler.

Erken çocukluk çağı çürüğü Şeker içeren besin veya içecek bulunan biberonun uzun süreli olarak her istendiğinde ve yatmadan önce verilmesi Anne sütünün çürük yapıcı ek gıdalarla birlikte uzun süre verilmesi Düşük sosyoekonomik durum Düşük doğum ağırlığı Kaşığın paylaşılması Emzik yoluyla anneden mikroorganizmaların bulaşması

EÇÇ’nin prevelans ve ciddiyeti gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelere kıyasla daha yüksek bulunmuştur.

Mikroorganizmalardan Mutans streptococci grubu insanda diş çürüğünün başlamasından sorumlu ana mikroorganizma olduğu bildirilmiştir. İlk diş sürmesi ile ağızda kolonize olur. Streptococcus mutans ve Lactobacillus asidürik bakteriler olup diş çürüğü için ana indikatör bakterilerdir.

Yetişkinlerin ağızlarında yüksek konsantrasyonda S Yetişkinlerin ağızlarında yüksek konsantrasyonda S.mutans bulunmaktadır. Bakteriler bebeklerin ağızlarına aile veya bakıcılarının tükürükleri sayesinde geçerler. Bebeklerin parmaklarını anne veya babasının ağzına koyması ve sonra kendi ağzına koyması, biberonun sıcaklığına ağzı ile kontrol edilmesi, kaşık ve çatalın paylaşılması, yere düşmüş emzik veya biberon başının bebeğe verilmeden önce ağız yardımı ile temizlenmeye çalışılması örnekler verilebilir.

Diş çürüğü dişlerin herhangi bir yüzeyinde oluşabilir. Başlangıç mine çürüğünde tebeşirimsi beyaz bölgeler görülür. Çürük ilerledikçe boşluklar oluşur. Eğer diş çürüğü kavitesi görülüyorsa vakit kaybetmeden diş hekimine gitmesi gerekir. Dişler üzerindeki renklenmeler ile diş çürüğü karışabilir. Ayırıcı tanı için diş hekiminden yardım almak gereklidir.

Erken çocukluk çağı çürüğünün erken teşhisi ve yaklaşım

Diş çürüğü için yüksek riskli gruplar Özel sağlık bakımına ihtiyacı olan Düşük sosyoekonomik ve etnokültürel çocuk grupları Sistemik ve topikal florürle karşılaşmamış veya az karşılaşmış olanlar Kötü beslenme ve diyet alışkanlıkları olan Yüksek şeker içeren besinleri sık alan Bakıcı veya kardeşlerinde diş çürüğü olan Beyaz lezyon, diş plağı veya diş çürüğünün görüldüğü çocuklar

Bebeklerde ve çocukluklarda çürük riskini artıran durumlar; 37 haftadan önce veya 2.500 g.dan az doğan bebekler, Diş minesinde ve diğer sert dokularında anormal yapı bozukluğu olan çocuklar, Gastrik reflusu olan, İmmün sistem yetmezliklerinde, Fiziksel ve davranışsal engelleri olan, Özel diyetlerinde yüksek karbohidrat bulunanlar, Şeker içeren ve tükürük akış hızını azaltan ilaçlar kullananlar, Radyasyon tedavisi olanlar

Bebeklerde ve çocukluklarda çürük riskini artıran durumlar Dişetleri kolay kanıyanlar Yer tutucu veya ortodontik tedavi görenler Ağız hijyeni kötü olanlar Emziği şeker, bal gibi tatlara batırılanlar Aile, bakıcı ve kardeşinde son 12 ay içinde aktif çürük olması.

AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT)) DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKEN RİSK FAKTÖRLERİ (Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine alınız. ) RİSK İNDİKATÖRLERİ Yüksek Orta Düşük Bölüm 1- Hikaye (Ebeveyn/bakıcı ile görüşme ile belirlenir) Çocuğun özellikle motor koordinasyon veya kooperasyonunu etkileyen özel bakım ihtiyacı var Evet Hayır Çocukta tükürüğü azaltan durum varlığı (ağız kuruluğu) Çocuğun rutin diş muayenesi sıklığı Hiç Düzensiz Düzenli Çocukta diş çürüğü varlığı Çocuğun son diş çürüğünden sonra geçen zaman <12 ay 12 ile 24 ay arasında >24 ay Çocuk braket var veya ortodontik/oral aparey kullanıyor Çocuğun ebeveynlerinde ve/veya kardeş(ler)inde çürük var Çocuğun ebeveynlerinin sosyoekonomik durumu Günlük olarak öğün aralarında şeker ya da çürüğe neden olabilecek besinlerin tüketimi (isteğe bağlı olarak su dışında içecek içeren biberon/matara kullanımı; meyve suyu,karbonatlı içecekler,spor içeceklerinin tüketilmesi; tatlandırılmış ilaçların kullanımı) >3 1 yada 2 Sadece öğünlerde

AAPD Çürük Riski Değerlendirme Aracı (Caries-Risk Assessment Tool (CAT)) DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKEN RİSK FAKTÖRLERİ (Aşağıda bulunan her madde için sağdaki risk indikatörleri altındaki en uygun cevabı daire içine alınız. ) RİSK İNDİKATÖRLERİ Yüksek Orta Düşük Çocuğun florür alımı Florürlü diş macunu kullanmıyor; içme suyu florürlenmemiş ve florür desteği almıyor Florürlü diş macunu kullanıyor; genelikle florürlü içme suyu tüketmiyor ve florür desteği almıyor Florürlü diş macunu kullanıyor; florürlü içme suyu tüketiyor veya florür desteği alıyor Çocuğun diş/diş etlerini günlük fırçalama sıklığı <1 1 2-3 Bölüm 2- Klinik Bulgular (Çocuğun ağız muayenesine göre değerlendirilir) Görünür plak (beyaz, yapışkan) Var Yok Gingivitis (kırmızı, şişkin dişeti) Mine demineralizasyon alanları (tebeşirimsi beyaz noktalar) 1’ den fazla Mine defektleri, derin pit/fissürler Bölüm 3 - Destekleyici Profesyonel Değerlendirme (İsteğe Bağlı) Radyografik mine çürüğü Mutans streptokok veya laktobasil seviyeleri

Erken çocukluk çağı çürüğünün oluşturduğu sorunlar Ciddi ağrı Enfeksiyonun yayılması Çiğneme güçlüğü Kilo kaybı Büyüme eğrisinde düşme Yoğun, pahalı, genel anestezi gerektiren tedavi Daimi dişlerde diş çürüğü riski Maloklüzyon

Erken çocukluk çağı çürüğünün oluşturduğu sorunlar Dişlerde harabiyet Konuşma bozuklukları Konsantrasyon sorunları Öğrenme güçlüğü Okul devamsızlığı Okul performansında problemler Kendine güvende azalma Sosyal ilişkilerde problemlere, Ciddi enfeksiyonlar ve hastane yatışı

Ahmet 3,5 yaşında; dişlerindeki çürükler ve diş ağrısı şikayeti ile kliniğe geldi.

Süt dişlerindeki çürükler Süt dişleri çocuğun gelişiminde önemli bir yer tutmaktadır. Kalıcı dişler süt dişlerinin arkasından geleceği için süt dişlerine yeterli önem verilmemektedir. Süt dişlerinde olan çürük gelecekte kalıcı dişlerde de çürük oluşabileceğinin göstergesidir.

Beslenme çocuğun ağız sağlığını nasıl etkiler? Dişlerin ve dişetlerinin iyi gelişmesi için dengeli beslenme önemlidir. Beslenme içindeki yüksek oranda şeker ve nişasta gibi karbonhidratların kullanılması diş çürüğü riskini artırmaktadır.

Yiyecek içinde ferment olabilen karbohidrat içeren tüm şekerler ve pişmiş nişasta S. mutans ile etkileşim içindedirler. Sukroz içeren şeker, kurabiye, kekler, şekerli içecekler diş çürüğünün oluşumunda rol oynar. Eğer şekerler çok sıklıkla alınıyorsa ve formları ağızda uzun süre kalacak tarzda ise çürük riski en yüksek düzeydedir. Nişastadan zengin yiyecekler düşük çürük riskine sahip olmalarına rağmen şekerle birlikte karıştırılıp yendiğinde karyojeniktir. 

ŞEKER

Beslenme; Sağlıklı besinler olan sebze, meyve, tüm tahıllar, süt, peynir, yoğurttu ana ve ara öğünlerde yenmelidir. Meyve suyu yerine meyveyi tercih edilmelidir. Meyve suları yalnızca ana öğünlerde alınmalıdır. Asitli içeceklerden kaçınılmalıdır. Florür içieren içme suları kullanılmalıdır. Kullanılan şişe, damacana üzerindeki bilgilerde ortalama florür miktarının 0.7 to 1.2 mg/L (ppm) olmasına dikkat edilmelidir. Bebek doğduğunda biberonun sucaklığının ağız ile kontrol edilmesinden kaçınılmalıdır. Kaşık ve çatalın ortak kullanımından, emzik ya da biberon başlığının temizliğinde ağzın kullanılmasından kaçınılmalıdır. Bir yaşından sonra bardak kullanımını özendirmek gereklidir.

Anne sütü verilen bebekler meme başı ağızda iken uyuya kalırlar Anne sütü verilen bebekler meme başı ağızda iken uyuya kalırlar. Ağızın ve dişetlerinin beslenme sonrası ve yatmadan önce temizlenmesi önerilmektedir. Çocuk uyurken biberonla yatması istenilen bir durum değildir. Yalnızca su konularak yatabilirler. Yemeklerde şekerli yiyecek ve içeceklerin tüketimi kısıtlanmalıdır. Gazlı yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır. Yemek aralarında su ve süt içmeleri önerilir. Meyve yenmesi özendirilmelidir.

Anne veya bakıcı Anne veya bakıcının ağız sağlığı hikayesinin değerlendirilmesi Tedavi edilmemiş ağız sağlığı problemlerinin diş hekimine danışılması

Beslenme dışı emme alışkanlıkları Emme, bebekler için doğal bir reflekstir. Beslenme dışı emme alışkanlıkları arasında parmak, dil, emzik, kumaş emme sayılabilir. Beslenme dışı emmenin duygusal yararları vardır. Bebeğin veya çocuğun sakinleşmesine, uykuya dalmasına ve dikkatini toplamasına yardımcı olur. Çocukların %70-90’ında beslenme dışı emme alışkanlığı bildirilmiştir.

Beslenme dışı emme alışkanlıkları Çocuğun yaşı ilerledikçe alışkanlıklar azalır. Genellikle 2-4 yaşlarında sonlanır. Bir çalışmada, çocukların; 26-28 aylıkken %50’si, 36 aylıkken % 71’i 48 ayda da % 90 ‘ı beslenme dışı emme alışkanlığını bırakmaktadır. Uzun süre emme alışkanlıklarında etken faktörler arasında ileri anne yaşı, anne eğitim düzeyinin yüksek olması ve büyük kardeşin olmaması bildirilmiştir.

Emzik; Eğer aile bebeğin emzik emmesini istiyorsa doktor riskleri belirterek önerilerde bulunmalıdır. Kurdele veya iple emziğin bebeğe bağlanması boğulma riski nedeniyle yapılmamalıdır. Emzik sağlam ve esnek olmalı,toksik materyalden yapılmamalıdır. Meme ucu ile başlığının kolay ayrılmaması gereklidir.

Emzik; Eskidiğinde emzik yenilenmelidir. Emmenin heveslendirilmesi için emzik bal, şeker, reçel gibi şekerli yiyeceklere batırılmamalıdır. Emziğin temizlenmesinde ve ıslatılmasında asla ağız ve tükürük kullanılmamalıdır.

Beslenme dışı emme alışkanlıklarına yaklaşım   Hasta ile konuşma Hatırlatıcı tedavi Hediye ve ödül Alışkanlık kırıcı bant ve apereyler

Dental Erozyon

Ağız ve Diş Temizliği Bebeğin dişini fırçalarken bebek anne veya babanın kucağında aynı tarafa bakılmalı ve karşılarında ayna bulunmalıdır.

Çocuk 2 yaşın altında olduğunda sürüntü şeklinde florürlü çocuk diş macunu kullanılmalıdır. Çocuğun diş fırçalama sonrasında macunu tükürebildiği kontrol edilmeli ve ağız fazla su ile çalkalatılmamalıdır. Küçük miktar florürlü macunun ağızda kalması dişlerin sağlıklı olmasında yardımcı olmaktadır.

2 yaş ve üstünde bezelyeden daha küçük florürlü çocuk diş macunu ile fırçalaması istenir. Küçük çocuklar dişlerini fırçalamak ister ancak ailenin yardımı olmadan tam olarak dişleri temizleyemezler. Çocuklar ayakkabılarını ancak 7-8 yaşlarında yapabilirler. Diş fırçalamanın ailenin gözetiminde 7-8 yaşına kadar yapılması önerilmelidir.

Diş fırçasını diş etlerine 45 derece açı ile yerleştirmek gereklidir Diş fırçasını diş etlerine 45 derece açı ile yerleştirmek gereklidir. Diş fırçalarken dişlerin görünür ön ve arka yüzler küçük hareketlerle fırçalanır. Küçük ve ileri geri hareketlerle çiğneme yüzeyleri fırçalanır. Üst ön ve alt ön dişlerin arka yüzeyleri diş fırçası dik tutularak yukarı aşağı hareket ettirilerek fırçalanır. Dil üzerindeki mikropların uzaklaştırılması ve ağzın güzel kokması için, dil arkadan öne doğru fırçalanır.

Florürler Florür diş ve kemik sağlığında önemli bir mineraldir. Florür dişin diş çürüğüne karşı direncini özellikle topikal etkileri sayesinde artırır. Florür; su, yapımında florürlü su kullanılan ekmek ve içecekler gibi besinlerde bulunur. Diş çürüğünün azalmasında %50-70 rolü vardır.

Florürler Suların florürlenmesi en iyi koruyucu halk sağlığı uygulamalarından biri olup bebeklerin dişlerinin gelişimi sırasında etkili olabilir. Ancak, içme suyunun kullanılmaması, damacana kullanımı sistemik kullanımın başarısını olumsuz etkileyebilir.

İÇME SUYUNUN FLORÜRLENMESİ 260 milyon kişi doğal, 260 milyon kişi yapay olarak florürlü su kullanmaktadır. Süt ve daimi dişlerde % 50-60 koruma sağlar Sistemik & topikal etki

Florürün Ağız Florasına Etkisi Minede remineralizasyona ve erken diş çürüğü lezyonlarının tedavisinde yardımcı olur. Minenin çözünürlüğünü azaltır. Karyojenik organizmaların büyümesini inhibe ederken asit üretiminin de azalmasına neden olur. Sistemik ve topikal kullanılabilir.

Florürler Topikal florür diş çürüğünün önlenmesinde en önemli yöntemdir. Topikal florür dişlere direkt ulaşır ve etki gösterir. Az miktarda florür yutulacağı da unutulmamalıdır. Topikal florürler içinde en çok bilineni diş macunlarıdır.Türkiye’de bulunan diş macunlarının hemen hepsinde florür bulunmaktadır.

Florürler Profesyonel uygulanılan florürler ise jeller, köpükler, cilalardır. Diş minesindeki başlangıç lezyonlarını onarabilme şansı oluşmaktadır. Özellikle florürlenmiş su kullanmayan, yüksek çürük riski olan, medikal problemi olan, şekerli sık ara öğün yiyen çocuklarda topikal florürler etkilidir.

Florürler Fazla florürün sistemik ya da topikal florürler nedenleriyle alınması ile gelişen dişlerde florozis gelişebilir. Genellikle diş minesinde beyaz alanlar görülür. Dental florozis estetik problemlere neden olur. Florozis riskinin azaltılmasında özellikle 6 yaş ve altında dişler gelişirken aile gözetiminde florürlerin kullanımı önemli yer tutmaktadır.

Florosis

< 1 yıl ~ yumuşak bir fırça ile dişler temizlenir. 1–2 yıl ~ Aile dişleri fırçalar. 2–6 yıl ~ Bezelye büyüklüğünde florür içeren diş macunu ile günde iki kere fırçalanır. ~ Aile gözetiminde ya da aile yapabilir. > 6 yıl ~ Florürlü diş macunu ile günde iki kere dişler fırçalanır.

Diş fırçalama Küçük bezelye boyutunda diş macunu 0.4 -0.6 mg. Florür içerir ve günde iki kez kullanımı önerilmektedir.

Profesyonel topikal florür uygulaması belirli zamanlarda ve düzenli olarak uygulanır ve çürüğün önlenmesinde en etkili yöntemdir. Jel, köpük, gargaralar, cilalar bu grup içerisindedir. Özellikle cilalar, diş yüzeyine yapışması, yutulma şansının az olması, florür ile diş arasındaki kontak zamanının artması gibi avantajlara sahiptir.

Florürlü cila uygulaması

Travma Nedenleri 1. Düşme, çarpma 2. Sportif yaralanmalar 3. Oyun kazaları 4. Trafik kazaları 5. Kavgalar 6. Mental retardasyon ve epilepsi 7. Dişlerdeki yapısal bozukluklar (ön dişlerin ileri itimi) 8. Çocuk istismarı ve ihmali

Yaralanmadan korunma Baş, boyun ve yüz yaralanmaları çocuklarda sık görülür. Küçük çocukların % 30 ‘ u süt dişlerini ilgilendiren travma ile karşılaşmaktadır. 18-30 aylık dönemde sıklıkla görülen travmalarda yürüme, koşma ve tırmanma sırasında olan kazalar ve çocuk istismarı ve ihmali nedenleri arasında sayılabilir.

Bebek yer değiştirirken bir elle tutulmalı Kapı ve pencerelerin kilitli tutulması Araba ve diğer motorlu taşıtlarda güvenliğin sağlanması Çocuklar için oyun alanlarının güvenli, ekipmanların iyi durumda olması, zeminin yumuşak olması Çocuk bahçesinde ailenin gözetimi altında oynaması Yürüteçlerin kullanılmaması Bisiklet kullanırken koruyucu başlığın kullanılması

Bebek veya çocuğun alışveriş arabasında bulunmaması

AVÜLSİYON

Dental travmadan korunma, travmaya yaklaşım önemli konulardır. Süt dişlerinde olan travmalar dahil tüm travma olgularında hemen diş hekimine gitmek uygun olacaktır.

Öneriler Ağız Sağlığı problemleri ile genel sağlık ilişkisinin bilinmesi Ağızdan uygulanılan ilaç ve terapilerin etkilerinin değerlendirilmesi Kronik durumlarda veya tekrarlayan ilaç kullanımlarında şeker içermeyen ilaçların kullanımının tercih edilmesi Erken diş bakımı ve muayenenin önerilmesi Koruyucu önlemlerin kullanımı

ÖNERİLER 1. EÇÇ enfeksiyöz ve önlenebilir hastalık olup annelerden ya da bakıcılardan vertikal olarak bebeğe geçer. Anne ve bebeğe hizmet eden tüm sağlık çalışanları EÇÇ den korunma ile ilgili ailelere eğitim vermelidir. 2. Ağız Sağlığı risk değerlendirmesi, erken korunma gibi konular Çocuk doktorlarının eğitim müfredatında olmalıdır.

Çocuk dişhekiminin amacı, sayısının artırmaktır. bilgi, teknoloji yardımı ve aile desteği ile diş çürüğü olmayan çocukların sayısının artırmaktır.

Fissür Örtücüler Fissür örtücü dişlerin çiğneme yüzeylerinde bulunan delik ve yarıkların diş plağının birikimini engellemek amacı ile rezin esaslı madde ile kapatılmasıdır. Dişler yeni sürdüklerinde yapılmalıdır.

DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.