I. ÜNİTE İLETİŞİM VE İNSAN İLİŞKİLERİ KONU ANLATIMI Hazırlayan Fatih KARACAN www.ogretmenweb.com

İLETİŞİM İnsanların duygu ve düşüncelerini çeşitli yollarla birbirlerine aktarması, mesaj alışverişidir. Kaynak Alıcı Mesaj Nasılsın? İyiyim, ya sen? Geri bildirim

Kaynak Alıcı Mesaj Geri bildirim Benim araba hazır mı? Evet, alabilirsiniz Benim araba hazır mı? Kaynak Mesaj Alıcı Geri bildirim

İLETİŞİM TÜRLERİ

SÖZLÜ İLETİŞİM Dil ile iletişim; insanların duygu ve düşüncelerini kelimeler/ sözcükler ya da semboller yolu ile aktarma ve anlamlandırma biçimine denir. Dil ötesi iletişim, sesin niteliğiyle ilgilidir; ses tonu, sesin hızı, şiddeti, hangi kelimelerin vurgulandığı, duraklamalar vb. özellikler dil ötesi iletişim sayılır.

Dil ile iletişimde kişilerin “ne söyledikleri”, Dil-ötesi iletişimde ise “nasıl söyledikleri” Araştırmalar, insanların günlük yaşamda bir birlerinin ne söylediklerinden çok nasıl söylediklerini dikkat ettiklerini göstermektedir. 1981 yılında Los Angeles’te California üniversitesinde Albert Mehrabian tarafından yapılan bir araştırmada normal iletişimin: %55 beden dili %28 ses tonu %7 ‘ si kullanılan kelimeler

DİNLEME VE İLETİŞİM NASIL DİNLİYORUZ ? Görünüşte dinleme: Beden orada, kafa başka yerde  Seçerek dinleme; işine geleni dinleme Sartlanmış dinleme : Ön yargılı, Aynı duygu, kavram arayışı. Savunucu dinleme: Alıngan, suçlayıcı. Tuzak kurucu dinleme: (Açık yakalama, zora sokma)

ETKİN DİNLEME İletişim içinde bulunulan kişiyi yargılamadan, sözünü kesmeden, bedene uygun biçim vererek, göz teması kurularak yapılan dinlemeye denir. ETKİN DİNLEMENİN YARARLARI   * Açık ve dürüst iletişime yardımcı olur.  * Kişiyi herhangi bir konuda tartışmaya yüreklendirir. * Olumsuz duyguları tartışma fırsatı verir. * Kişi temel sorununu kendi fark eder *Anlaşıldım duygusunu yaşar, karşıdaki kişiye olumlu duygular besler  *Karşıdaki kişileri anlamaya ve dinlemeye hazır duruma getirir

GÖZ VE İLETİŞİM Birilerine bakıyor olmak onlarla ilgileniyorsunuz anlamına gelir. İnsanlar aynı zamanda gözlerini ilgisizlik mesajları vermek içinde kullanabilirler. Göz teması otoriteyi de sergiler.

EMPATİ VE İLETİŞİM Kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koymak Kişinin bakış açısını, dünyasını anlamak  Karşımızdaki kişinin duygu ve düşüncelerini doğru anlamak  Ne hissettiğini, nasıl hissettiğini anlamak  Ne anladığımızı karşıdaki kişiye aktarmak. Yüz ve beden ifadelerini kullanarak onu anladığımızı ifadeetmek 

“SEN DİLİ” Sen mesajlarında hedef karşımızdaki kişidir. Genellikle kızgınlık,suçlama, aşağılama gibi olumsuz anlamlar içerir. - Yeter, kes Konuşmayı! Suçlayıcıdır. Kusur bulur, yargılayıcı, aşağılayıcı mesajlar taşır. İşbirliğinden uzaklaştırır. Savunucu ve düşmanca tavırlara neden olur. olumsuzlukları pekiştirir. (inandırır.) İnsanlar kendilerini kızgın, incinmiş ve değersiz görür Değişmeye direnç olur. Kişi önemsenmediğini düşünür. Kızgınlığı kışkırtır.  Öç almaya hakkım var düşüncesini doğurur.

“BEN DİLİ” Ben mesajlarında ise kendi duygularımız söz konusudur. Ben dilinde direnç ve başkaldırma daha az ortaya çıkar. - Bugün kendimi iyi hissetmiyorum yarın konuşalım mı! Hissedilenleri İfade Eder. İyi Niyetle İşbirliği Çağrısıdır. Çözüm Getirmez, Durumu Açıklar. Güven Geliştirir. Suçlamaz, Yargılamaz. Savunmaya İtmez. Paylaşmaya Çağrıdır. Karşıdaki Kişide Düşünme Ve Empati Yaratır. Hisler Ve Kaygılar Açıkça Dile Getirilir. Hislerin Sorumluluğu Yüklenilir.  Durum, Davranış Ve Olumsuz Duygu Belirtilir.  Kişilige Saldırı Yoktur

-Şu odaya bak.Kaç kere daha söyleyeceğim şu kıyafetlerini askıya asman gerektiğini,pis pasaklı… Bunun yerine -Ayşecim bütün gün bu işlerle bende yoruluyorum bana biraz yardımcı olup da odanı düzenlersen memnun olurum.

-Baba bana su getir -O ne biçim su istemek öyle!Kalk kendin al. Bunun yerine -Bu şekilde konuşman hoşuma gitmedi.Başka şekilde söyler misin?

BEN MESAJLARI Kolumun çekiştirilmesinden hoşlanmıyorum Kapının açık kalması beni rahatsızediyor. Konuşmaya başlayıp sonunu Getiremeyince Sinirleniyorum Bu akşam kendimi yorgun hissediyorum, oyunu bir başka akşama erteleyelim. SEN MESAJLARI Kes şunu, baş belası Niçin kapıyı hep açık Çok kabasın her zama sözümü kesiyorsun Her zaman aynı şey, bıktım artık.... Bu kadar kavgacı olduğun

SÖZSÜZ İLETİŞİM ( BEDEN DİLİ) Bedenin duruşu   Jest ve mimikler Yüz ifadesi.  Göz teması.  Göz hareketleri.  Mesafe ( uzak ya da yakın durma) Mekan kullanımı

İLETİŞİM ENGELLERİ EMRETME, YÖNETME:   EMRETME, YÖNETME: " yapman gerekir “, "yapacaksın“, " yapmak zorundasın...“   Korku ya da aktif direnç yaratabilir, Söylenenin tersini "denemeye" davet edebilir, İsyankar davranışa yada misillemeye yol açabilir, 2. YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA: "sen zaten tembelsin..“, "olgunca düşünmüyorsun" Yetersizlik, aptallık yanlış değerlendirme anlamı taşır. - Çocuğun olumsuz bir yargıya hedef olma ya da azarlanma korkusu ile iletişimi kesmesine yol açabilir.

3. TEHDİT ETME ( Göz dağı verme) yapmazsan... Olur, Ya yaparsın yoksa... - Korku, boyun eğme yaratabilir, Gücenme, kızgınlık oluşmasına neden olabilir,. - Söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini denemeye yol açar. 4.AHLAK DERSİ VERME, VAAZ VERME : "şöyle yapman gerekir“, "yapmalıydın" - Zorunluluk, suçluluk duyguları yaratır, - çocuğun durumunu daha şiddetle savunmasına yol açar, - çocuğun sorumluluk duygusuna güvenilmediği izlenimi verir.

"ben olsam”, “neden yapıyorsun bence…..yapmalısın” gibi 5. ÖGÜT VERME: "ben olsam”, “neden yapıyorsun bence…..yapmalısın” gibi   -Çocuğun kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğu duygusunu verir. - Çocuğun sorunu bütünüyle düşünüp, değişik çözümler getirip seçenekleri denemesine engel olur, Bağımlılık ya da direnme yaratabilir. 6. TESKİN, TESELLİ ETME: "Aldırma.. boşver, düzelir" "hadi biraz neşelen.." Çocuğun kendini anlaşılmamış hissetmesine neden olur, Kızgınlık duyguları uyandırır. ( Size göre kolay tabii..) Çocuk genellikle mesajı kendimi kötü hissetmem doğru değil biçiminde algılar

7. AD TAKMA, GÜLÜNÇ DURUMA DÜŞÜRME: sulu göz..." gibi. " koca bebek " "hadi bakalım süpermen " hadi sende sulu göz..." gibi.  - çocuğun kendisini değersiz hissetmesine, sevilmediği kanısına varmasına yol açabilir - çocuğun öz-imgesi üzerinde olumsuz etkileri olabilir. - Genellikle karşılık vermeye iter.

İLETİŞİM ENGELLERİ Yargılamak, eleştirmek Emir verme, yönetme Teşhis koymak, tahlil etmek Soru sorma Öğüt vermek, Çözüm getirmek, yönlendirmek Teselli etmek, sakinleştirmek, Konuyu değiştirmek Alay etmek, lakap takmak

Sen ne zaman iyi not aldın ki bu sınavdan da iyi not bekleyesin. Yargılamak, eleştirmek Sen temizlikten ne anlarsın ki!Daha kendi üstünü başını temiz tutamıyorsun. Sen ne zaman iyi not aldın ki bu sınavdan da iyi not bekleyesin.

Aslında senin yapmak istediğin bu. Sen öyle demek istemiyorsun. Teşhis koymak, Tahlil etmek Aslında senin yapmak istediğin bu. Sen öyle demek istemiyorsun. (tabağındaki yemeğin çoğunu bitirip doyduğunu söyleyen çocuğa) Doymamışsındır biraz daha ye

Alay etmek, Lakap takmak Aptalın tekisin. Gerizekalı ne olacak….

Büyükler konuşurken küçükler susar. Öğüt vermek, çözüm getirmek, yönlendirmek Büyükler konuşurken küçükler susar. Bu şekilde davranmamalısın.

Olur böyle şeyler,boşver Üzülme,geçer…. Teselli etmek, Sakinleştirmek, Konuyu değiştirmek Olur böyle şeyler,boşver Üzülme,geçer…. Boşver bunları ,otur da yarinki dersini çalış

Emir verme, yönetme Git ,odanı topla! Çöpü dök!

Neden,Niçin’li soru cümleleri. Neden böyle yaptın? Soru sorma Neden,Niçin’li soru cümleleri. Neden böyle yaptın? Niçin arkadaşına vurdun?

Ödevini yapmazsan babana söylerim,görürsün gününü. Uyarma, Tehdit etme Yemeğini bitirmeden sofradan kalkamazsın. Ödevini yapmazsan babana söylerim,görürsün gününü.

BİR ÖGRENCİ MESAJI BENİ KABA DAVRANIŞLARIMDAN ÖTÜRÜ SEVMİYORSANIZ GÖRGÜ KURALLARINI ÖGRENEBİLİRİM. PİS OLDUGUM İÇİN BENİMLE İLGİLENMİYORSANIZ; TEMİZLENEBİLİRİM. BİLGİSİZLİĞİMDEN ÖTÜRÜ BENİ SUÇLUYORSANIZ. KENDİMİ YETİŞTİREBİLİRİM. FAKAT BENİ YETENEKLERİMDEN DOLAYI KÜÇÜMSÜYORSANIZ DEĞİŞMESİ GEREKEN SİZSİNİZ!..

www.ogretmenweb.com