İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ TARAFINDAN FESHİ YUSUF YÜCEL

SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN SONA ERDİRİLMESİ İş Sözleşmesinin İstifa ile feshi İş Sözleşmesinin geçerli neden ile feshi İşçinin İş Sözleşmesini haklı nedenlerle feshi

A. İstifa

*BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ TARAFINDAN İSTİFA İLE SONA ERDİRİLMESİ İşçi İhbar Süresi bildirerek veya İhbar Tazminatı ödeyerek Belirsiz Süreli İş Sözleşmesini istifa ile sona erdirebilir. 4857/17 Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir. İhbar Süreleri; Çalışma Süresi 0 - 6 ay arasında sürmüş olanlar için 2 hafta (14 gün) Çalışma Süresi 6 ay - 1,5 yıl arasında sürmüş olanlar için 4 hafta (28 gün) Çalışma Süresi 1,5 - 3 yıl arasında sürmüş olanlar için 6 hafta (42 gün) Çalışma Süresi 3 yıldan fazla sürmüş olanlar için 8 hafta (56 gün) Bu süreler asgari olup sözleşmeyle artırılabilir. Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır.

BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ TARAFINDAN İSTİFA İLE SONA ERDİRİLMESİ İşçi, İhbar Süresi bildirmez veya İhbar Tazminatı ödemezse İşverenin bunu ücretinden kesme hakkı yoktur. Ancak işverenin Yargı yoluyla İhbar Tazminatı talep hakkı saklıdır. Bildirim süresine uyan işçi,İhbar Süresi kullandığı süre içerisinde günde 2 saatten az olmamak üzere Yeni İş Arama İzni talep edebilir. 4857/27

a) İşçinin bu davranışına, yeni işe girdiği işveren sebep olmuşsa. BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN İŞÇİ TARAFINDAN İSTİFA İLE SONA ERDİRİLMESİ İşçi, bildirim süresine uymaksızın işini bırakıp başka bir işverenin işine girerse sözleşmenin bu suretle feshinden ötürü, işçinin sorumluluğu yanında, ayrıca yeni işveren de aşağıdaki hallerde birlikte sorumludur: 4857/23 a) İşçinin bu davranışına, yeni işe girdiği işveren sebep olmuşsa. b) Yeni işveren, işçinin bu davranışını bilerek onu işe almışsa. c) Yeni işveren işçinin bu davranışını öğrendikten sonra dahi onu çalıştırmaya devam ederse.

B. Geçerli Neden ile Fesih

*SÖZLEŞMENİN EMEKLİLİK/TOPTAN ÖDEME NEDENİYLE İLE SONA ERDİRİLMESİ İşçi bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumundan veya kanunla kurulu sandıklardan yine kanunlarda belirtilen prim günü, yaş, sigortalılık süresi vb. şartları yerine getirdiği takdirde emeklilik aylığı veya toptan ödeme almak için istifa ile sözleşmesini sona erdirebilir. Emeklilik veya toptan ödeme nedeniyle istifa eden işçininin kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır. İşçi, emeklilik aylığı veya toptan ödeme nedeniyle istifa etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine gerek yoktur.1475/14

*EMEKLİLİK İÇİN YAŞ DIŞINDA DİĞER ŞARTLARIN TAMAMLANMASI NEDENİYLE İSTİFA İşçi, Sosyal Güvenlik Kanunu'na göre emeklilik için yaş dışında kalan prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getirdiği takdirde istifa ile sözleşmesini sona erdirebilir. İşçi, emeklilik için yaş dışında kalan prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını getirmesi nedeniyle istifa etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine gerek yok. Bununla beraber 1 yılını dolduran işçinin kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2006/8549 nolu kararında; EMEKLİLİK İÇİN YAŞ DIŞINDA DİĞER ŞARTLARIN TAMAMLANMASI NEDENİYLE İSTİFA Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2006/8549 nolu kararında; Şüphesiz işçinin bu ayrılmasından sonra yeniden çalışması gündeme gelebilir ve Anayasal temeli olan çalışma hakkının ortadan kaldırılması beklenmemelidir. Bu itibarla işçinin ilk ayrıldığı anda iradesinin tespiti önem kazanmaktadır. İşçinin başka bir işyerinde çalışmak için işyerinden ayrıldığı anlaşıldığı taktirde 1475 sayılı yasaya 4447 sayılı yasa ile eklenen 5. bent hükmü uyarınca kıdem tazminatına hak kazanılması söz konusu olmaz

*MALULEN EMEKLİLİK NEDENİYLE İSTİFA En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması ve en az % 60′ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı şartlarına haiz olması gerekir. İşçi, malulen emeklilik şartlarını yerine getirerek istifa etmesi halinde 1 yılını doldurmuş ise kıdem tazminat hakkı bulunmaktadır. Bununla beraber ihbar öneline uyma zorunluluğu yoktur.

*SÖZLEŞMENİN ASKERLİK NEDENİYLE İSTİFA İLE İŞÇİ TARAFINDAN SONA ERDİRİLMESİ İşçi, muvazzaf askerlik dolayısıyla istifa ile sözleşmesini sona erdirebilir. İşçi, muvazzaf askerlik nedeniyle istifa etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine gerek bulunmamaktadır. İşveren, askerlik nedeniyle istifa eden sözleşmesi 1 yıldan fazla sürmüş işçiye Kıdem Tazminatı ödemelidir.

*SÖZLEŞMENİN KADIN İŞÇİ TARAFINDAN EVLİLİK NEDENİYLE SONA ERDİRİLMESİ Kadın İşçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle istifa ile sözleşmesini sona erdirebilir. Kadın İşçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle istifa etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine gerek olmamakla beraber kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır.

*SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN ÇALIŞMA KOŞULLARINDAKİ DEĞİŞİKLİK NEDENİYLE İSTİFAYLA SONA ERDİRİLMESİ İşçi, İşverenin sözleşmede veya sözleşmenin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklarda ya da işyeri uygulamasında çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik yapması veya yaptığı değişikliği yazılı olarak bildirmemesi veya bildirilen değişikliği 6 işgünü içinde kabul etmemesi halinde istifa ile sözleşmesini sona erdirebilir. 4857/22 İşçi, İşverenin çalışma koşullarında yaptığı esaslı değişikliği ve bunu kabul etmediğini 6 işgünü içinde yazılı olarak veya istifa dilekçesinde bildirmelidir. İşveren, çalışma koşullarında değişiklik nedeniyle istifa eden sözleşmesi 1 yıl ve daha fazla sürmüş işçiye Kıdem Tazminatı ödemelidir.

SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN ÇALIŞMA KOŞULLARINDAKİ DEĞİŞİKLİK NEDENİYLE İSTİFAYLA SONA ERDİRİLMESİ Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2005/39367 nolu kararında; Davacının muhasebe elemanı olarak çalışırken genel müdür sekreteri olarak görevlendirildiği ve bu değişikliği kabul etmeyen davacı işçinin 30.4.2004 tarihinde işyerini terk ettiği dosya içindeki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır. iş koşullarında değişikliği kabul etmeyen davacının işyerinden ayrılması, 4857 sayılı iş Kanununun 24/2-f maddesi uyarınca sözleşmesinin haklı olarak feshi niteliğindedir. Davacı işçi haklı olarak iş sözleşmesini feshettiğinden kıdem tazminatı isteğinin kabulü yerinde ise de, ihbar tazminatına hak kazanılmasına olanak bulunmamaktadır.

C. Haklı Neden ile Fesih

*SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN SAĞLIK NEDENİYLE DERHAL FESHİ İşin Niteliğinin İşçinin Sağlığı veya Yaşayışı İçin Tehlikeli Olması Halinde İşçinin Sürekli Görüştüğü İşverenin veya Başka Bir İşçinin Bulaşıcı veya İşçinin İşiyle Bağdaşmayan Bir Hastalığa Yakalanması Halinde İşçi, sözleşmesini yetkili sağlık kurumlarından alacağı rapor ile beraber yazılı olarak bildirmek şartıyla derhal fesh edebilir.4857/24/1/a-b İşçi, sağlık nedeniyle sözleşmesini fesh etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine, belirli süreli sözleşmelerde sürenin bitimini beklemesine gerek yok. İşveren, sağlık nedeniyle iş sözleşmesini fesheden en az bir yıllık kıdemli işçiye kıdem tazminatı ödemelidir.

SÖZLEŞMENİN İŞÇİ TARAFINDAN SAĞLIK NEDENİYLE DERHAL FESHİ Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 2010/34662nolu Kararında İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olması durumunda iş akdinin işçi tarafından haklı olarak feshi söz konusu olacaktır. Bu durumda işçinin, ihbar tazminatı istemeye hakkı olmayacak ise de kıdem tazminatı istemeye hakkı olacaktır. Yargıtay 9. Hukuk dairesinin 1988/5373 nolu İşçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulması işçi yönünden bildirimsiz fesih nedeni olarak kabul edilmiştir.

İşverenin İş Hakkında İşçiyi Yanıltması Halinde *İŞVERENİN AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMASI NEDENİYLE İŞÇİ TARAFINDAN DERHAL FESİH İşçi, aşağıda belirtilen hallerde sözleşmesini yazılı olarak bildirmek şartıyla işverenin ahlak ve iyi Niyet kurallarına uymaması nedeniyle derhal fesih edebilir. İşverenin İş Hakkında İşçiyi Yanıltması Halinde İşverenin, İşçiye veya Aile Üyelerine Hakaret Etmesi veya Cinsel Tacizde Bulunması Halinde İşverenin, İşçiye veya Aile Üyelerine Sataşması, Tehdit Etmesi, Hapsi Gerektiren Bir Suç İşlemesi, İşçiyi veya Aile Üyelerini Kanuna Karşı Kışkırtması, İşçi Hakkında Asılsız İhbar Ve İsnatlarda Bulunması Halinde

İŞVERENİN AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMASI NEDENİYLE İŞÇİ TARAFINDAN DERHAL FESİH İşçininin, Diğer İşçi veya 3. Kişiler Tarafından İşyerinde Taciz Edilmesi ve Bunun İşverene Bildirilmesine Rağmen Gerekli Önlemin Alınmaması Halinde İşçinin Ücretinin Ödenmemesi veya Kanun ve Sözleşme Şartlarına Göre Eksik Ödenmesi Halinde Parça Başı Ücret Anlaşması Durumunda, İşverenin İşçiye Yapabileceğinden Daha Az İş Vermesi Nedeniyle Ücret Farkının Zaman Esasına Göre Karşılanmaması Halinde

İŞVERENİN AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMASI NEDENİYLE İŞÇİ TARAFINDAN DERHAL FESİH-YARGI KARARLARI Davacıya lojman tahsis edileceğine dair hizmet akdi şartı gereğince yerine getirilmemiştir. Bu durumda davacı hizmet akdini feshetmekte haklıdır. İşçinin iş sözleşmesinde işlemiş ücretlerinin, takip eden ayın ilk haftasında ödeneceği kararlaştırılmış olmasına rağmen bu süreden sonra ödenmesi işçiye bildirimsiz fesih hakkı verir. İşçinin ücretinin düşürülmesi ve fazla çalışmalarının da ödenmemesi nedeniyle hizmet akdinin feshi haklı sebebe dayandığından, işçi kıdem tazminatı isteyebilir İşçinin sosyal güvenlik hakkı da ücret kadar önemli ve temel anayasal haklardandır. Bu nedenle sigortasız çalıştırılan işçinin hizmet akdini feshetmesi haklı sebebe dayanır. Kıdem tazminatının ödenmesi gerekir.

İŞVERENİN AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMASI NEDENİYLE İŞÇİ TARAFINDAN DERHAL FESİH İşçi, fesih bildiriminde işverenin iyiniyet ve ahlak kurallarına uymayan tutum ve davranışıyla ilgili yaşadığı sorunu/olayı belirtmeli, olaya şahit olan kişilerin yazılı ve imzalı ifadelerini de eklemelidir. İşçi, işverenin iyiniyet ve ahlak kurallarına uymaması nedeniyle derhal fesih hakkını sorunu / olayı / durumu öğrendiği günden itibaren 6 işgünü içinde kullanmalıdır. Her halükarda olayın gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl geçtikten sonra derhal fesih hakkını kullanamaz. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2010/3345 nolu ve yerleşik kararında “Haklı fesih nedeninin devamlı olması durumunda hak düşürücü süre işlemez” Örneğin; ücreti ödenmeyen işçi ödeme yapılmadığı sürece her zaman haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. Bu örnekte işçi açısından haklı fesih nedeni her an devam etmektedir.

İŞVERENİN AHLAK VE İYİ NİYET KURALLARINA UYMAMASI NEDENİYLE İŞÇİ TARAFINDAN DERHAL FESİH İşçi, işverenin iyiniyet ve ahlak kurallarına uymayan tutum ve davranışları nedeniyle sözleşmesini fesh etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine, belirli süreli sözleşmelerde sürenin bitimini beklemesine gerek bulunmamaktadır.. İşveren, kendisinin iyi niyet ve ahlak kurallarına uymaması nedeniyle sözleşmesini feshi eden en az bir yıllık kıdemi olan işçisine Kıdem Tazminatı ödemelidir.

ZORLAYICI NEDENLE İŞÇİNİN DERHAL FESHİ İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkması halinde bir haftalık süreden sonra İşçi, sözleşmesini yazılı olarak bildirmek şartıyla derhal fesh edebilir. Zorlayıcı sebepler; Deprem Sel Yangın İşyerine devletin el koyması gibi beklenmeyen ve işin sürdürülmesinde kesin bir imkânsızlık doğuran olaylar verilebilir.

ZORLAYICI NEDENLE İŞÇİNİN DERHAL FESHİ İşçi, fesih bildiriminde işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin neler olduğunu, bu zorlayıcı sebepler nedeniyle sözleşmesini fesh ettiğini belirtmelidir. İşveren, işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebebin ortaya çıktığı günden itibaren 7 gün boyunca en az yarım ücret ödemek zorundadır, 7. günden sonra ücret veya yarım ücret ödeyip ödememek işveren insiyatifindedir.

ZORLAYICI NEDENLE İŞÇİNİN DERHAL FESHİ İşçi, işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler nedeniyle sözleşmesini fesh etmesi halinde İhbar Süresi/Tazminatı ödemesine, belirli süreli sözleşmelerde sürenin bitimini beklemesine gerek bulunmamaktadır. İşveren, işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler nedeniyle sözleşmesini fesh eden en az bir yıllık kıdemi bulunan işçisine kıdem tazminatı ödemelidir.

TEŞEKKÜRLER