YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK www.fendosyasi.com

DURGUN ELEKTRİK Cisimler üzerinde oluşup hareketsiz halde duran elektriğe durgun elektrik denir. Bu elektrik başka bir cisme aktığında elektrik boşalması olur. Karanlıkta yün kazağımızı kafanızdan çıkartırken çıtırtı sesleri duyarız, bir kıvılcım oluştuğunu görürüz. Dokunma, sürtünme veya etki ile elektrik almış olan cisimlere elektrik yüklenmiş cisimler denir.   www.fendosyasi.com

Elektriklenmiş Cisimler Arasındaki İtme ve Çekme Kuvveti Elektriklik yüklü cisimlerin bazıları birbirini iter veya çeker. Bundan dolayı doğada zıt özelliklere sahip iki tür elektrik yükü bulunduğunu anlıyoruz. Birbirine zıt özellikte iki tür elektrik yükü vardır. Böylece cisimler artı (+) yükle yüklenirler veya eksi (-) yükle yüklenirler. Böyle yüklü olmayan cisimlere yüksüz (nötr) cisimler denir.   www.fendosyasi.com

Aynı yüklü cisimler birbirini iter, farklı yüklü cisimler birbirini çeker. Televizyon ekranında bundan dolayı çok toz birikir.   + + - - - + + - www.fendosyasi.com

Maddenin Temel Taşı Atomlar Bir cismin en fazla ne kadar parçalayabilirsin? Bir cismi bölerek elde edebileceğimiz en küçük parçaya atom denir. Atomu gözle göremediğimiz için bunu gösteren şekillere atom modeli adı verilir. Atomun merkezindeki çekirdekte artı yüklü tanecikler proton, yüksüz tanecikler nötron adını alır. www.fendosyasi.com

Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerler Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerler. Atomlarda elektron fazla ise cisim (-) yüklü demektir. Atomlarda elektron azalınca cisim (+) yüklü hale gelmiş olur.   e p p n n e www.fendosyasi.com

İki cisim birbirine sürtülünce birinin atomlarının elektronlarından bazıları diğerinin atomlarına geçer. Bu durumda cisimlerden biri (+) hale gelirken diğeri de (-) hale gelir.   www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Sürtünme İle Elektriklenme Sürtünme ile elektriklenmeyi bir örnekle açıklayalım. Plastik tarak yünlü kazağa sürtüldüğünde, yünlü kazaktan elektron alır. Böylece plastik tarakta elektronların sayısı artar. Toplam elektron sayısı proton sayısından fazla olduğu için plastik tarak negatif yüklü duruma gelir. Yünlü kazakta proton sayısı fazla olduğu için pozitif yüklü duruma gelir. www.fendosyasi.com

Dokunma İle Elektriklenme Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme dokundurulunca, (-) yüklü ise bazı elektronlar diğerinin atomlarına gidip diğerini de (-) hale getirir, (+) yüklü ise diğerinin bazı elektronlarını kendine alarak diğerini de (+) hale getirir.   www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Etki İle Elektriklenme Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme yaklaştırılınca (-) yüklü ise diğer cismin elektronlarından bir kısmını uç taraflara uzaklaştırarak diğerini (+) hale getirir. Yüklü bir cisim yüksüz bir cisme yaklaştırılınca (+) yüklü ise diğer cismin elektronlarından bir kısmını uç tarafdan yaklaşma yönüne çekerek diğerini (-) hale getirir. www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Bir cismin yüklü olup olmadığını eğer yüklü ise hangi tür elektrikle yüklü olduğunu elektroskop ile anlarız. www.fendosyasi.com

Elektroskopu Yükleyelim Nötr halde yüksüz bir elektroskopun topuzuna , - yükle yüklenmiş balonu yaklaştırınca - yük elektroskoptaki + yükleri yukarı çekip - yükleri aşağı iter. Elimizi elektroskopun yapraklarına dokundurursak - yük toprağa doğru akar. Elimizi ve balonu çekince elektroskopta sadece +yük kalmış olur.Elektroskopumuz artık + yüklüdür. www.fendosyasi.com

İletken ve Yalıtkan Maddeler Bazı maddelerin elektronları kolaylıkla komşu atomlara kayabilir. Böyle maddelere iletken madde denir. Yalıtkan madde olarak adlandırılan maddelerde elektronlar kolaylıkla atomlarını terk edemezler. Demir, bakır gibi maddeler iletken; porselen, plastik, cam, tahta, yalıtkan maddelerdir. www.fendosyasi.com

Atmosferde Doğal Elektriklenme Bazı sıcak ve nemli havalarda çok ve farklı yüklenmiş iki bulut arasında oluşan elektrik boşalması müthiş bir aydınlama ve gürleme oluşturur. Bu olay şimşektir.   www.fendosyasi.com

Elektrik boşalması bulut ile yer arasında olduğunda olay yıldırım adını alır.   www.fendosyasi.com

Yerde yıldırımın zararsızca gelmesini temin edecek uzun kablolar kullanılır ki bunlara paratoner diyoruz.   www.fendosyasi.com

Ayaktaki insan mı yoksa yatan insan mı yıldırım çakarken daha çok tehlikededir?                                                                                                                            www.fendosyasi.com

AKAN ELEKTRİK Zıt yüklü iki cismi birbirine dokundurduğumuzda aralarında yük geçişi olduğunu öğrendik. Aynı cisimleri iletken bir telle birleştirdiğimizde cisimler arasında yük akışı olur. Bu yük akışını sürekli kıldığımızda akan elektrikten yararlanabiliriz. Yük akışının sürekliliğini pillerle sağlarız. www.fendosyasi.com

Pilleri Tanıyalım Pilin içinde iki farklı çubuk vardır ve bunlar hamur gibi bir maddenin içindedirler.   www.fendosyasi.com

Çok çeşitli piller vardır Çok çeşitli piller vardır. Bu piller; volta pili, limon piller, sıvı piller,güneş pilleri ve kuru pillerdir. Modern piller kuru pil olup çok çeşitli biçim ve güçte olabilirler. Bunlar kimyasal enerjiden yararlanırlar. Güneş enerjisini elektrik enerjisine çeviren piller güneş pilleridir.     www.fendosyasi.com

Bataryalar bir dizi pilin art arda bağlanmasıyla oluşur Bataryalar bir dizi pilin art arda bağlanmasıyla oluşur. Piller bittikten sonra genellikle yeniden kullanılmaz. Ancak bazı pillerde elektrik akımını sağlayan kimyasal olaylar tersine döndürülebilir. Bu tip piller akümülatör olarak adlandırılır. Bunlar doldurulabilen pillerdir. www.fendosyasi.com

Elektrik Akımı Pilin kutupları iletken bir telle birbirine bağlandığında elektron fazlalığı olan kutuptan elektron azlığı olan kutba doğru elektron akışı(elektrik akımı) olur.   www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Elektrik Akımı Bir elektrik devresinde zaman ilerledikçe daha çok miktarda elektron akmış olur. Bir devrede telden bir saniyede akan elektrik yükü miktarına akım şiddeti denir. Akım şiddeti A ile gösterilir. Akım şiddeti birimi amperdir. Ampermetre denilen alet devrede bir telden bir saniyede geçen elektron sayısını ölçer. Ampermetre devreye seri bağlanır.   www.fendosyasi.com

Potansiyel Fark Pilin iki kutbunun elektron miktarları farklıdır. Bu farkın elektrik oluşturma gücü vardır. Bu güç, gerilim adını alır.Gerilimin birimi volttur. V ile gösterilir. Gerilim voltmetre denilen aletle ölçülür. Voltmetre devreye paralel bağlanır.     www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Direnç Hortumun üzerine basılı iken su hortumun içinden zorlukla geçer. Basılmadığında ise daha kolaylıkla geçer. Elektriğin telden geçişi de bunun gibidir.   www.fendosyasi.com

Elektronlar atomdan atoma ancak bir kuvvetin zorlaması ile geçerler Elektronlar atomdan atoma ancak bir kuvvetin zorlaması ile geçerler. Maddenin elektrik akımına gösterdiği tepkiye direnç denir. Direnç R ile gösterilir. Direnç birimi Ohmdur. Gerilimin akım şiddetine bölünmesiyle bulunur.    www.fendosyasi.com

Dirençlerin Bağlanması Bir devredeki pillerin aynı yöndeki uçları birbirine bağlanırsa buna paralel bağlama adı verilir. Pillerin topluca kullanım ömrü üç katına çıkar.  Bir devrede bulunan piller aynı yönde uç uca sıralanarak bağlanırsa buna seri bağlama adı verilir. Örneğin üç pil seri bağlanırsa devredeki gerilim üç katına çıkar.   www.fendosyasi.com

www.fendosyasi.com

Devre Elemanları Elektrik devresini oluşturan her parça devre elmanı olarak bilinir. Devre elemanları; iletken tel, açık ve kapalı anahtar, ampul, pil, sabit direnç, batarya, ampermetre, voltmetredir. www.fendosyasi.com

Kullanılan pilleri çöpe atmamalıyız Kullanılan pilleri çöpe atmamalıyız. Zehirli maddeler toprağa veya suya karışabilir. Patlayabilir. Bir torba içinde bir pil fabrikasına veya çöp kamyonlarına verebiliriz.   www.fendosyasi.com http://www.fendosyasi.com