AYIRICILAR

AYIRICININ İŞLEVİ Yüksüz devreleri güvenli olarak açıp kapamaya yarayan sistem elemanlarıdır. Yük Ayırıcıları hariç.

AYIRICININ PARÇALARI Hareketli kontaklar Sabit kontaklar Şase Hareketli kontak iticileri Mesnet izolatörü Mekanizma ve kilitleme tertibatı

AYIRICILARIN ÖZELLİKLERİ Yüksek gerilimde kullanılan primer teçhizatın ana kalemlerinden olan ayırıcılar sistemin gerilimden izole edilmesi için kullanılır. Ayırıcıların akım kesme özellikleri yoktur. Akım altında açılmazlar ve kapatılamazlar.

AYIRICILARIN ÖZELLİKLERİ Ayırıcıların kesicilerin akım yolu üzerinde bulunur. Kesiciden önce ve sonra yer alırlar. Kumanda mekanizması, ayakta duran bir insanın rahatça açıp kapayacağı şekilde monte edilir.

AYIRICI TİPLERİ Dahili Tip Harici Tip

AYIRICI ÇEŞİTLERİ GÖRE : 1 - Elle kumandalı 2 - Mekanik kumandalı A) İŞLETME MEKANİZMALARINA GÖRE :   1 - Elle kumandalı 2 - Mekanik kumandalı 3 - Elektrik motoru ile kumandalı 4 - Basınçlı hava ile kumandalı

AYIRICI ÇEŞİTLERİ B)MONTE EDİLDİKLERİ YERLERE GÖRE: 1 - Bara ayırıcıları 2 - Hat ayırıcıları 3 - Toprak ayırıcıları 4 - Transfer ayırıcıları 5 – Bay-pass ayırıcıları 6 - Kublaj ayırıcıları

AYIRICI ÇEŞİTLERİ C) YAPILARINA GÖRE: 1- Bıçaklı ayırıcılar 2- Sigortalı ayırıcılar 3- Yük ayırıcıları 4- Döner İzolatörlü ayırıcılar 5-Pantoğraf Ayırıcılar

BIÇAKLI AYIRICILAR Hareketli Üç kontak aynı zamanda açılır ve kapatılır. Bina içinde veya dışında kumanda düzeni emniyet mesafesi dışında açma ve kapama yaptırılır. Hat ayırıcısı ile toprak bıçağı arasında kilitleme tertibatı vardır. 

BIÇAKLI AYIRICI ÇEŞİTLERİ Bıçaklı ayırıcılar yapı itabariyle üçe ayrılır. I- Dahili Bıçaklı Ayırıcılar: Bina içerisinde kullanılacakları yerlere göre duvar veya saç hücreler üzerine monte edilir. Ayrıca mekanik kumanda kolu hücre dışında yapılır. Hücrelerde enerjili kısımlar tel fensle emniyet altına alınır.

BIÇAKLI AYIRICI ÇEŞİTLERİ II- Harici Bıçaklı Ayırıcılar Harici ayırıcılar açık hava şartlarında çalışacağı göz önüne alınarak imal edilir. III-Toprak Bıçağı Toprak bıçağı bina içinde ve bina dışında kullanılabilir. E.İ.H. nın girişi ve çıkışlarında kullanılır.

III-Toprak Bıçağı

SİGORTALI AYIRICILAR Sigortalı ayırıcılar bina içinde veya bina dışında 36 kV ta kadar kullanılır. Sistemde meydana gelen arızaların diğer müşteriye yansımaması, Teçhizatı korumak amacı, Branşman dağıtım hatları ile çok küçük enerji çeken müşteri çıkışlarında kullanılır.

SİGORTALI AYIRICILAR Ayırıcı bıçaklarına seri olarak sigorta bağlıdır. Bu sigortalar hareketsizdir. Hareketli kısım bıçaklardır. Bu tip ayırıcı kısa devre durumunda yada aşırı bir akım çekilmesi durumda hattı korur. Koruma işlemi için sigortalar kullanılır.

SİGORTALI AYIRICILAR Sigortalı Ayırıcı

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Döner izolatörlü ayırıcılar yüksek ve çok yüksek gerilimli trafo merkezlerinde kullanılırlar. Kullanma gerilimleri 60, 154, 220, 380, ve 800kVdur. Bu ayırıcılar ekseriyetle harici tiptir. Ancak son yıllarda bina içine tesis edilen yüksek gerilim trafo merkezlerinde kullanılmaktadır. Hareketli kontakları taşıyan ve hareket ettiren izolatör mekaniki bir tertibatla kendi ekseni etrafında ve ayırıcı cinsine göre belli açılar dahilinde döndürülür..  

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Ayırıcıların mekaniki düzeni el ile çalıştırılmasının yanında yakından veya uzaktan kumanda ile elektrik motoru, basınçlı hava ve hidrolik olarak da çalıştırılabilir. Ayırıcılar yük altında açılıp kapamamasına rağmen ayırıcıların açılıp kapamalarda kontaklar arasında arklar meydana gelebilir. Bu arkın önlenmesi için ark boynuzları ve korona halkaları kullanılır.

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Döner izolatörülü ayırıcılar iki ana grupta toplanır. 1-Tek döner izolatörlü ayırıcılar. 2- Çift döner izolatörlü ayırıcılar.

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Tek Döner İzolatörlü Ayırıcılar Ayırıcının bir izolatörü kendi ekseni etrafında döndürülmesini sağlayacak şekilde yapılmıştır. a) Döner İzolatörlü Ortada Olan Ayırıcılar b) Döner izolatörü kenardan olan Ayırıcılar

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Çift Döner İzolatörlü Ayırıcılar Çift döner izolatörlü ayırıcılarda ayırıcının her iki izolatörü 90 derece kendi ekseni etrafında mekaniki bir düzenle dönerek ayırıcının kapanmasını-açılmasını sağlar. Bu tip ayırıcılar kış mevsiminin çok sert geçtiği yerlerde kontakları kaplayan buzun kolay kırılarak açılmasını temin eder.

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Çift Döner İzolatörlü Ayırıcı

DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR Ayırıcılarda elle mekaniki kumanda verildiği gibi yakından veya uzaktan elektriki motor ilede açma ve kapama kumandaları verilebilir. Elektriki ve mekaniki kilitleme tertibatı daha önce izah edildiği gibidir.

PANTOĞRAF AYIRICI Pantoğraf ayırıcılar hareketli kontağın ve bu kontağın çalışma düzenine göre muhtelif şekilleri vardır. Pantoğraf ayırıcılarda ayırıcının açılıp kapanmasını sağlayan döner izolatörler kenardadır. Hareket düzeni yakından elle mekaniki olarak çalıştırıldığı gibi hareket düzeni motor ile yakından ve uzaktan çalıştırılabilir.

PANTOĞRAF AYIRICI x

Hareketli Kontağı Yatay Çalışan Pantoğraf Ayırıcı Ayırıcını hareketli kontağı bir mesnet üzerinde ve hareketli mekanizma mesnedi ve kumanda mekanizması ile karşısında sabit kontağı taşıyan mesnet izolatöründen ibarettir. Ayırıcıya yakından elle kumanda verildiği gibi yakından ve uzaktan da elektriki kumanda ile açma ve kapama yapılabilir.

Hareketli Kontağı Düşey Çalışan Pantoğraf Ayırıcı Bu tip ayırıcılarda sabit (dişi) kontak bara iletkenine bağlıdır. Dolayısı ile sabit kontağı taşıyan mesnet izolatörü ve kaidesi yoktur. Ayırıcı tek mesnet üzerine monte edilmiştir. Ayırıcı ile kumanda mekanizması arasında dikey mekaniki düzen mevcuttur. Ayırıcıya yakından elle kumanda verildiği gibi ayırıcıya yakından ve uzaktan elektriki kumandada verilir.

YÜK AYIRICILARI Yük ayırıcıları O.G. Salt tesislerinde AYIRICILAR ve KESİCİLER arasındaki büyük boşluğu doldurmak gayesiyle geliştirilen cihazlardır. Kısa devre kesme gücü olmayan ve normal yüklü elektrik devrelerini açıp kapaya yararlar.

YÜK AYIRICISI

YÜK AYIRICISI

YÜK AYIRICISI X

YÜK AYIRICILARININ FAYDALARI Yük altında açma ve kapama yapabilmelerine karşılık (tipine bağlı olarak, anma açma gücü 6-25 MVA), basit ve ekonomik olduklarından geniş bir kullanım sahasına sahiptirler. Yük seksiyonerlerinin kullanılabileceği bir yerde yanlış bir seçimle kesici kullanmak, lüzumsuz olarak 3-5 kat fazla masraf gerektirir. Çok az bakım gerektiren sade cihazlar olmakla beraber benzerlerine göre daha yüksek açma kapasitelerine sahip olup fonksiyonlarını mükemmel ifa ederler.

YÜK AYIRICILARI Yük ayırıcıları üç tipte yapılırlar; Tek salt yayı vardır. Salt kilitli değildir, yani otomatik açma yapamaz. Sadece operatörün isteği ile açma veya kapama yapabilir. Otomatik açmanın istenmediği, yük altındaki açma kapamalarda, yük manevralarında, ring şebekelerde, yukarıdaki büyük bir emniyet ve rahatlıkla kullanılır.

YÜK AYIRICILARI Bu gibi tesislerde kısa devre veya arıza korumaları genellikle salt tesisindeki ana kesiciler vasıtasıyla yapılır. Ancak tesisin özelliği nedeniyle yük ayırıcılarının olduğu yerde de kısa devrelere karşı koruma istenirse, şalterin alt veya üstüne sigorta ilave edilir.

ÇABUK-KAPAMALI VE AÇMALI YÜK AYIRICISI Çabuk - Kapamalı ve Çabuk - Açmalı (Otomatik açmalı) yük ayırıcısı; biri kapama, diğeri açma olmak üzere iki salt yayı vardır. Salt kilitlidir, yani otomatik açtırma yapmak mümkündür. Kapama yalnızca operatörün isteği ile mümkündür. Açma operatörün isteği ile olabileceği gibi,bir röle veya sigorta ihbarı ile otomatik de olabilir. Bir açma bobin ilavesi mümkündür.

ALTTAN SİGORTA İLAVELİ YÜK AYIRICISI Tesisin özelliği nedeniyle yük ayırıcılarının olduğu yerde de kısa devrelere karşı koruma istenirse, şalterin alt veya üstüne sigorta ilave edilir. Sigortalar mekanik açtırmalı pimli tiplerdir. Bir arıza halinde herhangi bir sigortasının atması neticesinde pim şalterin açtırma mekanizmasını tahrik ederek şalterin otomatik açmasını sağlar. Açma anında şalterin üzerinde yalnızca normal yük bulunacaktır.

ALTTAN SİGORTA İLAVELİ YÜK AYIRICISI Bu tip yük ayırıcıları, bir arıza halinde sigortaların herhangi birisinin atmasını takiben otomatik olarak devreyi açarak tesisin tek veya iki faz üzerinde kalmasını önler. Şaltere bir açtırma mağneti ilave edilerek, transformatördeki termometre veya Bucholz rölesinden gelebilecek bir ihbar ile de otomatik açtırma yapmak mümkündür.

YÜK AYIRICILARI TEKNİK ÖZELLİKLERİ Açma zamanı takriben 0,1 saniyedir. Ark söndürme süresi takriben 20-45 ms dir. Kontak çubuklarının ucuna yüksek ısıya dayanıklı özel sert metal parça ilave edilmiştir. Ayırıcının etiketi üzerindeki değerler örnek olarak gösterilecektir.

YÜK AYIRICILARI TEKNİK ÖZELLİKLERİ Ark hücreleri kuru sistemdir. Yatay montajda kesme gücünün %20 azalacağı düşünülmelidir. Otomatik açtırma yapmak mümkündür. SF6 Gazlı olanları mevcuttur.

AYIRICI ETİKET DEĞERLER İmal yılı Markası Gerilimi I nom = Ayırıcının arızalanmadan çekebileceği akım I th = Ayırıcının termik dayanma akımı I dyn = Ayırıcının dinamik dayanma akımı Yardımcı gerilimi

AYIRICI ARIZALARI 1- Mesnet izolatörü kırık, çatlak olabilir 2- İtici kolların kırık olması   3-Sabit ve hareketli kontakların ayarının bozulması

AYIRICI ARIZALARI olması 5-Mekanizma arızaları 4-Sabit ve hareketli kontakların deforme olması 5-Mekanizma arızaları 6-Kilitleme tertibatı arızaları 7- Topraklama bıçaklarında kötü temas 8- Gaz kaçağı olması

AYIRICI BAKIMLARI Periyodik Bakım Yıllık Bakım

SON