PREMATÜRİTE Dr. Esra Önal

Prematüre 37 gebelik haftasını tamamlamadan doğan bebeklere prematüre denir. Tüm bebeklerin % 12 ye yakını prematüre doğar. Prematüre doğum sıklığı giderek artmaktadır. (çoğul gebelikler nedeniyle) 1 yaş altında önemli bir mortalite nedenidir. Yaşama sınırı: 23 hafta Riskli grup: <32 hafta En riskli grup: <30 hafta

Prematüre bebeklerin çoğunluğu aynı zamanda düşük doğum ağırlıklıdır. < 2500 gr.

Risk Faktörleri Sosyoekonomik faktörler Enfeksiyon Çoğul gebelik (X6) Düşük ekonomik durum Adölesan gebelik Tek ebeveyn Sigara ve diğer madde bağımlılıkları Enfeksiyon Bakteriyel vajinosis (2. Trimesterda % 40) Üriner enfeksiyon Pyelonefrit Çoğul gebelik (X6) Uterus anomalileri

Prematürite etyolojisi Bazı sebepler direkt prematüriteye neden olurken, bazı durumlarda da anne ya da bebek açısından prematüre doğum yaptırılmak zorunda kalınır. Demografik nedenler: Anne yaşı <18 ya da > 35 yaş Irk Düşük sosyoekonomik seviye Evli olmamak Düşük eğitim seviyesi

Prematürite etyolojisi Maternal Faktörler: Preeklampsi Kronik hastalıklar: kalp hast, böbrek yetmezliği Enfeksiyonlar: korioamnionit, bakteriyel vajinosis (2. Trimesterda % 40), üriner enfeksiyon, pyelonefrit Sigara ve diğer madde bağımlılıkları Uterus anomalileri Servikal yetmezlik Preterm doğum öyküsü

Prematürite etyolojisi Şimdiki öykü: Multiple gebelik İyi kilo almamak Gebelik aralığının kısa olması Hipotansiyon, hipertansiyon İntrauterin enfeksiyon 1., 2. Trimester kanamaları Plasenta problemleri (yetmezlik, plasenta previa) Hiperemesis Oligohidramnioz- polihidramnioz Anemi, Kan uyuşmazlığı Servikal yetmezlik Konjenital fetal anomali, diğer fetal sorunlar PROM

Prematüre özellikleri Verniks kazeosa yok- azalmış Deri altı yağ dokusu azalmış Cilt buruşuk ve şeffaf görünümde, damarlar belirgin Lanugo kılları bol Ayak tabanı çizgileri yok Tırnaklar yumuşak ve parmak uçlarını geçmez Kulak kıkırdakları oluşmamış, yumuşak

Prematüre özellikleri Baş vücuda oranla büyük ‘prematüre megasefalisi’ Diyafragmatik solunum, dispneye meyil İnterkostal kaslar iyi gelişmemiş Göğüs kafesi küçük Alveoller iyi gelişmemiş Negatif intratorasik basınç oluşturulamaz

Prematüre özellikleri Yenidoğandaki fizyolojik hipertoni yerine hipotoni Yenidoğanın normal reflekslerinin yokluğu Ekstremitelerde kaba tremorlar Yenidoğandaki hormonal işaretlerin olmayışı Az gelişmiş genitalia (İnmemiş testis, labia major az gelişmiş)

Prematüre özellikleri Femur distal epifizinin gelişmemesi Fizyolojik sarılık daha uzun: karaciğerdeki bilirubin konjugasyon enzimlerinin eksikliği nedeniyle Kern ikterus riski daha fazla Hipoglisemi, hipoproteinemi, hipoprotrombinemiye eğilim: karaciğer immatüritesi nedeniyle Faktör II, V, VII, X düşük seviyede Kanamaya artmış eğilim

Prematüre özellikleri Böbrekler immmatürdür.Glomerül ve nefronlar terme kadar gelişmeye devam eder. 37.haftadan önce glomerüler filtrasyon hızı ve tübüler fonksiyonlar azalmıştır. İdrarı konsantre edebilir ama osmotik diürez sınırlıdır. Üre klerensi, Cl, K, P düşüktür. Enfeksiyon, kusma, diarede hızla asidoz veya alkaloz gelişir.

Prematüre özellikleri Periyodik solunum %30-40 gözlenir. Isı değişikliklerine uyumları yetersizdir. Nöromüsküler sistem iyi gelişmemiştir. Yutma fonksiyonu 34 haftanın altında tam değildir. Aspirasyon sık görülür. Doğum travmalarına hassasiyetleri daha fazladır.

Prematüre özellikleri İmmünolojik defektleri vardır. Enfeksiyonlara yatkınlık fazladır. Bakteriostatik ve bakterisidal aktivite az Lökositlerin fagositozu yetersiz Son trimesterda plasentadan geçecek olan immünglobulin G yok ya da az Antikor sentez kapasiteleri az.

Gebelik yaşının belirlenmesi SAT ne göre Ultrasonografik olarak Fizik muayene ile (Dubowitz- Ballard skorlaması) Fiziksel ve nöromüsküler özellikler puanlanır. Aldığı puana göre tablodan gebelik haftası bulunur.

Fiziksel özellikler Cilt Lanugo Plantar çizgilenme Meme Göz- kulak Genitalia

T. Puan Gestasyonel yaş, hafta -10 20 -5 22 24 5 26 10 28 15 30 32 25 24 5 26 10 28 15 30 32 25 34 36 35 38 40 45 42 50 44 Physical Maturity

Vücut ağırlığı ve gebelik yaşına göre; SGA ( small for gestational age) AGA (appropiate for gestational age) LGA ( large for gestational age) En iyi prognoz AGA olanlardadır.

Tedavi En önemlisi preterm doğumların önlenmesidir. Antenatal kortikosteroid tedavisi Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde izlem ve tedavi şarttır.

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde Prematüre Bebeğin Bakımı Nötral termal ortam Oksijen tüketiminin minimum olduğu ve bebeğin en iyi ağırlık kazandığı ısıdır. Abdominal ciltte 36.2 C Rektal 37 C 1800 gr. altında inkübatör ya da radiant ısıtıcıda tutulmalıdır. Hipotermi, apne, asidoz ve hipoglisemiye neden olur. Hipertermi, taşipne, taşikardi ve irritabiliteye neden olur.

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde Prematüre Bebeğin Bakımı Monitörizasyon (ısı, nabız, KB, Solunum, oksijenasyon) Vücut ağırlığı, Boy, BÇ izlemi yapılır. Oksijenasyonu sağlanır. Hava yolları açık olmalı Vital bulguları gözlenmeli Gerekirse solunum desteği sağlanmalı PaO2<50 mmHg ise oksijen verilir. O2 saturasyonu izlemi yapılır. (Siyanoz hipokseminin işaretidir ama siyanoz olmadan da hipoksemi olabilir )

Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde Prematüre Bebeğin Bakımı İntravenöz sıvı tedavisi (oral beslenemediği durumlarda) İlaç tedavileri (dopamin, antibiyotik, surfaktan, aminofilin) Yenidoğanın hemorajik hastalığını önlemek için K vitamini 1mg. im yapılır.

Beslenme 1500 gr. Üzerinde, >34 hafta olan bebekler, apne, siyanoz, taşikardi, takipne, abdominal distansiyon yoksa beslenebilir. Oral veya NG sonda ile beslenebilir. İlk haftada kalori gereksinimi 50-60 kcal/kg/gün, sonra 110-160 kcal/kg/gün İlk haftada sıvı gereksinimi 60-80 cc/kg/gün, sonra 120-150 cc/kg/gün

Prematürenin akut sorunları İntrakranial kanama ( ilk 3 gün) Enfeksiyon: (yetersiz immün sistem ve invazif girişimler nedeniyle) Anemi Sarılık Respiratuar hastalıklar RDS Pulmoner hemoraji Pnömotoraks Pulmoner interstisyel amfizem

Prematürenin akut sorunları Kardiyovasküler sistem Şok, hipotansiyon Patent duktus arteriosus Termoregülasyon bozukluğu (hipotermi) Metabolik bozukluklar Hipoglisemi-hiperglisemi Hipokalsemi Hipernatremi Hiperkalemi Aşırı insensible sıvı kaybı Ca, P yetersizliği nedeniyle metabolik kemik hastalığı

Prematürenin akut sorunları Beslenme Beslenme intoleransı Nekrotizan enterokolit Total parenteral nutrisyon komplikasyonları (hepatik yetmezlik, kolestaz)

Prematürite Komplikasyonları Nazokomial enfeksiyonlar Stafilokok Gram (-) bakteriler Kandida SSS e ait komplikasyonlar Posthemorajik hidrosefali Periventriküler lökomalazi Serebral palsi Konvülzyon Mental retardasyon, öğrenme bozuklukları

Prematürite Komplikasyonları Bronkopulmoner displazi Apne Görme sorunları Prematürite retinopatisi (ROP) Myopati (% 30) Şaşılık Sensorinöral işitme kaybı

Eve gidiş Ciddi medikal sorunlar düzelmiş olmalı Açık yatakta vücut ısısını sağlayabilmeli Tam beslenmeyi başarabilmeli Apne ve bradikardi olmamalı Gerekli bakım ile tedaviler için aile eğitimi verilmiş olmalı

Prognoz Gebelik haftası >34 hafta İYİ Doğum ağırlığı> 1500 gr. 1-3 yılda akranlarını yakalarlar.

Prognoz sekelsiz sağkalım 23 haftada % 30-50 24-26 haftada % 60-70