Diyabet Eğitimi-3 İnsülinler ve kan şekerinin düzenlenmesi Doç. Dr. Alev ÖZÖN HÜTF Çocuk Endokrinoloji Ünitesi

İnsülin nedir? İnsülin, pankreasın beta hücrelerinden salgılanan ve kan şekerini düzenleyen protein yapıda bir hormondur.

Pankreastan insülin salınımı Glükoz İnsülin

Kan şekerini etkileyen faktörler Gıdalar İnsülin Stres ve stres hormonları (glukagon, adrenalin) Aktivite-egzersiz Hastalıklar İlaçlar Kan şekeri

İnsülinin etkileri Dolaşımdaki şekerin (glükoz) hücre içine girmesini sağlar Glükozun karaciğerde depolanmasını sağlar Kullanılmayan şekerin yağ dokusunda depolanmasını sağlar Protein yapımını uyarır

İnsülin etkileri Beyin Karaciğer Barsak Kas Glükoz İnsülin Glikojen Karbohidrat Glükoz Karaciğer Barsak İnsülin Glikojen Kas

Diyabetli olmayan kişide İnsülin etkileri Diyabetli olmayan kişide İnsülin Karaciğerde Yağ asitleri Keton Açlık İnsülin Glükoz (şeker) İnsülin Enerji CO2 Su Oksijen

Diyabetlide Karaciğerde Yağ asitleri Keton

Diyabeli olmayanda İnsülin Zaman Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara

Diyabetli İnsülin Zaman Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara Glükoz Zaman Kahvaltı Öğle yemeği Akşam yemeği Gece ara

Gıdaların yapısı (parça büyüklüğü) Gıdalar ve kan şekeri Gıdaların yapısı (parça büyüklüğü) Yavaş emilim Hızlı emilim Meyve püresi Meyve suyu Meyve Baklagiller Pizza Pilav Patates Yavaş emilim Hızlı emilim Posa içeriği

Gıdalar ve kan şekeri Mide boşalması Yağ ve posa geciktirir Sıvı gıdalar çabuk, katı gıdalar daha yavaş Aşırı soğuk-sıcak yavaşlatır Kan şekeri (hipoglisemi hızlandırır-hiperglisemi yavaşlatır) İnsülin düzeyi (yüksekse yavaşlatır) Egzersiz

İnsan insülinleri Regüler (Actrapid®, Humulin® R) NPH (Insulatard®, Humulin® N) Karışım insülinler (NPH-Regüler) (Mixtard® 30 HM, Humulin® M 70/30, Humulin® M 80/20) NPH: Nötral Protamin Hagedorn

İnsülin analogları İnsülin lispro (Humalog®) İnsülin aspart (NovoRapid®) İnsülin glarjin (Lantus®) Detemir insülin (Levemir®)

İnsülinlerin Özellikleri Etkinin başlaması: İnsülinin kan dolaşımına geçip şeker düşürücü etkisinin ortaya çıkması Doruk (zirve, pik) etki: Kan şekerini düşürücü etkinin doruğa çıktığı zaman Etki süresi: Kan şekerini düşürücü etkinin devam ettiği süre

Etkilerine göre insülinler Hızlı etkili Kısa etkili Orta etkili Uzun etkili

Etkilerine göre insülinler Hızlı etkili İnsulin aspart, Lispro insülin Novorapid®, Humalog® Kısa etkili Regüler insülin (kristalize) Actrapid®, Humulin® R

Hızlı etkili (analog) insülinler Berrak Kısa etkili Etkisi 5-15 dk başlar 1. st doruğa çıkar 3-4 saat sürer (doza bağlı) Novorapid Humalog

Hızlı etkili insülinlerin profili Yemekten hemen önce enjekte edilmelidir Yemeğin gecikmesi hipoglisemiye yol açar Yemekten hemen sonra kullanılabilir Hipoglisemi riski düşüktür İkinci doz için en az 2 saat geçmelidir Novorapid® Humalog® SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

Kısa etkili (regüler) insülin Etkisi 30 dk başlar 2-3. st doruğa çıkar 3-6 saat sürer (doza bağlı) Actrapid® Humulin® R SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

Kısa etkili (regüler) insülin Yemekten 30 dk önce enjekte edilir Tokluk KŞ yüksekliğini kontrol edemeyebilir Bir kez daha insülin yapmadan önce 5 saat geçmesi gerekir Actrapid® ve Humulin® R

Serum serbest insülin derişimi Zaman

İnsülin Glükoz Hızlı etkili insülin ile Kısa etkili insülin ile Zaman

Etkilerine göre insülinler Hızlı etkili Kısa etkili Orta etkili Uzun etkili

Orta etkili insülinlerin profili Etkisi 2-4 st başlar 4-10. st doruğa çıkar 12-18 st sürer (doza bağlı) Insulatard® Humulin® N SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE SABAH

Orta etkili (NPH) insülin Bazal insülin gereksinimini karşılamak için kullanılır Doruk yaptığı için ara öğün alınmalıdır İkinci doz için 12 saat geçmesi gerekir Insulatard® ve Humulin® N

Uzun etkili insülin Lantus® Etkisi 2-4 st başlar Doruk yapmaz 20-24 st sürer (doza bağlı) Diğer insülinlerle karıştırılmamalıdırlar!!! Bazal insülin gereksinimini karşılamak için kullanılır Levemir ® Etkisi 2-4 st başlar Doruk yapmaz 12-24 st sürer SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE SABAH

Uzun etkili insülin Doruk yapmaması avantaj yaratır Gece hipoglisemilerinden kaçınılabilir Günde bir ya da iki doz kullanılır!!! Lantus® Levemir®

Glükoz tüketim hızı Zaman (s)

İnsülin enjeksiyonu Deri Derialtı yağ dokusu Damarlar Kas İnsülin, deri altındaki yağ dokusuna şırınga edilir. Enjeksiyon için uygun iğne ya da uç kullanılmalıdır

Enjeksiyon bölgeleri Göbek çukuruna 2-3 cm mesafeden başlanarak karın çevresine Uylukların ön-dış yüzüne, kemik çıkıntılardan ve dizden uzağa Kolların dış-arka yüzüne Kalçaların dış-üst kısmı

İnsülin emilimini etkileyen faktörler Enjeksiyon yeri Enjeksiyon derinliği (uygun uç kullanılmaması) İnsülin tipi İnsülin dozu Enjeksiyon aleti (şırınga, kalem) Deri ısısı (sauna, sıcak banyo emilimi artırır) Egzersiz (emilimi artırır)

Emilim hızı Karın Kollar Bacaklar Kalça

Uygulama Regüler NPH Glükoz İnsülin SABAH ÖĞLE AKŞAM GECE

Uygulama Novorapid® / Humalog® Lantus® / Levemir® Glükoz İnsülin SABAH AKŞAM GECE

Fizyolojik insülin sekresyonu ve insülin pompa tedavisi Öğlen Yemek Akşam yemek Kahvaltı Plazma insulin Bolus Bolus Bolus Bazal infüzyon 4:00 8:00 12:00 16:00 20:00 24:00 4:00 8:00 Zaman

İnsülin yapmadan önce.... Kan şekerim kaç? Ne yiyeceğim? KHO miktarı İçeriği (yağ, posa) Yemekten sonra ne yapacağım? Egzersiz, okul, dinlenme Geçen sefer (benzer durumda) ne olmuştu?