RUH SAĞLIĞI Zafer Zengin Özel Fatih Fen Lisesi Biyoloji Zümre Başkanı zaferzengin70@hotmail.com zaferzengin70@gmail.com zaferzengin70@yahoo.com

Ruh sağlığı tanımlanması en güç olan sağlık kavramıdır. Genel olarak ruh sağlığı; kişinin yaşamdan sevinç duyması, kendisi ve çevresi ile barışık olarak uyum içinde yaşaması biçiminde tanımlanabilir.Ruh sağlığı konusunu incelerken psikoloji ve psikiyatri kavramlarından kısaca bahsetmek gerekir.

Kişilik ,davranış ve düşünce özelliklerini çevre şartlarına bağlı olarak inceleyen bilim dalına psikoloji denir. Ruh hastalıklarının tedavisi ve önlenmesiyle uğraşan tıp dalına ise psikiyatri adı verilir.

Ruh sağlığını koruyabilmek için çocukluktan itibaren kişinin diğer insanlarla sosyal ve psikolojik ilişkilerinin normal olması gereklidir. Ruh sağlığının amacı gelecekte daha mutlu ve sağlıklı bir toplum sağlamaktır.

1.RUH SAĞLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Ruh sağlığı alanındaki problemlerin çok faktörlü olduğu bilinmektedir. Bu nedenle ruh sağlığını etkileyen Faktörleri iki gruba ayırmaktayız. Ruh sağlığını etkileyen kişisel faktörler Ruh sağlığını etkileyen çevresel faktörler

Ruh sağlığını etkileyen kişisel faktörler Yaş:Ruhsal hastalıkların çocuklukta az;ergenlik,yetişkinlik ve ihtiyarlık dönemlerinde daha çok görüldüğü bir gerçektir.Ergenlik döneminde hormonal değişiklikler, toplum kurallarının benimsenememesi ,yetişkinliğin son dönemlerinde, güven duygusunun kaybı,işe yaramaz bir insan olduğu düşüncesiyle birtakım psikolojik problemler ortaya çıkar.

Kişinin alışkanlıkları: Toplumda tüketilen alkol miktarıyla o toplumda rastlanılan ruhsal bozukluklar arasında doğru orantılı bir ilişki vardır. Buna benzer bir ilişki de uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri kullananlarda görülmektedir. Bu maddeler hem beyin ve vücutta hasara hem de ruh sağlığı üzerinde büyük ölçüde olumsuz etkilere yol açmaktadır.

Mesleki ve medeni durum: Ruh sağlığı problemleri, yoğun veya çok riskli mesleklerde çalışanlarda daha sık görülmektedir. Araştırmalar,toplumda evlenmemiş kişiler Arasında ruh hastalıklarının daha yüksek oranda olduğunu göstermektedir.Bunda evlilik hayatının ve çocukların kişi üzerinde önemli etkileri söz konusudur.

Beden sağlığı: Ruh sağlığı beden sağlığı birbirine çok yakın ilişkilerdir.Doğuştan veya sonradan olma sakatlıklar;sağırlık,körlük gibi eksiklikler kişinin yeterli sosyal ilişkiler kuramamasına yol açmaktadır. Dolayısıyla aşağılık duygusu ve kendine güvenini kaybetmesine bağlı problemler doğurmaktadır.

Ruh sağlığını etkileyen çevresel faktörler Çevresel faktörler kişinin beden sağlığını olduğu kadar ruh sağlığını da etkilemektedir.

Aile Ruh sağlığı bozuk anne babanın,çocuğun ruhsal yapısında önemli rolü vardır. Aile içindeki şiddetli geçimsizlik,düzensizlik,dengesiz davranışlar ve aşırı disiplin vb. çocuğu etkilemektedir. ailenin çocuğu aşırı derecede kısıtlaması veya son derece başıboş bırakması ileriki yaşantısında sağlıklı ve bağımsız bir kişilik oluşturmasını etkileyecektir.

Sosyal,kültürel ve ekonomik durumlar Kişinin sosyal çevresini oluşturan aile ve toplum,ruh sağlığıyla yakın ilişkilidir. Yaşlılara çok hürmet ve saygı duyulan toplumlarda,bu kişilerin ruh sağlıklarının iyi olduğu görülmüştür. Ekonomik kriz dönemlerinde ruh sağlığı bozuklukları ve intiharlar daha çok artmaktadır.

Özel zorlayıcı durumlar Göçler,doğal afetler,savaş dönemleri, ekonomik krizler,boşanmalar, çok yakın ve sevilen kişilerin ölümleri gibi durumlar ruh sağlığını olumsuz etkiler. Özellikle ruhsal problemleri bulunan kişiler, bu zorlayıcı durumda daha çok etki altında kalırlar.

RUH SAĞLIĞININ KORUNMASI

Kişinin ruh ve beden sağlığını koruması için öncelikle kendini tanımaya çalışması gerekir. Kişinin kendi özellikleri ve ruhsal yapısıyla toplum gerçekleri arasında uyum sağlaması gerekir. Çünkü insanlar yaşadıkları topluma ters davranışlar içine girdikleri zaman,çeşitli bunalımlar ortaya çıkmaktadır. Kendini toplumdan soyutlamak veya toplum Tarafından dışlanmak ruh sağlığını olumsuz etkiler.

Sağlıklı ve uzun bir hayat sürdürebilmek için ruhen dinlenmek gerekir.İnsan boş zamanlarında sevdiği şeyleri yapmalıdır. Örneğin; Müzik dinlemek Resim yapmak Pikniğe gitmek...

Hayat boyu zaman zaman ruhsal problemlerle karşılaşılabilir Hayat boyu zaman zaman ruhsal problemlerle karşılaşılabilir. Önemli olan bunu aşmanın yollarını bulmaktır! Okul hayatında çözülemeyen sorunlar karşısında sınıf öğretmenine veya rehber öğretmene danışılmalıdır.

İnsan yeteneklerini ve özelliklerini bilmelidir. Yeteneklerine göre kendini yönlendirmesi gerekir. Geleceğe yönelik hedeflerini planlarken yeteneklerini düşünmeli, zorlukları nasıl aşacağını bilmelidir. Ancak bu, kişilik özelliklerinden vazgeçeceği anlamına gelmemelidir.

Ruh sağlığının korunması için anne ve babanın bu konuda eğitilmesi çok önemlidir. Okulda öğretmenlere ve rehber öğretmenlere büyük işler düşer.Gerektiği takdirde psikolog ve psikiyatrlardan yardım alınmalıdır.

RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ 3’e AYRILIR: BİRİNCİL KORUYUCU RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ İKİNCİL KORUYUCU RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ ÜÇÜNCÜL KORUYUCU RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ

Birincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri: Ruh hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olan faktörleri kaldırmaya yönelik hizmetlerdir. Birinci koruyucu ruh sağlığı hizmetleri okul aile birlikleri, rehberlik ve danışma merkezleri ve halk eğitim merkezlerinde verilmektedir.

İkincil koruyucu ruh sağlığı hizmetleri: İlaçlı ve psikoterapi yapılarak ayakta tedavi uygulanan kuruluşlarda verilen hizmetlerdir. Bu hizmetler hastaneler, özel klinikler ve doktor muayenehanelerinde verilmektedir.

Üçüncül korucu ruh sağlığı hizmetleri: Ruh sağlığı bozulan kişilerin rehabilitasyonla tekrar topluma kazandırılmasına yönelik hizmetlerdir. Rehabilitasyon merkezleri ve üniversite hastanelerinin psikiyatri kliniklerinde üçüncül koruyucu ruh sağlığı hizmetleri verilmektedir.