REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM KPSS KONU ANLATIMI REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM Murat CİVELEK Web: http://www.rehberlik.biz.tr Mail: civelek.murat@gmail.com
BÖLÜM 1: EĞİTSEL REHBERLİK 3. ÜNİTE BÖLÜM 1: EĞİTSEL REHBERLİK
Bölüm Analizi KPSS’de bu bölümden her yıl ortalama 1 soru gelmektedir. Bu bölümdeki sorular genellikle bilgi veya örnek verilerek sorulan yarı bilgi sorusu şeklindedir.
EĞİTSEL REHBERLİK Eğitsel rehberlik; bireylerin eğitim ortamlarından en yüksek düzeyde yararlanabilmeleri ve akademik başarılarını arttırabilmeleri için sunulan rehberlik hizmetlerini kapsar. Çocuğun eğitsel gelişim alanında ona belli yeterlilikler kazandırmak, öğrenmesini kolaylaştırmak, karşılaştığı güçlükleri gidermesine yardımcı olmak ve böylece uygun ve etkin öğrenme ortamı oluşturmaya yönelik hizmetlere “eğitsel rehberlik” denir.
Bireyin ilgi ve yeteneklerine uygun bir eğitim kurumunu, dalını seçmesi ve bu alanda başarılı olması için kendisine uygulanan yardımların tümüne ‘eğitsel rehberlik’ denir. Eğitsel rehberlik hizmetleri, koruyucu (önleyici) ve geliştirici hizmet boyutlarında sürdürülmektedir. Eğitsel rehberlik hizmetleri tüm öğrencileri kapsayan planlı, sistemli ve sürekli etkinlikler bütünüdür. Etkinlikler öğrencilere gruplar halinde (sınıf rehberliği yöntemi şeklinde) sunulur ve takım çalışmasını gerektirir. Her öğrenim düzeyinde sunulur ve daha çok bilgi vermeye yöneliktir.
2012 KPSS Emre, yeni başladığı Anadolu lisesinde, alanlardan kendi ilgi ve yeteneklerine uygun olanı seçmek istemektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Emre’ye verilmesi gereken en uygun rehberlik hizmetidir? Kişisel rehberlik Eğitsel rehberlik Bireysel psikolojik danışma Bilgi toplama ve yayma Oryantasyon
2009 KPSS Okul rehber öğretmeni Fulya Hanım öğrencilerine yetenek testi uygular ve yetenek puanlarını öğrencilerin genel başarı ortalamalarıyla karşılaştırır. Çalışmanın sonunda, öğrencilerden bir kısmının yeteneklerine göre beklenenden daha yüksek başarı gösterdiklerini fark eder. Yeteneğinin üstünde başarı gösteren öğrencilerle ilgili olarak Fulya Hanım, aşağıdakilerden hangisini yaparsa rehberlik anlayışına uygun davranmış olur? Bu öğrencileri üstün çabalarından dolayı sınıf içinde ödüllendirip başarılarının devamını beklediğini belirtirse Bu öğrencilerin aileleriyle görüşerek başarılarını daha da artıracak yollar üzerinde düşünürse Baskı veya zorlanma altında bu başarıya ulaşmış olabileceklerini düşünerek bu öğrencilerle görüşürse Bu öğrencileri yeteneğinin altında başarı gösterenlere ders çalıştırmak için görevlendirirse (akran eğitimi) Bu öğrencileri model almaları için yeteneğinin altında başarı gösteren öğrencileri teşvik ederse
2006 KPSS Yeteneklerinin altında ve üstünde başarı gösteren öğrencileri belirlemek aşağıdaki rehberlik servislerinden hangisinin görevidir? Mesleki rehberlik Eğitsel rehberlik Grup rehberliği Kişisel rehberlik Psikolojik rehberlik
EĞİTSEL REHBERLİK HİZMETİNİN AMAÇLARI Eğitsel gelişim alanında bireyin temel amacı; “öğrenmeyi öğrenmesi” Yani amaç “çocuğa balık vermek değil, balık tutmayı öğretmektir.” Eğitsel rehberliğin genel amaçları şunlardır: Öğrencinin okula ve okulun bulunduğu çevreye uyum sağlama (oryantasyon) Etkin ders çalışma becerilerini kazanma Eğitsel kararlar vermesi ve seçimler yapma Başarıyı engelleyen etmenleri azaltma ya da ortadan kaldırma Öğrencilerin ilgi, yetenek, eğilim ve özelliklerine uygun bir eğitsel ortam oluşturma Okul yaşamı ile mesleki yaşamı arasındaki ilişkiyi sağlama
EĞİTSEL REHBERLİK KAPSAMINDA SUNULAN ETKİNLİKLER Öğrencilerin ilgi, yetenek ve kişilik özelliklerine göre uygun okul, alan, seçmeli ders, eğitsel kol seçmelerine yardım etmek Okulu ve çevrelerini tanımalarına ve uyum sağlamalarına yardım etmek Öğrencilerin kendilerine uygun öğrenme stratejileri geliştirmesine, öğrenme engelleriyle baş etmesine, verimli ders çalışma alışkanlığı kazanmalarına yardımcı olmak Başarıyı arttırıcı yollarını öğrenerek öğrenme güçlüklerinden kurtulmalarına yardımcı olmak Yeteneklerinin altında ve üstünde başarı gösteren öğrencileri tespit etmek Özel eğitime muhtaç öğrencileri tespit etmek Üst eğitim kurumları hakkında bilgi vermek Motivasyonu arttırıcı çalışmalar yapmak Okuma alışkanlığı, not tutma becerisi, ders dinleme becerisi kazandırmak Çalışma ortamı düzenleme becerisi kazandırmak Ders araçlarını etkili kullanma becerisi kazandırmak Akran danışmanlığı/rehberliği çalışmaları yapmak
AKRAN DANIŞMANLIĞI Üst sınıftaki öğrencilerden gerekli desteği sağlayabilecek nitelikte olanların seçilip eğitime tabi tutulması ve bu öğrencilerin kendi yaşıtlarına ve alt sınıftaki öğrencilere danışmanlık yapmasıdır. Akran danışmanlığı, belirli bir eğitim gören ve bir süpervizör tarafından süpervizyon (gözetim altında öğrenme) alan akran danışmanların diğer öğrencilere kişisel ve akademik konularda destek olma sürecidir. Akran danışmanları, başarılı, iletişimi kuvvetli, anlama ve ikna kabiliyeti yüksek, herkesin arkadaş olmak istediği gönüllü öğrenciler arasından seçilir.
2007 KPSS Bir lisede psikolojik danışman olarak görev yapan Bülent Bey, öğretim yılının başında, lise birinci sınıf öğrencileri için yapılacak oryantasyon çalışmalarında lise son sınıf öğrencilerinden yardım almaya karar verir. Lise son sınıftan bir grup gönüllü öğrenci, birinci sınıfa yeni başlayacak olan öğrencilere okulu, okul personelini ve okulun çevresini tanıtmakla görevlendirilir. Bülent Bey’in yaptırdığı bu çalışma aşağıdaki rehberlik hizmetlerinden hangisine örnektir? A) Müşavirlik B) Grup rehberliği C) Akran danışmanlığı D) Akran ara buluculuğu E) Grupla psikolojik danışma
EĞİTSEL REHBERLİK VE SINAV KAYGISI Kaygı bir huzursuzluk hissi, nedeni/kaynağı bilinmeyen bir endişe ve korku halidir. Birey kaygılıyken sürekli bir gerilim, sinirlilik ve tedirginlik halindedir. Birey kendini yetersiz bulur ve kendine güveni azalmıştır. Kaygısı fazla olan bireylerde, mide ağrısı, çarpıntı, nefes alma güçlüğü, aşırı terleme, yüzlerde ve ellerde soğukluk gibi belirtiler görülür. Kaygıya sebep olan başlıca duygu ise strestir. Kaygıya sebep olan diğer faktörler; çatışma, engellenme, başarısızlık duygusu, özgüven eksikliği, yaşam koşullarındaki ani değişiklikler, kontrol edilemeyen olaylar (ölüm), travmaya sebep olan olaylar (deprem, savaş, kaza), bireyin sınırlarını zorlayan dış koşullar (sınav, yalnızlık).
EĞİTSEL REHBERLİK VE SINAV KAYGISI Sınav kaygısı ise, kaygının özel bir durumudur. Sınav kaygısı yüksek olan bireyler, sınavda başarısız olacakları endişesiyle, dikkatlerini testteki sorulara veremezler. Dikkat dağıldığından sorulardaki doğru cevaba ilişkin ipuçlarını fark edemezler, basit soruları bile yapamaz hale gelebilir. Bu da kaygının giderek artmasına neden olur ve çok iyi bilinen bilgiler bile hatırlanamaz. Sınav kaygısı yüksek olan bireyler, başkalarının eleştiri ve yargılamalarına aşırı duyarlılık gösterirler, sürekli olarak özeleştiride bulunurlar ve öz benlik kavramlarına ilişkin değerlendirmeleri genelde olumsuz olur.
Öğrenme için belli oranda (normal düzeyde) kaygı gereklidir Öğrenme için belli oranda (normal düzeyde) kaygı gereklidir. Ancak aşırı ve yetersiz kaygı öğrenmeyi olumsuz etkiler. Yani normal düzeydeki kaygı olumlu, aşırı ve yetersiz kaygı ise olumsuz sayılmaktadır. Önemli olan sınav kaygısını yok etmek değil, sınav kaygısıyla yaşamayı öğrenmektir. Belli bir düzey de kaygının içimizde var olmasını normal kabul etmeliyiz.
2009 KPSS ÖSS’ye hazırlanan lise son sınıf öğrencisi Nurten, kendisine güvenen bir kişiliğe sahip olmasına ve derslerine çok çalışmasına karşın, deneme sınavlarında bile aşırı heyecanlanarak istediği puanları elde edememektedir. Sınavlarda yaşadığı endişe yüzünden, gelecekte başarılı bir avukat olamayacağını düşünen Nurten’e verilecek rehberlik yardımı öncelikle aşağıdaki problem alanlarından hangisine yönelik olmalıdır? Eğitsel rehberlik Kişisel - sosyal rehberlik Akran eğitimi Mesleki rehberlik Yönlendirici rehberlik
EĞİTSEL REHBERLİK VE SINAV KAYGISI Birey kaygı yaratan durumları ortadan kaldırmak veya onlara uyum yapmak için bazı girişimlerde bulunur. Bu girişimlerin bir bölümü bilinçli başa çıkma davranışları iken, diğer bölümü bilinçsiz olarak kullanılan savunma mekanizmalarıdır. Bilinçli başka çıkma yolları ise şunlardır; bedeni kontrol etme ve gevşeme egzersizleri yapma, kaygının kaynağını bulmaya yönelik zihinsel düzenleme tekniği yapma, sınavla ilgili yanlış inanç ve düşünceleri değiştirme, zaman yönetimi (zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazandırma) ve verimli ders çalışma yöntemlerine göre çalışma gibi becerileri kazandırmaktır. Ayrıca sınav kaygısını azaltmada PDR uzmanından da destek alınabilir.
2012 KPSS Aşağıdakilerden hangisi üniversite sınavına hazırlanan öğrencilerin sınav kaygısını azaltmada diğerlerine göre daha az etkilidir? Verimli ders çalışma yöntemlerine göre çalışma Bedeni kontrol etme ve gevşeme egzersizleri yapma Sınavla ilgili yanlış inanç ve düşünceleri değiştirme Zamanı iyi kullanma alışkanlığı kazanma Ders çalışırken müzik dinleme