KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU Kamu Yönetiminde Etik ve Etik Davranış İlkeleri etikkurul@basbakanlik.gov.tr www.etik.gov.tr

NELERDEN BAHSEDECEĞİZ? Kamu Yönetiminde Etik Kamu Görevlileri Etik Kurulu Etik Davranış İlkeleri

NELERİ KONUŞMAYACAĞIZ? Siyah ve Beyaz “Etik iyidir” Günlük siyaset, felsefe

Başlarken… Tarihçi Arnold Toynbee, tüm tarihi şu formülle özetler: Meydan okumalar (challenges): Karşılaşılan sorunlar Verilen cevaplar (responses): Üretilen çözümler. Etik dışı davranışların artması bir meydan okumadır. Bizim buna karşı vereceğimiz doğru cevaplar, meydan okumaları ve onların etkisini azaltacaktır.

Meydan Okumalar Özellikle 1970 ve 80’lerde ortaya çıkan yolsuzluklar, telefon dinleme skandalları ve gittikçe artan bir şekilde dünyaya yayılan yozlaşma ve yolsuzluk dalgası Yolsuzluğun evrensel bir boyut kazanması, etik dışı davranışların artması Ceza kültürünün, yozlaşma ve yolsuzluğun önlenmesinde yetersizliği

Verilen Cevaplar Uymaya Dayalı Etik Yönetim (Çürük elma vizyonu) Dürüstlüğe Dayalı Etik Yönetim (Çürük Varil Vizyonu)

Düşüncede Değişim… “Memur” musunuz? “Kamu görevlisi” misiniz? “Kamu hizmetçisi” misiniz? Vatandaşa arz mı edilir rica mı? Kamu hizmeti emanettir.

KÖKLER “Burası Türkiye” “Normal” “Anaokulundan başlayın” “Sistem bozuk” / “Ekonomik adaletsizlikler” Adalet duygusunun sarsılması / Tuz Kokmuşsa Boş işler / 40 yıllık ahlâk davasını bırakalım mı?

Yönetimde Yozlaşma Yozlaşma (corruption); bozulma, çürüme, kötüleşme, saflığını veya dürüstlüğünü kaybetme anlamındadır. Yönetimde yozlaşma, kamu görevlilerinin gerek kendi inisiyatifleriyle gerekse hizmetten yararlananların teşvikiyle etik davranış ilkelerini ve hukuku ihlal edecek şekilde, özel çıkar, tercih, prestij veya belirli bir grubun çıkarı için kamusal gücü kullanarak ortaya koydukları her türlü davranış ve yöntemdir.

Yozlaşmanın Sonuçları Yönetime karşı güven krizi, yabancılaşma ve meşruiyet sorunu. Verimsizlik, israf, mali kriz, hizmetlerin pahalılaşması, gelir dağılımında bozulma; etkinsizlik. Kamu görevlilerin liyakatsizliği. Etik değerlerin itibardan düşmesi. Sosyal dokunun zayıflaması. Yozlaşma, ekonomik gelişmeyi, demokrasiyi, hukuk devletini zayıflatır. Yolsuzluğu en yüksek olan toplumlar, az gelişmiş ve demokratik performansı düşük olan ülkelerdir; gelişmiş ve demokratik toplumlarda daha azdır.

KÜRE 2010

Türkiye, Bu Haritanın Neresinde? CPI 1995 4.1 CPI 2003 3.1 CPI 2009 4.4 (61. sırada) CPI 2010 4.4 (56. sırada) Doğru yönde ilerlemeler var ama hızlanmak gerekiyor.

ETİK SORUNSALI Günümüzde, yalnız siyasette, yargıda ve kamu yönetiminde değil, toplumun her alanında genel anlamda etik problemlerle karşı karşıya bulunuyoruz. Siyasal ve yönetsel alanda ortaya çıkan yozlaşmanın temelinde, toplumsal etiğin erozyona uğraması yatmaktadır. “Aynı sütün yoğurdu, aynı yoğurdun kaymağıyız” Sorun sadece “etiğe aykırı” sayılan davranışların toplumda yaygınlık ve saygınlık kazanması değildir. Daha da ciddi olan ve bunlara yol açan sorun, artık neyin etik, neyin etik dışı olduğu konusundaki ölçülerin yitirilmeye başlaması ya da duyarsızlıktır.

Yozlaşmaya Karşı Etik Yozlaşmaya karşı; siyasi ve idari denetim, yargı denetimi, ombudsman denetimi, kamuoyunun denetimi, saydamlık, performans denetimi, etik değerlerin geliştirilmesi yöntemleri uygulanmaktadır. Esasında etik anlayışa dayalı bir yönetim tasavvuru çok eskilere dayanır. Fütüvvet ve Ahilik Teşkilâtları, Nasihâtnameler “Mülk, küfürle devam edebilir; fakat zulümle devam edemez.” Nizam’ül Mülk

Ve Etik… “Bizde yolsuzluk/etik dışı davranış yoktur/olmaz/olamaz imkansız, olsa da azıcıktır” mı? Topuk selamı hoşumuza gider mi?

Etik Yönetim Etik ilke ve değerleri benimseyen, karar ve işlemlerinde bunları uygulayan yönetime, “etik yönetim” diyoruz. Etik yönetim için DEVLET, SİVİL TOPLUM ve ÖZEL SEKTÖR’ ün nitelikli işbirliğine ihtiyaç bulunmaktadır. Devletlerin ve toplumların amacı, etik yönetime ulaşmak ve bunu sürdürmektir.

İYİ BİR ETİK ALTYAPININ 8 UNSURU Etkili bir yasal altyapı Siyasi irade Etkin hesap verme mekanizmaları Uygulanabilir etik davranış kuralları Mesleki sosyalleştirme mekanizmaları Uygun çalışma koşulları Etik Koordinasyonu Sağlayan Kuruluşlar Etkin Bir Sivil Toplum

25 MAYIS 2004 5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Etik Günü ve Haftası

KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlanması (8 Haziran 2004) Kurul Başkan ve üyelerinin atanması (9 Eylül 2004) Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in Yayımlanması (13 Nisan 2005)

Kurul’un Teşkilât Yapısı Başbakanlık Bünyesinde Kurul sekreteryası : 3 Oda 9 Kişiden, 5 Oda 19 Kişiye Kurul’un Bütçesi Etik Komisyonları Disiplin Kurulları

Etik Komisyonları ve Disiplin Kurulları Etik Komisyonları (Yönetmelik ile düzenleniyor) En az üç kişiden teşekkül ediyor Görev süreleri Kurum ve kuruluşlarda etik kültürü yerleştirmek ve geliştirmek Etkinler mi? Disiplin Kurulları Etik mevzuatı çerçevesinde inceleme ve araştırma

Kurul Üyeleri ve Toplantıları Görev süreleri 4 yıldır; tekrar seçilebilirler Kural olarak görevden alınamazlar Boşalan bir üyeliğe seçilen üye, kalan süreyi tamamlar Arka arkaya 3 veya bir yıl içinde toplam 10 toplantıya katılmamaları halinde istifa etmiş sayılırlar Hakkı huzur esası Toplantı ve karar yeter sayısı: salt çoğunluk Ayda 4 kere toplanılır

Kurul’un Yetki ve Sorumlulukları Etik davranış ilkelerini belirlemek Hediye alma yasağının kapsamını belirlemek İnceleme ve araştırma Etik kültürün yerleştirilmesi çalışmaları Yönetmelik çıkarma Mal bildirimlerini inceleme

Etik Davranış İlkelerinin Belirlenmesi 5176 sayılı Kanun madde 3 Yönetmelik madde 26; Kurumsal etik ilkeleri Saydamlığın Arttırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin Güçlendirilmesi Stratejisi (22/02/2010 – 27501 sayılı RG)

İNCELEME VE ARAŞTIRMA -1- Etik davranış ilkelerine aykırılık iddiası Re’sen yahut Başvuru üzerine En az genel müdür ve eşiti seviyedeki kamu görevlileri hakkında Bilgi-belge toplayabilir Kamu yahut özel kurum ve kuruluşlardan ilgilileri çağırıp, Kurul’da dinleyebilir Üç aylık inceleme süresi

İNCELEME VE ARAŞTIRMA -2- Kurula nasıl başvurulabilir? Yazılı dilekçe E-Posta Tutanağa geçirilen sözlü başvuru Kimler başvuruda bulunabilir? Medeni hakları kullanma ehliyetine sahip, T.C. vatandaşları ile Türkiye’de ikâmet eden yabancı gerçek kişiler Tüzel kişilik adına başvuru yapılamaz. Başvuru için menfaat koşulu aranmaz

İNCELEME VE ARAŞTIRMA -3- Başvuru şartları nelerdir? Kurul kapsamındaki kurum ve kuruluşlar Ad-soyad-imza-adres bulunmalı En az genel müdür ve eşiti kamu görevlisi hakkında Somut bilgi-belge olmalı Yargı organlarında görülmekte olmayan bir konu hakkında Daha önce Kurul tarafından incelenmemiş bir konu hakkında Oluştuğu tarihten itibaren iki yıllık süre

İNCELEME VE ARAŞTIRMA -4- İnceleme ve araştırma sonucu, ilgililere ve Başbakanlık makamına bildirilir Etik ihlal durumunda; 5176 s. Kanun m. 5/3 AYM tarafından verilen 4 Şubat 2010 tarihli karar Etik inceleme; ceza kovuşturmasına ve disiplin incelemesine engel teşkil etmez Kurul kararlarına karşı yargı yolu açıktır

Etik Kültürün Yerleştirilmesi 5176 sayılı Kanun madde 3 Yönetmelik madde 25; Etik kültürün yerleştirilmesi ve eğitimi: Araştırma, yayın, anket, kamuoyu yoklaması, bilimsel toplantılar Kamu görevlileri için eğitim programlarının hazırlanması

Etik Kültürün Yerleştirilmesi Genelgeler / İlke Kararları HEDİYE ALMA YASAĞI KAMU KONUTLARININ TAHSİS İŞLEMLERİ 24 KASIM ÖĞRETMENLER GÜNÜ İstişari görüş talepleri www.etik.gov.tr Etik rehberi ve etik sözleşmesi

Etik Kültürün Yerleştirilmesi

Etik Kültürün Yerleştirilmesi Ankara içi yahut dışındaki; yaklaşık 50 kurum ve kuruluşta etik liderlik semineri gerçekleştirilmiştir Yolsuzluğun Önlenmesi İçin Etik Projesi kapsamında 2009 yılının başında, Ankara’da bulunan kurum ve kuruluşların etik komisyon başkanlarına etik liderlik semineri verilmiştir

Etik Kültürün Yerleştirilmesi Bölgesel Etik Liderlik Seminerleri Akademik Araştırma Çalışmaları Kamu Yönetiminde Çıkar Çatışması ve Etik Sağlık Hizmetleri ve Etik Kamu İhaleleri ve Etik Yerel Yönetimlerde İmar Uygulamaları ve Etik Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları ve Etik Kolluk Hizmetleri ve Etik Kayıtdışı Ekonomi ve Etik Tapu Hizmetleri ve Etik Etik, Kültür ve Toplum Gümrük Hizmetleri ve Etik

TEŞEKKÜRLER… okaraca@basbakanlik.gov.tr etikkurul@basbakanlik.gov.tr www.etik.gov.tr