DOPİNG Dr. Sadun TEMOÇİN ADÜTF Fizyoloji AD Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD Aydın 2007

Sunum Planı Doping Nedir? Yasaklı maddeler Kullanımı kısıtlı maddeler Kullanımı izinli olan maddeler Yasaklı doping yöntemleri Doping neden yasaklanmıştır? Doping kontrolü nedir? Doping Kontrol İstasyonu'nda neler olur? Doping suçlarında cezalar

Doping Nedir? Doping, "Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından yasaklanmış madde veya yöntemlerin sporcu tarafından bilinçli veya bilinçsiz olarak kullanımı" diye tanımlanmaktadır. Yasaklı maddelerin sporcunun idrarında bulunması veya yasaklı yöntemin kullanılması doping suçlarını oluşturur.

Yasaklı maddeler IOC tarafından bildirilen yasaklı maddeler 5 ana grup altında toplanmaktadır: 1-Uyarıcılar (Amfetamin, efedrin v.b.) 2-Narkotik Analjezikler (Morfin v.b.) 3-Anabolik Ajanlar (Testosteron v.b.) 4-Diüretikler (Furosemid v.b) 5-Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoietin, büyüme hormonu, v.b.)

UYARICILAR, aktiviteyi arttıran ve yorgunluk hissini azaltan maddelerdir. Bu tip maddeler, sporcunun performansının artmasına neden olan psikolojik ve fiziksel uyarı sağladıkları için yasaktırlar.

Uyarıcıların, sinirlilik, kalp atışını hızlandırması, kan basıncını yükseltmesi, su kaybı ve dolaşım bozukluklarına neden olması gibi bazı yan etkileri bulunmaktadır. Uyarıcı kullanmanın fiziksel göstergeleri olarak göz bebeğinin büyümesi, terlemenin artması, sinirlilik, saldırganlık, elde titremeler, kilo kaybı, hızlı kalp atışı ve yüksek kan basıncı verilebilir.

Kafein, gösterdiği uyarıcı etki nedeniyle IOC tarafından yasaklı madde olarak kabul edilmiştir. Kafein miktarının idrarda 12 mikrogram/ml olması normal kabul edilir; üzerinde olması sonucunda test pozitif sayılmaktadır. Kahve, çay veya kola gibi kafein içeren içeceklerin normal sınırlar içerisinde kullanılmaları pozitif test sonucuna neden olmaz. Ancak kafein tabletlerinin kullanılması, kafein suppozituvarlarının uygulanması veya benzer enjeksiyonlar pozitif bir test sonucuna neden olacaktır.

Kokain, hem yasaklı bir doping maddesidir, hem de ülkemiz sınırları içinde kullanımı yasa dışıdır. Çoğu öksürük ve nezle ilacı, yasaklı uyarıcı maddeler taşımaktadır. Ancak bu tip maddeler taşımayan ilaçlar da bulunmaktadır. Konu mutlaka spor hekimine danışılarak çözülmelidir.

NARKOTİK ANALJEZİKLER, morfin ve morfinin kimyasal ve farmakolojik benzerleri olup, öncelikle ağrı kesici olarak kullanılmaktadır.

Ağrıyı hissetmemek için kullanılan narkotiklerin pek çoğu solunum depresyonuna neden olup, fiziksel ve psikolojik bağımlılık gibi oldukça tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır.

Sporcu, bir rahatsızlıktan dolayı ağrı kesiciye gereksinim duyarsa; hafif ya da orta derecedeki ağrıların tedavisinde kullanılabilecek çeşitli doping sınıfına girmeyen ağrı kesiciler bulunmaktadır. Sporcu, bu konuyu spor hekimine danışarak çözebilir.

ANABOLİK AJANLAR, vücutta üretilen doğal bir steroid olan testosteron hormonuna benzer etkilere sahip sentetik maddelerdedir.

Doğal testosteron "anabolik" (kas yapıcı) ve "androjenik" (erkeğe özgü hal ve davranış) etki sağlar.

Atletik performansı arttırmak için anabolik ajanları kullanmak, ciddi sağlık riskleri taşımakta ve spor ahlakına ters düşmektedir. Anabolik ajanlar, normal hormon fonksiyonunu etkiler, karaciğer hastalığı riskini artırır, kan basıncını yükseltir, yüksek yoğunluklu lipidlerin düzeyini yükselterek kardiyovasküler olay riskinin artmasına neden olur. Bu etkilerinin yanı sıra psikolojik etkileri de bulunmaktadır.

Anabolik ajanların kadınlarda kullanımları sonucu oluşan etkiler: - Erkeksi karakterlerin oluşması - Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon - Anormal menstrual sikluslar ve mensturasyonun fonksiyon görmesinin baskılanması - Yüz ve vücutta fazla tüylenme - Klitorisin genişlemesi - Sesin kalınlaşması

Anabolik ajanların erkeklerde kullanımları sonucu oluşan etkiler: - Akne - Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon - Testislerin boyutlarının küçülmesi - Azalmış sperm üretimi - Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma - Göğüslerde büyüme - Vaktinden evvel oluşan kellik - Prostat bezinin genişlemesi

Anabolik ajanların büyüme çağındaki çocuklarda kullanımının etkileri: - Vücut ve yüzde oluşan akneler - Kemiklerdeki kıkırdak dokusunun erken sertleşmesi sonucu boyda uzamanın ve büyümenin durması

DİÜRETİKLER, böbrek üzerinde etkili olan ve fazla miktarlarda suyun vücuttan atılmasına neden olan bir ilaç grubudur. Bunlar genellikle sporcular tarafından, belirli ağırlık sınıflarına girebilmek için (örneğin güreş, boks v.b) geçici ağırlık kaybı ve diğer bileşikler ile ilaçların vücuttan atılmalarını sağlayarak doping testlerinden kaçmak amacıyla kullanılmaktadır.

Diüretikler, kullanımları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık risklerine ek olarak, idrar numunelerinin seyreltilmesi veya daha düşük ağırlık sınıflarında yarışmak amacıyla kilo kaybında kullanılabildiği için yasaklanmıştır. Ayrıca diüretiklerin kullanımı, hakça bir yarışmada sporun ruhuna aykırı olduğu için de yasaktır.

Diüretiklerin kullanımı, dehidratasyona, kas zayıflamasına, kramplara, kan basıncının düşmesine ve elektrolit dengesizliğiyle oluşan kalp düzensizliklerine neden olabilir.

PEPTİD HORMONLAR VE BENZERLERİ, büyüme, cinsel davranışlar, ağrıya karşı duyarlık ve davranış gibi çeşitli bedensel fonksiyonların uyarılmasında bir organdan diğerine mesaj iletimi görevini yerine getirmektedir.

Peptid hormonları; insan koryonik gonadotropin (HCG), adreno kortikotropin (ACTH), insan büyüme hormonu (HGH) ve eritropoietin (EPO)dir. Benzerleri ise kimyasal olarak üretilmiş doğal olarak vücutta oluşan peptid hormonlar ile benzer etkileri bulunan ilaçlardır

Erkeklerde HCG'nin verilmesi, vücuttaki androjenik steroidlerin normal düzeylerinde artışa yol açar ve bu, testosteronun verilmesiyle aynı etkiyi gösterir. HCG'nin kullanımı, baş ağrısı, sinirlilik, depresyon, yorgunluk ve jinekomastiye (erkeklerde meme büyümesi) neden olabilir. ACTH, sporcular tarafından vücutta doğal olarak üretilen kortikosteroidlerin düzeylerini arttırmak ve öfori sağlamak amacıyla kullanılır.

İnsan büyüme hormonu, metabolizma ve kas yapımını etkileyen ve doğal olarak oluşan bir maddedir. Bununla birlikte bu ilacın kullanımı ile ilgili tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır. Aşırı HGH kullanımı, deride kalınlaşma, kulaklar, el ve ayak parmaklarında büyüme, iç organlarda genişleme, kemik ve yüz hatlarının büyümesindeki bozulma ile karakterize edilebilen akromegaliye neden olabilir. HGH; diyabete, kalp ve tiroid hastalığına, menstrual düzensizliklere, seksüel istek azalmasına, iktidarsızlığa ve yaşam sürecinin kısalmasına neden olabilir.

Eritropoietin hormonu (EPO) böbrekler tarafından salınır ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyarır. EPO, bazı sporcular tarafından dayanıklılık sporlarında, kırmızı kan hücrelerinin sayısını ve buna bağlı olarak kaslara oksijen taşınımını arttırdığı için kullanılmaktadır. Enjekte edilebilen EPO'nu kullanımı, kan pıhtılaşması, felç ve kalp hastalıkları riskinin artması gibi ciddi sağlık riskleri taşımaktadır. Eğer aynı iğneyi birden fazla sporcu kullanmışsa, sarılık (hepatit) ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarının bulaşma riski vardır.

Kullanımı kısıtlı maddeler IOC tarafından bildirilen ve sporcular tarafından kullanımı kısıtlı olan maddeler de vardır; bunlar 5 ana grup altında toplanır: 1- Alkol 2- Marihuana 3- Lokal anestezikler 4- Kortikosteroidler 5- Beta-blokerler

Alkol, yasaklı olmamasına karşın ulusal ve uluslararası federasyonların isteği üzerine, örneğin eskrim ve pentatlon gibi spor dallarında sporcularda alkol düzeyi ölçülebilir.

Marihuana, IOC tarafından kısıtlı kullanımı olan maddeler sınıfında olup, Türkiye'de kullanımı kanuni açıdan yasaktır. Bazı spor dallarında ulusal ve uluslararası federasyonların isteği üzerine kontrol edilebilir.

Lokal anestezikler, ancak aşağıdaki koşullar yerine getirildiği zaman kullanılabilirler: - Kokain dışında prokain, ksilokain, karbokain ve benzer analjezikler kullanıldığında, - Lokal enjeksiyon uygulandığında (i.v. enjeksiyona izin verilmemektedir), - Uygulanan ilaçların içinde epinefrin gibi vazokonstriktörler bulunmadığı durumlarda, - Tıbbi olarak kullanımı yazılı bir belge ile kanıtlandığı durumlarda.

Kortikosteroidlerin kullanımı; yüzeysel (topikal) uygulama (kulak, göz ve deri), solunum yolu ile (inhalasyon) uygulanması (astım, allerjikrinit), lokal ve eklem içine (intraartiküler) enjeksiyon dışında, yasaklanmıştır. Kortikosteroidlerin ağızdan, kas veya damar içine enjeksiyon ile kullanımı izinli değildir. İzinli bazı antienflamatuvar ilaçların isimleri ise Doping Kontrol Merkezi'nden elde edilebilir.

Beta-blokerler, kalp hastalıklarında kullanılan kan basıncını düşürüp kalp atışlarını azaltan ilaçlardır. Bu ilaçlar, aynı zamanda migren tedavisinde ve el titremelerinin önüne geçilmesinde kullanılır. Beta-blokerlerin, kalp atış hızını düşürerek atıcılık ve okçuluk gibi spor dallarında kolun sallanmaması ve parmakların titrememesi için kullanılması hakça bir yarış kavramına karşıdır.

Sporcunun dayanıklılık performansını azaltıcı etkisinin yanı sıra, beta-blokerlerin kullanılması sonucu kalp hastalıkları, astım, depresyon, uykusuzluk ve cinsel problemler ortaya çıkmaktadır.

Kullanımı izinli olan maddeler Vitaminler ve mineraller yasaklı değildir. Ancak bunları çok miktarda kullanan sporcuların çıkabilecek sağlık problemlerine dikkat etmeleri gerekmektedir.

Bazı bitkisel ürünler yasaklı maddeleri içermektedir Bazı bitkisel ürünler yasaklı maddeleri içermektedir. Yasaklı maddeleri içeren bu bitkiler (bazı bitki çayları gibi) yasaktır. Bu nedenle genelde Uzak Doğu kökenli bitkisel çayların kullanılmadan önce ne tip etken madde içerdikleri kontrol edilmeli veya Doping Kontrol Merkezi'ne sorulmalıdır. Amino asitler yasaklı değildir.

Sporcular arasında en yaygın inançlardan biriside Protein bakımından zengin yiyeceklerin (Özellikle hayvansal kaynaklı) vücut kas kitlesinde artışa neden olacağıdır. Diyetle alınan proteinler, kas kitlesinin gelişimi için gerekli amino asitleri sağlarlar.

Sporcular almaları gereken proteinin vücut ağırlıkları ve spor dalları ile orantılı olması gerektiğini unutmamalıdırlar. Geniş vücut kitlesine sahip olanların protein ihtiyaçları daha fazla olacaktır.

Tedavi amaçlı kullanım ayrıcalığı (TAKA): Sporcular herkes gibi bazı durumlarda tedavi amacıyla ilaç kullanabilirler. Tedavi amacıyla alınan ilaçlar içerisinde yasaklı maddeler bulunabilir. Bu durumda önceden uluslararası federasyonunuza ya da dopingle mücadele kuruluşuna TAKA (Therapeutic Use Exemption-TUE) için başvurulur ve gerekli izin alınır. Bu süreç, bir spor organizasyonundan 21 gün önce tamamlanmalıdır.

Yasaklı doping yöntemleri IOC tarafından bildirilen yasaklı yöntemler 2 ana grup altında toplanır: 1- Kan dopingi 2- İdrarın farmakolojik, kimyasal ve fiziksel olarak işlem görmesi.

Kan dopingi, kan ve kan ürünlerinin, kanın oksijen taşıma kapasitesini ve dolayısıyla aerobik atletik performansı arttırmak amacıyla damardan verilmesi yöntemine verilen isimdir. Kan dopingi için kullanılan kan, sporcunun kendi kanı olabileceği gibi başkasına da ait olabilir.

Atletik performansın arttırılması için sporculara damardan kan verilmesi, spor ahlakına aykırıdır. Kan dopingi aynı zamanda tehlikeli sağlık problemleri de oluşturmaktadır.

İdrarın farmakolojik, kimyasal ve fiziksel olarak işlem görmesi; üzerinde doping kontrolü yapılacak idrarın bütünlüğünü, özelliğini bozmaya yönelik yöntem ve maddelerin kullanımıdır. 

İdrar söktürücü kullanma, sporcunun kendi idrarı yerine sonda ile başkasının idrarını verme, idrarı değiştirme, idrarın bütünlüğünü bozma, probenesid ve benzeri maddelerle böbrekten doping maddesinin idrarla atılışını önleme, bromantan ve epitestosteron vererek testosteron ve epitestosteron tayinini engelleme bu grup içinde değerlendirilir.

doping ilaç kullanımının tarihçesi

Doping neden yasaklanmıştır? sporun temel prensiplerine aykırıdır; sporcuların haksız avantajlar elde etmelerine neden olur; bazı doping maddeleri ve yöntemlerinin sporcu üzerinde yan etkileri olur.

Doping kontrolü nedir? Doping kontrolü, sporcuların seçimi; idrar numunelerinin toplanması; analizi; sonuçların yorumlanması işlemlerini içermektedir.

Doping kontrol analizleri halen daha çok idrar örneklerinde yapılmaktadır. Yakın bir gelecekte doping kontrol analizlerinin daha geçerli ve kesin sonuç vermesi için, idrar örnekleri yerine kan örneklerinin alınması ve bu işlemin yaygınlaşması planlanmaktadır. 

Doping kontrolü için sporcunun seçimi, yarışmalarda veya çalışma kamplarında yapılır. Yarışma dışı doping numunesi alım işlemi, yıl boyunca herhangi bir zamanda önceden yapılan bir uyarı sonucunda veya hiç haber vermeksizin yapılmaktadır.

Doping Kontrolleri Ulusal ve Uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları tarafından organize edilmekte ve yönetilmektedir. Dünyadaki Dopingle Mücadele çalışmaları Dünya Anti-Doping Ajansı (World Anti-Doping Agency – WADA) tarafından konulan kurallarla organize edilmektedir. 

WADA 1999 yılında kurulmuş ve 2003 yılı Mart ayında Danimarka nın Kopenhag kentinde kabul edilen Dünya Anti-Doping Kodu (World Anti-Doping Code) uyarınca tüm dünyada dopingle mücadelede etkin duruma gelmiştir.

Ulusal ve Uluslararası Dopingle Mücadele Kuruluşları doping kontrollerini kabul edilen uluslararası standartlara uygun yapmak zorundadır. Bu standartlar Dünya Anti-Doping Ajansı ve/veya Uluslararası Spor Federasyonları tarafından yayınlanmaktadır.

Yarışma süresince veya bir takvime bağlı sporcu çalışma kamplarında yürütülen önceden programlanmış doping numunesi alım işlemleri, “ilan edilmiş doping kontrolü” olarak sınıflandırılır.

İlan edilmiş doping kontrolü için sporcular, doping kontrolü için genel olarak aldıkları derecelere göre veya ilgili kurulların oluşturduğu bir protokol sonucunda seçilmektedirler. Seçilen sporcuya yarışma sonunda verilen çağrı formu ilgili kişi tarafından imzalanıp onunla Doping Kontrol İstasyonu'na kadar birlikte gelmesi istenir. Bunun yapılmaması, bir reddetme olarak rapor edilir ve bu davranış dopingle ilgili bir suçtur.

İlan edilmemiş doping kontrolü işlemlerinde; Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri sporcuyu arayarak 36 saat içerisinde bir Doping Kontrol İstasyonu'nda bulunmasını isteyebildiği gibi sporcunun çalışma veya yarışma bölgesine giderek kendisine duyuru formunu verebilir.

Doping Kontrol İstasyonu'nda neler olur? 1- Kayıt 2- Toplama Kaplarının Seçimi 3- İdrar Numunesinin Verilmesi 4- Saklama Kaplarının Seçimi 5- İdrar Numunelerinin Bölünmesi 6- pH ve Yoğunluk Kontrolü 7- Kod Numarasının Yazılması 8- İdrar Numunelerinin Ambalajlanması 9- İmza Atma 10- Sporcuya Ait Kopyanın Alınması

Sporcunun, aldığı tüm ilaçları bildirmesi, kendisi için yararlıdır. Kayıt sırasında görevli, sporcuya adını sorar, kimliğini kontrol eder ve son 10 gün içerisinde kullandığı ilaçları, özel besin ve bitkisel ürünleri ilgili forma kaydeder. Sporcunun, aldığı tüm ilaçları bildirmesi, kendisi için yararlıdır. Burada bildirilecek ilaçlar, ceza durumunda hafifletici nedenler olabilir. Sporcu Doping Kontrol İstasyonu'na yanında birisini getirmeli; su, kola, bira gibi ufak ve orijinal ambalajlarında çeşitli içecekleri bulundurmalıdır.

İdrar numunesi vermeye hazır olduğunda, sporcudan doping numunesi alım istasyonunda bulunan toplama kaplarından bir tanesini seçmesi istenir.

Sporcudan, bir görevlinin yakın gözetiminde seçilen kap içerisine en az 100 ml olmak üzere idrar vermesi istenir. Bu sırada sporcunun diz altından göğüs üstüne kadar soyunması gerekir.

İdrar numunesinin, sporcunun kendisi tarafından ve doğru yöntemle verildiğinden emin olunması için sporcunun görevli tarafından yakından gözlenmesi gerekmektedir. Sporcu gerekli olan en az 100 ml idrarı verene kadar birkaç dakika ile birkaç saat arasında beklenebilir.

Sporcudan, verilen idrar numunesini koymak için 2 tane saklama kabını seçmesi istenir. İdrar numunesi, seçilen "A" ve "B" şişelerine sporcu tarafından paylaştırıldıktan sonra şişelerin ağızları görevli tarafından kapatılıp özel bir şekilde mühürlenir. Eğer numune miktarı az ise "A" şişesine en az 50 ml olacak şekilde idrar konulmalıdır. Laboratuvarda yapılan analizlerde, "A" numunesinde bir veya daha çok yasaklı madde bulunması halinde, sporcunun yanında yapılan "B" şişesindeki numune analizi ile "A“ daki sonucun doğru olup olmadığı kesinlik kazanır.

İdrar numunesi seçilen "A" ve "B" şişelerine sporcu tarafından paylaştırıldıktan sonra idrar toplama kabında kalan idrarın pH değeri (asitlik derecesi) ve yoğunluğu, görevli tarafından kontrol edilip, sonuçlar kaydedilir.

Görevli, numunelere ait kod numaralarını 2 ayrı etiket üzerine yazar ve etiketleri ait olduğu şişe ve kaplar üzerine yapıştırır. Kod numaraları daha sonra ilgili formlara da işlenir.

Görevli, idrar numunelerini taşıyan "A" ve "B" şişelerinin ağızlarını özel olarak kapatıp, şişeleri ait oldukları kaplar içine ayrı ayrı yerleştirir. Özel bir kilit ile kilitlendikten sonra kilit numaraları ilgili formlara işlenir.

Sporcudan, bütün işlemler tamamlandıktan sonra doping numunesi alım işlemlerinin kurallara uygun olarak yapıldığını belirtmek için doping kontrol formunun ilgili yerini imzalaması istenir. İmzalanan doping kontrol formunun bir kopyası sporcuya verilir. Bu kopya, sporcu tarafından saklanmalıdır. İşlemleri tamamlanan sporcu istasyonu terk eder.

Sporcular Doping Kontrol İstasyonu'nu terk ettikten sonra idrar numuneleri ne olur? Toplanan idrar numuneleri, güvenlik altında, IOC tarafından ruhsatlandırılmış bir laboratuvara en hız yolla gönderilir. Laboratuvarda önce "A" numunesi analiz edilir. "B" numunesi ise güvenli bir şekilde saklanır.

Doping kontrol laboratuvarlarının sonuçlarının geçerli olabilmesi için her yıl WADA – World Anti-Doping Agency (Dünya Anti-Doping Ajansı) tarafından kontrollerinin yapılarak onaylanmaları (akredite edilmeleri) gereklidir. Onaylanmamış laboratuvarlardan alınan doping kontrol analiz sonuçlarıyla sporculara ceza vermek yasal sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle doping kontrol örnekleri, onaylanmış laboratuvarlarda analiz edilmektedir.

Günümüzde sayıları zaman içinde değişmekle birlikte akredite edilmiş otuza yakın doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır.  Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bünyesinde 1989 yılında kurulmuş bir doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır. Laboratuvar 2003 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından onaylanmıştır.

Eğer "A" numunesi analizi pozitif sonuç verdiyse; sonuç, ilgili federasyon tarafından sporcuya bildirilir. "B" numunesinin açılması ve analizinin istenilip istenilmediğini sorulur. Sporcu, "A" numunesinin açıklanan sonucuna itiraz edebilir. İkinci analiz, sporcunun ve getireceği ilgili kişinin huzurunda "B" numunesi üzerinden yürütülerek son karar verilir.

"B" numunesi, "A"daki sonucu doğrulamak amacıyla analiz edilir "B" numunesi, "A"daki sonucu doğrulamak amacıyla analiz edilir. Sporcu, "B" numunesinin analizinde başından itibaren bulunabilir. Eğer sporcu, herhangi bir nedenle "B" numunesinin analizinde bulunamazsa, bağlı olduğu federasyonun tayin edeceği kişi ile de temsil edilebilir.

Eğer "B" numunesi sonuçları "A" numunesini doğruluyorsa, bu durum sporcuya bildirilir. Sporcu, ilgili yasa ve yönetmelikler çerçevesinde cezalandırılır. Eğer "B" numunesinin analizi sonucunda herhangi bir yasaklı madde bulunmazsa test negatif sayılır.

Doping pozitif test için yasaklı maddelerin idrar içindeki derişimleri

Doping kontrol akış şeması

GSGM veya ilgili bağımsız federasyon, doping analiz sonuçlarını ilgili kuruluşlara (kamuoyuna) duyurmaya yetkilidir.

Doping suçlarında cezalar Ulusal bağımlı ve bağımsız federasyonlar, kendi kuralları içerisinde ve uluslararası kurallara uygun bir şekilde, doping suçları saptanan sporculara cezalarını verir. Dopingle Mücadele Kurallarına aykırı davranan sporculara ceza verme yetkisi Ulusal ve Uluslararası Federasyonlardadır.

4 Şubat 1999’da İsviçre’nin Lozan kentinde, "Sporda Doping Dünya Konferansı“nda hazırlanan bildiride konu başlıkları: 1. Eğitim, dopingin önlenmesi ve sporcuların hakları 2. Dopingle Mücadelede Olimpik Hareket İlkeleri 3. Cezalar 4. Uluslararası Dopingle Mücadele Kurulu (Ajansı) 5. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Spor Federasyonları, Ulusal Olimpiyat Komitelerinin ve Spor Yüksek Mahkemesi'nin Sorumlulukları 6. Olimpik Hareket ve kamu oyu ile olan işbirliği

Temel doping maddelerini veya yasaklanmış yöntemleri ilk kez kullanan sporcular için uygulanacak en az ceza sporcunun tüm yarışmalardan iki yıl süre ile men edilmesidir. Ancak, özel ve ayrıcalıklı durumlarda Uluslararası Spor Federasyonlarının ilgili kurullarınca ele alınmak üzere, ilk kez doping kullanan sporcular için uygulanacak olan iki yıl yarışmalardan men cezasında farklı uygulamalar yapılabilir. Ek cezalar veya farklı ölçüm kriterleri ortaya konabilir. Dopingle Mücadelede Olimpik Hareket İlkelerini zedeleyen ve suçlu bulunan antrenör ve idarecilere çok daha büyük cezalar uygulanabilir.

Uluslararası Olimpiyat Komitesi her yılın ilk aylarında hangi maddelerin ve yöntemlerin yasaklı kapsamına girdiğini bildiren bir doping listesi yayınlamaktadır. Genellikle bir önceki yılın listesine eklemeler veya çıkarmalar yapılan bu listeler ilgili Federasyonlara gönderilir. WADA’nın her yıl yayınladığı yasaklı madde ve yöntemler listesi o yılın 1 Ocak gününden 31 Aralık gününe kadar geçerli olmaktadır. Bu listede bulunan yasaklı madde ve yöntemlerin tedavi amaçlarla bile olsa sporcular tarafından kullanılması yasaktır.

Sporcular kullanacakları ilaçların yasaklı listesine girip girmediğini bir hekime danışarak öğrenmek zorundadırlar. Listede yer alan yasaklı maddeleri kullandığı saptanan sporcular dopingli sayılarak ceza alırlar.

WADA tarafınca yayınlanan Sporcular Tarafından Kullanımı Yasak Olan Maddeler ve Yöntemler Listesi 1 Ocak 2007 I-YARIŞMA VE YARIŞMA DIŞINDA KULLANIMI YASAK OLAN MADDE SINIFLARI: S1. Anabolik maddeler S2. Hormonlar ile bunların benzerleri S3. Beta-2-agonistler S4. Anti-östrojenik aktivite gösteren maddeler S5. Diüretik ve diğer siliciler II-KULLANIMI YASAK OLAN YÖNTEMLER M1. Oksijen transferini arttıranlar M2. Kimyasal ve fiziksel uygulamalar M3. Gen dopingi III-YARIŞMADA KULLANIMI YASAK OLAN MADDE SINIFLARI S1’den S5’e ve M1’den M3’e kadar olan kategorilere ek olarak: S6. Uyarıcılar S7. Narkotik analjezikler S8. Kannabinoidler IV-BAZI SPOR DALLARINDA KULLANIMI YASAK OLAN MADDE SINIFLARI P1. Alkol P2. Beta-blokerler

ÖZET “Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı zamanda ahlaklısını severim.”

Kaynaklar: http://www.guresdosyasi.com/doping.html (erişim, 23.10.2007) http://www.geocities.com/sporda_doping/index.html (erişim, 23.10.2007) http://www.tdkm.hacettepe.edu.tr/doping/index.html (erişim, 23.10.2007) http://spor.hekimi.com (erişim, 16.11.2007)

TEŞEKKÜRLER Sunumu için, Kadim Dost Sayın Sadun TEMOÇİN’e…