HOŞ GELDİNİZ G E N E L M E R K E Z Web www.tuketiciler.org E-Posta bilgi@tuketiciler.org Tel 212-567 97 44 K O N Y A Ş U B E S İ Web www.tuketiciler.org E-Posta konya@tuketiciler.org Tel 332-352 92 92

‘BİZ DE BİLELİM’ Kemal ÖZER Tüketiciler Birliği Genel Başkan Yardımcısı Konya Şube Başkanı kozer@tuketiciler.org

Dünyada Bilgi Edinme Hakkı Dünya'dan 60'a yakın ülkede Bilgi Edinme Hakkı yasası vardır. 30'a yakın ülkede ise bilgi edinme hakkı anayasal güvence altına alınmıştır.

Taraf Olduğumuz Sözleşmelerde BM 1. KİŞİSEL, SİYASAL MEDENİ HAKLAR ULUSLARARASI SÖZLEŞMESİ Madde 19 Fıkra 2 : Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir; bu hak bir kimsenin ülke hudutlarıyla sınırlanmaksızın sözlü, yazılı veya basılı veya sanatsal ürün şeklinde veya kendi tercih ettiği başka bir iletişim vasıtasıyla her türlü bilgi ve düşünceyi arama, edinme ve ulaştırma özgürlüğünü de içerir.

4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik Başbakanlık Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması Hakkında 2004/12 Sayılı Genelgesi

4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik Başbakanlık Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması Hakkında 2004/12 Sayılı Genelgesi Türk Ceza Yasası Madde 121

Nasıl hayata geçirilir Teb’asına hesap vermek zorunluluğunu aklından bile geçirmeyen bir devlet geleneğinden “Demokratik Hukuk Devleti”ne geçişin sancılarını en aza indirebilecek bir anahtara dönüştürülebilir. Bilgi edinme ile açık bir topluma açılacak kapıları kendi elimizle açabiliriz

Nasıl hayata geçirilir “Bilgi Edinme Yasası”, tüm resmi kurumlara hiç de alışık olmadıkları bir yükümlülük getirdi: “Her şey açık olacak, yurttaş istediği resmi bilgiye ulaşabilecek” 

Nasıl hayata geçirilir Devlet kurumlarının çoğu internet sitelerine başvuru formları eklediler, gelen başvuruları yanıtlamaya başladılar. Ancak başvuru sayısı, olması gerekenin henüz çok altında...

Nasıl hayata geçirilir Bilgi talep edenler bu işi pek inanarak yapmıyorlar ve aldıkları ilk olumsuz yanıtta boş verip ve devamını getirmiyorlar. “Devlettir, bize hesap vermez, elimizden de hiçbir şey gelmez” inancı hala çok yaygın.

Nasıl hayata geçirilir Olumsuz yanıtlar çoğunlukla “Devlet sırrı” denilen bulanık bir zırhın arkasına saklanarak veriliyor. Bunlara itiraz mümkün, bu bulanık zırh keyfi kullanımlarını idari yada yargısal kararlarla çökertebiliriz...

Sır nedir? Kanun çıktığı zaman M. A. Şahin “Artık sır istisnadır” demiştir. Ancak bugüne kadar SIR tanıtımı yapılamamıştır. Sırlar: 1- Devlet Sırları Kanun Tasarısı 2- Ticari Sırlar Kanun Tasarısı

Bilgi Edinme Kanunu Kimin Talebi? Uluslararası Kuruluşlar BM, İMF, Dünya Bankası, AB, Avrupa Konseyi Sivil Toplumun Talepleri Teknolojik gelişmeler (İnternet vb tek.) Ekonomik nedenler (Yatırımcılar) Çevresel faktörler Demokratikleşme Yolsuzluk ve Skandallar

Bilgi Edinme Kanunu Kimin Talebi? “Avrupa Birliği’ne Uyum” yasaları çerçevesinde çıkarılan yasalardan gibi gözüken bilgi edinme yasası daha çok dış borç sağlayan kuruluşların talep ettik bir yasadır.

4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Kabul Tarihi : 9 Ekim 2003 RG Yayın Tarihi : 24 Ekim 2003 Resmi Gazete Sayısı : 25269 Yürürlük Tarihi : 24 Nisan 2004

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik RG Yayın Tarihi : 27 Nisan 2004 Resmi Gazete Sayısı : 25445 Yürürlük Tarihi : 27 Nisan 2004

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı Başbakanlık Dilekçe ve Bilgi Edinme Hakkının Kullanılması Hakkında 2004/12 Sayılı Genelgesi RG Yayın Tarihi : 24 Ocak 2004 Resmi Gazete Sayısı : 25356

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı Türk Ceza Kanunu (TCK) DİLEKÇE HAKKININ KULLANILMASININ ENGELLENMESİ Madde 121 - (1) Kişinin belli bir hakkı kullanmak için yetkili kamu makamlarına verdiği dilekçenin hukukî bir neden olmaksızın kabul edilmemesi hâlinde, fail hakkında altı aya kadar hapis cezasına hükmolunur.

Kanun Amacı Bu Kanunun amacı; demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.

Kanun Kapsamı Bu Kanun; kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda vb) faaliyetlerinde uygulanır. 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.

Madde 4: ‘Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.’ Kimler bilgi edinebilir? Madde 4: ‘Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.’ - Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar. - Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır.

Gerçek kişiler Tüzel kişiler Kimler bilgi talep edebilir? Bireyler Dernek, vakıf vb kurum ve kuruluşlar Şirketler

Bilgi belge nedir? Madde 3 Bilgi Kurum ve kuruluşların sahip oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi, Belge Kurum ve kuruluşların sahip oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak, kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân, film, fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda kaydedilen her türlü bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını ifade eder.

Bilgi belge verme yükümlülüğü Madde 5 Kurum ve kuruluşlar, her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler. Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.

Yazılı (Dilekçe) Elektronik Bilgi belge nasıl istenir? Web formu ve/veya E-Posta bilgiedinme@kurum.gov.tr bilgiedinme@kurum.org.tr bilgiedinme@kurum.bel.tr bilgiedinme@kurum.pol.tr bilgiedinme@kurum.edu.tr bilgiedinme@kurum.mil.tr

Dilekçede zorunlu bilgiler Madde 6 KİŞİSEL BAŞVURULAR 1- Başvuru sahibinin adı ve soyadı, 2- İmzası (talep yazılı ise),, 3- Posta/İletişim adresi (talep yazılı ise), 4- Vatandaşlık Numarası 5- E-Posta Adresi (Elektronik istenmişse gerekli) TÜZEL BAŞVURULAR Başvuru sahibi tüzel kişi ise diğer bilgilere ek olarak tüzel kişinin ünvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve yetki belgesini içeren dilekçe

Dilekçede talep Dilekçede taleplerin açık açık ve maddeler halinde yazılması istenilen bilgi ve belgelerin doğru bir şekilde ulaşmasını sağlayacaktır. Ö r n e k ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI’NA Bir çok basın yayın organında Konya’da Nükleer Santral kurulacağı ya da başka bir ildeki nükleer santral projesinin Konya’ya kaydırıldığı yönünde haberler yer almış ve almaktadır. 1- Medya’da yer alan Konya’ya nükleer santrali kurulacağı haberleri doğru mudur? 2- Türkiye’de nükleer santral nerelerde var? 3- Konya’da nükleer santral kurulacak ise ne zaman ve hangi bölgesinde kurulacaktır? 4- Konya’da bir nükleer santral kurulacak ise Konya’nın seçilme nedeni nedir? 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu gereğince yasal süresi içinde maddeler ayrı ayrı cevaplanarak yazılı bilgi verilmesi ve Konya’da kurulmasına yönelik kararın bir suretinin tarafımıza gönderilmesini talep ederim.

Cevaplanma süresi Madde 11: - Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine istenen bilgi veya belgeye erişimi 15 iş günü içinde sağlarlar. - Ancak istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurumdan başka kurumdan temini veya başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi veya belgeye erişim 30 iş günü içinde sağlanır.

Cevaplama yöntemi Madde 10 - Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler. - Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının verilmesinin mümkün olmadığı veya kopya çıkarılmasının aslına zarar vereceği hâllerde, kurum ve kuruluşlar ilgilinin; a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz konusu belgenin aslını incelemesi ve not alabilmesini, b) Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları dinleyebilmesini, c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde bunları izleyebilmesini, sağlarlar.

Ücretlendirme Kurum taleplerin ilk 10 sayfası için ücret talep edemez. - Bilgi edinme ücretlerini Maliye Bakanlığı belirler. Posta vb adlar altında ücret alınamaz - Bu alanda son değişiklik 10.11.2005’de yapılmıştır. - Az bilgi talebinde bile zorlanan devlet topluma düz duvarı göstermeye çalışmaktadır

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı Genelgede ne isteniyor 1- Bireysel hak ve özgürlüklere duyarlı davranılması hukuk devletinin en temel niteliğidir. 2- Halkın talep ve beklentilerine azami düzeyde cevap verilmesini 3- Dilekçe hakkı, sorulara cevap almak suretiyle bilgi edinmeyi, şikayette bulunmak suretiyle denetlemeyi, dilek ve öneride bulunmak suretiyle de demokratik katılımı sağlayan siyasal haklardandır. 4- Bireylerin ve tüzel kişilerin başvuru dilekçelerini alan idari makamlar, dilekçelerin alındığı tarih, kayıt numarası ve konusunu gösteren alındı belgesini düzenleyip, bu alındı belgelerini, herhangi bir ücret talep etmeden, başvuru sahiplerine vereceklerdir. 5- Başka bir idari makamın görev alanında kalan başvurular, ilgili idarî makama iletilecek ve başvuru sahibine de bilgi verilecektir.

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı Genelgede ne isteniyor 6- Bireylerin ve tüzel kişilerin, kendileriyle veya kamuyla ilgili, dilekçeyle usulüne uygun bir şekilde yaptıkları başvuruların idarece geciktirilmeksizin en kısa sürede cevaplandırılması yasal bir zorunluluktur. 7- Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, faaliyetlerine ilişkin mezkur Kanun kapsamında bulunan bilgi başvurularını süratli bir şekilde sonuçlandırarak her türlü bilgi ve belgeyi başvuru sahiplerine vereceklerdir. 8- Bilgi Edinme Hakkı Kanununun uygulanmasında ihmali, kusuru veya kastı bulunan memurlar ile diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri fiillerle ilgili olarak, genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturmasını gerektiren haller saklı kalmak kaydıyla, tabi oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanacaktır.

Türkiye’de Bilgi Edinme Hakkı Genelgede ne isteniyor 9- Ayrıca; dilek ve şikayetlerini, kamu kurum ve kuruluşlarına gelerek sözlü olarak ileten başvuru sahipleri, hoşgörü ve güler yüzle karşılanarak kendilerine yardımcı olunacaktır. Başvuru sahiplerinin talepleri anında incelenerek, sorunlarının mümkün olduğu oranda mahallinde çözümlenmesine özen gösterilecektir

Gizli Bilgi ve Belge MADDE 9 İstenen bilgi veya belgelerde, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa, söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulur. Ayırma gerekçesi başvurana yazılı olarak bildirilir.

Başvurunun Reddedilmesi MADDE 14 - Kamu kurumu bilgi talebini reddedemez. - Kısmen yanıtlanan talepler için yanıttan sonra en geç 15 gün içerisinde sonra Başbakanlıkta faaliyet gösteren 9 üyeli Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’na şikayet ulaştırılır. - Yanıtlanamayan talepler için müracat sonraki 30 gün içinde BEDK’na şikayet ulaştırılır. *** Posta süresi toplam süreye dahildir.

Hangi bilgiler istenemez! Yargı denetimi dışında kalan işlemler Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi veya belgeler İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler Adlî soruşturma ilişkin bilgi veya belgeler Özel hayatın gizliliği Haberleşmenin gizliliği Ticarî sır Kurum içi düzenlemeler

Ceza MADDE 29 Bu Kanunun uygulanmasında ihmâli, kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında, işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan disiplin cezaları uygulanır.

Bilgi Edinme Birimleri Kurum ve kuruluşların basın ve halkla ilişkilerle görevli birimlerinde, bilgi edinme hakkının etkin olarak kullanılabilmesi ve bilgi veya belgelere erişimin zamanında sağlanabilmesi amacıyla bilgi edinme birimleri oluşturulur.

Birim Elemanlarının Görevleri Bu birimlerde görevli personel, bilgi edinme hakkını kullanacak kişilerin istekleri halinde, - başvurunun nasıl yapılacağı, - talep edilen bilgi veya belgenin kurum ve kuruluşun hangi biriminde bulunabileceği ve başvuru - sonrasındaki işlemler konusunda bilgi verir, açıklama yapar, gerekli yardımı sağlar ve bilgi edinme başvurularıyla ilgili işlemleri yapar.

Kit ve Bit’ler kanuna tabi mi? Türk Telekom’a yapılan bilgi talebi kanuna tabi olmadıkları gerekçesiyle reddedilmiştir. Ancak BEDK kamuya ait tüm kurum, kuruluş ve şirketlerin kapsam içinde bulunduğunu ve bilgi edinme kanuna tabi olduğu kararını vermiştir. Konya’da kurulu ve yüzde 20’si belediyeye ait olan Gaznet’te bilgi edinme kapsamındadır.

İnternet kullanan bireylerin AB, İnternet ve Bilgi Edinme İnternet kullanan bireylerin Bilgi sorma oranı Yüzde İngiltere’de 31 Türkiye’de 43 İzlanda’da 68

İnternet’ kullanan bireylerin AB, İnternet ve Bilgi Edinme İnternet’ kullanan bireylerin İnternet’ten form indirme Yüzde İngiltere’de 11 Türkiye’de 21 İzlanda’da 36

İnternet’ kullanan bireylerin AB, İnternet ve Bilgi Edinme İnternet’ kullanan bireylerin İndirelen formu gönderme Yüzde İngiltere’de 5 Türkiye’de 10 İzlanda’da 23

Bilgi Edinme İnternet adresleri 1- www.tuketiciler.org/bilgiedinmehakki.asp 2- www.basbakanlik.gov.tr 3- www.bilgiedinmehakki.org

Sorular??? Cevaplar… ARTIK BİZ DE BİLECEĞİZ

TEŞEKKÜR EDERİZ ! ARTIK BİZ DE BİLECEĞİZ

Hep Birlikte Bilmemiz İçin TALEP EDEN HER KURULUŞA ÜCRETSİZ SEMİNER VE DOKÜMAN SAĞLANMAKTA HUKUKİ YARDIMDA BULUNULMAKTADIR!