ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN Ölçme ve Değerlendirme Birimi EĞİTİM SÜRECİ İÇİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMENİN YERİ  Ölçme ve Değerlendirme Birimi (derleme çalışma)

ÖLÇME: Herhangi bir niteliği gözlemek ve gözlem sonucunu sayı ya da sembollerle ifade etmektir. DEĞERLENDİRME: Ölçme sonuçlarının, aynı alana ait bir ölçüt ile kıyaslanarak bir değer yargısına varma sürecidir. EĞİTİMDE ÖLÇME: Eğitim sürecinde öğrenciye kazandırılması öngörülen hedef ve davranışların ne ölçüde kazandırıldığının çeşitli araçlar yardımıyla ortaya konulmasıdır.

ORTAYA ÇIKAN EĞİTİMİN BOYUTU EĞİTİMİN AMACI EĞİTİMİN İÇERİĞİ EĞİTİMİN YÖNTEMİ EĞİTİM ORTAMI ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME CEVAP ARANAN SORU NEDEN EĞİTECEĞİZ ? HANGİ İNSAN TİPİNİ OLUŞTURACAĞIZ ? NE ÖĞRETECEĞİZ ? NASIL KAZANDIRACAĞIZ ? NEREDE EĞİTECEĞİZ ? NE KADAR ÖĞRENİLDİĞİNİ, AMAÇLARA NE ORANDA ULAŞILDIĞINI NASIL ANLAYACAĞIZ ?

ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARININ AMAÇLARI 1. Okullardaki eğitim – öğretim faaliyetlerinin, Kıbrıs Türk Milli Eğitiminin amaçlarına, okulun özel amaçlarına ve eğitimde ölçme değerlendirme yöntem ve tekniklerine uygun olup olmadığını sürekli izlemek; bu konudaki olumsuzlukları ortadan kaldırmak için gerekli önlemler almak,   2. Başarısızlığı değil, başarıyı ölçmek,   3 Öğrenme- öğretme sürecinde olup bitenleri yakından izlemek, geliştirmek ve bu yolla eğitilmiş insan gücünün niteliklerini arttırmak,   4. Başarının ölçülmesinde kullanılan ölçme araçlarının; geçerli, güvenilir, objektif, kullanışlı, ayırt edici özelliklere sahip olmalarını sağlamak,   5. Başarının ölçülmesinde; sadece bilgi basamağı değil, daha üst basamaklara yönelik en uygun ölçme yöntem ve tekniklerini kullanma konusunda öğretmenlerimize destek sağlamaktır.  

EĞİTİMDE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN 3 TEMEL NİTELİK GEÇERLİK GÜVENİRLİK KULLANIŞLILIK

ÖLÇMEDE GÜVENİRLİK Ölçmede herhangi bir hata olmayacak! Araç ve ölçmeci güvenilir olacak. Bir sınıfın Matematik ders değerlendirmesini iki öğretmen farklı çıkarmayacak. Bir sınavda 100 alan bir öğrenci, ikinci sınavda 10 alıyorsa güvenirlik (tutarlılık) yoktur. Testlerin güvenirliği ölçülebilir (güvenirlik katsayısı)

EĞİTİMDE ÖLÇMENİN GÜVENİRLİĞİNİ ARTIRMA YOLLARI 1. Soru sayısı az olmayacak 2. Sorular açık, anlaşılır ve kesin cevaplı olacak. 3. Sınav süresi, bilen bütün öğrencilerin bütün soruları cevaplandırmalarına yetecek. 4. Bir soru, sınava katılanların en az yarısı tarafından doğru olarak cevaplandırılacak. 5. Puanlama objektif olacak. Çeşitli uzmanlar aynı cevaplara aynı puanı verecek. 6. Ölçme hataları yapılmayacak.

Testlerin geçerliği, bir geçerlik katsayısı ile hesaplanabilir. ÖLÇMEDE GEÇERLİK Sadece derste ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar ölçülmeli; ölçmeye başka şeyler karıştırılmamalıdır. Öğrencileri bazı gruplara ayırma, derste anlatılmayan şeyler sorma, kopya çektirme vs. geçerliği zayıflatır. Testlerin geçerliği, bir geçerlik katsayısı ile hesaplanabilir.

ÖLÇMEDE GEÇERLİĞİ ARTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER 1. Her soru bir hedef davranışı ölçmelidir. 2. Her soru, bilenlerin doğru cevaplandırabileceği, bilmeyenlerin ise doğru cevaplandıramayacağı nitelikte olmalıdır. 3. Sınav, hem kapsayıcı hem dengeli (her hedefi temsil edebilen) bir tarzda olmalıdır. 4. Sınav, güvenilir olmalıdır. Güvenirlik yoksa geçerlik de yoktur. 5. Soruların zorluğu iyi ayarlanmalı, bütün öğrencilere hitap etmelidir. (Bütünlemede daha kolay sorular çıkardı)

ÖLÇMEDE KULLANIŞLILIK Uygulama süresi uygun olmalı Ölçme ekonomik olmalı Hazırlama ve değerlendirme süresi normal olmalı (Test ve kompozisyon sınavları hazırlık ve değerlendirme aşamaları ters süre alan sınavlardır) Uygulama süresi uygun olmalı Puanlama kolay olmalı...

ÖLÇME HATALARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAPILIRKEN KARIŞABİLECEK HATALAR Sabit hatalar: Cetvelde 0 yerine 1’den başlayarak 1 cm kısa ölçme, bir sınavda 20 puanlık bir sorunun hiç bir öğrenci tarafından cevaplanamaması yüzünden 100 yerine 80 puan üzerinden ölçme vs. Sistematik (yanlı) hata: Kızlara erkeklerden fazla puan verme veya tersi, güzel yazıya, dilbilgisine puan verme vs. Tesadüfi hata: Sınav kağıdını dikkatsiz okuma, ölçme âletini dikkatsiz kullanma vs.

TEST HAZIRLAMA KILAVUZU

TEST PLANI Test hazırlanmaya bir planla başlanır. Bu planda; Hazırlanacak olan testin amacı Testin kapsamı Kapsamdaki öğrenme ürünlerinin hangi tür sorularla yoklanacağı Her bir öğrenme ürünü için kaç soru sorulacağı Hazırlanan soruların nasıl bir düzene sokularak test haline getirileceği Testin nasıl uygulanacağı Test sorularının nasıl puanlanacağı Testle elde edilen puanların nasıl kullanılacağı belirtilir.

TESTİN AMACI Okullarda derslerde kullanılan testlerin başlıca iki amacı vardır. Ünitedeki (konudaki veya etkinlikteki) öğrenme eksiklerini belirleyerek bu eksikleri başka bir üniteye geçmeden önce tamamlamak Buna öğrenmelerin izlenmesi (izleme testi) diyoruz. Öğrencilerin, dersin birkaç üniteyi kapsayan bir bölümdeki öğrenme düzeylerini belirleyerek bir yandan onların bu bölümdeki başarılarını ortaya koymak, diğer yandan da görülebilecek aksaklıkları giderici önlemler almaktır. Buna da erişiyi belirleme (erişi testi) diyoruz.

TESTİN KAPSAMI Testin kapsamı ile anlatılmak istenen, testteki sorularla yoklanacak olan öğrenme ürünleridir. Testin kapsamının, testteki sorularla yoklanacak olan öğrenme ürünleri tek tek sayılarak ortaya konması gerekir. Öğrenme ürünlerinden her birinin kaçar soruyla yoklanacağı da belirlenmelidir. Öğrenme ürünleri, ya bir ünitede öğrenilmesi beklenen yeni davranışlardır; ya da dersin bir dönemi içinde öğrencilerin kazanmaları beklenen devimsel beceri, bilişsel güç ve duyuşsal özelliklerinin duruma göre öğeleri ya da belirtileri niteliğindeki davranışlardır.

SORU HAZIRLARKEN DİKKAT EDİLECEK GENEL NOKTALAR a. Soru kritik bir davranışı ölçmelidir. b. Sorular öğrenciyi düşünmeye, yorumlamaya, eleştirmeye yönelten üst düzey davranışları ölçmelidir. Verilen bilgiler doğrudan istenmemelidir. Çünkü bilgi unutulabilir ancak düşünme ve yorumlama becerisi kaybedilmez. (Soruların cevabı ders kitabında aynen bulunmak zorunda değildir.) c. Sorular, ders kitabı gibi öğrencilerin sürekli kullandığı materyallerden aynen alınmamalıdır. d. Bir sınavın farklı bölümlerinde yer alan sorular birbirine cevap niteliği taşımamalıdır. e. Sorular birbirinden bağımsız olarak cevaplandırılmalıdır. f. Soru kökünde cevaba yöneltecek ipuçları bulunmamalıdır.

g. Sorular öğrencinin seviyesine uygun olarak hazırlanmalıdır. h. Sorularda; grafik, resim, şema, harita vb. öğelere yer verilmelidir. I. Soru kökü gereksiz bilgilerle şişirilmemelidir. j. Ölçülmesi amaçlanan davranışa uygun soru tipi seçilmelidir. k. Sorunun dili ve ifadesi anlaşılır ve Türkçe yazım kurallarına uygun olmalıdır.

SINAV FORMATI Sınavı tanıtan bir yönerge bulunmalıdır. YÖNERGEDE: Okul adı ve amblemi, Ders adı, Sınıf düzeyi, Sınav süresi, Öğretim yılı ve dönemi, Ünite veya konu adı, Sınav no, Sınavın uygulanacağı tarih, Sınavı hazırlayan zümre ya da öğretmen adı bulunmalıdır.

YAZIMINDA: Bilgisayarda yazılmasına, Yazım hatalarının yapılmamasına, Yazı karakterinin ve puntosunun sınıf düzeyine uygun seçilmesine, Sayfa düzeninin anlaşılır ve düzgün olmasına, Sınav içerisindeki bölümlerin soruların içeriğine ve türüne göre bölünmesine, Bölümlere ait yönergelerin bulunmasına dikkat edilmelidir.

PUANLAMADA: Soru ağırlıkları toplamının 100 olmasına, Soru ağırlıklarının soruların yanında parantez içinde ya da sınav yönergesi altında bir çizelge olarak verilmesine, Soru ağırlıklarının dengeli olmasına ( basit davranışları yoklayan sorulara az, karmaşık davranışları yoklayan sorulara daha çok puan verilmesine ) dikkat edilmelidir.

PUANLAMA YAPARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR SINAV SORULARI AĞIRLIKLARININ TOPLAMI “100” OLMALIDIR. FAKAT SINAVI 100 PUANA TAMAMLAYABİLMEK İÇİN SORULARA GELİŞİGÜZEL PUAN DAĞITMAK YA DA PUANA GÖRE GELİŞİGÜZEL SORU HAZIRLAMAK DOĞRU DEĞİLDİR. PUAN DAĞILIMLARI YAPILIRKEN ÖLÇÜLMESİ AMAÇLANAN DAVRANIŞIN DÜZEYİ VE ÖNEMİ MUTLAKA GÖZ ÖNÜNDE TUTULMALIDIR. PUANLAMAYI CEVABIN EN KÜÇÜK BİRİMİNE İNEREK YAPMAK GEREKİR. ÖRNEĞİN SORUNUN CEVABINDA 3 ÖĞE VARSA, DAVRANIŞIN ÖNEM DERECESİNE GÖRE 3 VEYA 6 PUAN VERİLEBİLİR.

EĞİTİMDE KULLANILAN ÖLÇME ARAÇLARI YAZILI KISA ÇOKTAN YOKLAMALAR CEVAPLI SEÇMELİ TESTLER TESTLER

KISA CEVAP GEREKTİREN TESTLER Özellikleri:   1.  Cevaplayıcı, cevapları düşünüp bulmak ve yazmak zorundadır. Bu yapıdaki sorular, cevaplayıcının, sorulan bilgiyi hatırlama veya bulma yeteneğini yoklar. Bir bilgiyi hatırlamak, onu görünce tanımaktan veya yanlıştan ayırt etmekten oldukça farklı bir yetenektir.   2.  Cevaplayıcı, istediği cevabı verme bağımsızlığına sahiptir. Bu yüzden istenilenden ve birbirinden çok farklı cevaplar alınabilir. Özellikle sorular açık değil ve cevaplayıcının bilgi düzeyi düşükse böyle cevaplarla çok karşılaşılır.   3.  Cevaplar kısa olduğundan, belli bir sınav süresinde çok sayıda soru sorulabilir ve daha geniş bilgi alanları yoklanabilir. Böylece programın kapsamını daha iyi temsil edebilen bir örnekleme yapılabileceğinden, yazılı yoklamaya kıyasla, daha güvenilir ve geçerliği daha yüksek bir sınav yapılabilir.  

4.  Kısa cevap gerektiren testler ile sadece hatırlamaya dayanan basit bilgiler yoklanabilecek gibi görünse de, daha derin bilgileri ve daha yukarı basamaktaki zihin yeteneklerini yoklayacak sorular da yazılabilir.   5.  Kısa cevap gerektiren testler her eğitim düzeyine uygundur. Cevaplayıcıdan basit bir cevaplama ve kolay bir cevap kağıdı istendiği için, bu yapıdaki testler aşağı eğitim basamaklarında kolaylıkla uygulanabilir.   6.  Puanlamanın kolaylığı, cevapların sınırlı, kısa, kesin oluşundan ileri gelir. Cevaplayıcıların istediği cevabı verme bağımsızlığı puanlamanın tamamen olamamasına neden olur

KISA CEVAPLI SORU YAZARKEN DİKKAT EDİLECEK. NOKTALAR: 1     KISA CEVAPLI SORU YAZARKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR:   1.   Soru ile yoklanmaya çalışılan davranış önemli bir davranış olmalıdır.   2.   Hazırlanan sorunun cevaplanabilmesi bu soru ile yoklanan davranışın beklenen derecede öğrenilmiş olması gerektirmeli ve sadece buna bağlı olmalıdır.   3.   Soruda, yoklanan davranışı öğrenmiş olanların cevabı bulabilmeleri için gerekli bilgiler eksiksiz olarak verilmeli; cevap için gerekli olmayan bilgiler verilmemelidir.   4.   Sorunun kesin ve tek, yani sadece bir tane doğru cevabı olmalıdır. 5.   Soru, açık – seçik ve kolay anlaşılır bir anlatımla sunulmalıdır. Sorular, birbirinin cevabının ne olacağını belirtmemeli, birbirinin cevaplanmasını kolaylaştırıcı ipucu olmamalıdır.  

KISA CEVAPLI MADDELERİN YAZIMINA İLİŞKİN ÖRNEKLER TÜRKÇE Örnek: “İki insanın gerçekten dost olabildiği yerde uygarlık vardır; iki insanın bile dost olamadığı yerde ise, aklın bulabildiği en güzel düzen de kurulsa (kurulamaz ya) uygarlık yoktur. Dostluksa bilim gibi, insanın hazır bulduğu değil, yarattığı bir şeydir. Anlama Açısından: Sözcük düzeyinde: Soru: Parçada hangi sözcük, “durum” anlamını içermektedir? Cevap: Parçada “yer” sözcüğü iki kez, “durum” anlamına gelecek biçimde kullanılmıştır. B) Cümle düzeyinde: Soru: İkinci cümledeki “ise” sözcüğü, niçin kullanılmıştır? Cevap: Daha önceki cümlede belirtilen durumun karşıtı bir durumdan söz edileceği için.

C) Paragraf düzeyinde: Soru: Parçaya göre “dostluk”la “bilim” arasında nasıl bir ilişki vardır? Cevap: Her ikisini de insan, uğraşarak, kendinden bir şeyler katarak ortaya koyar. Anlatma Açısından: Sözcük düzeyinde: Soru: Parçada “toplumu oluşturan, yöneten yasa ve kuralların tümü” anlamını veren sözcük hangisidir? Cevap: “düzen” sözcüğü B) Cümle düzeyinde: Soru: Son cümle, bir soru cümlesi olarak nasıl düzenlenir? Cevap: “Dostluk, bilim, insanın hazır bulmadığı, yarattığı bir şey midir?” Soru: Noktalı virgül ile birbirine bağlanmış olan iki cümle arasında dilsel bağlantı nasıl kurulmuştur? Cevap: “bile”, “ise” sözcükleri, iki cümle arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır.

SEÇMELİ TESTLER Özellikleri: 1 SEÇMELİ TESTLER     Özellikleri:   1.    Sınırlı bir test süresinde, yazılı yoklamalara ve hatta kısa cevaplı sınavlara kıyasla, daha çok sayıda soru sorulabilir.   2.    Testte yoklanmak istenen bilgi ve yeteneklerin yanında, okuma yeteneği de gerektirir.   3.    Verilen cevaplar kesinlikle doğru veya kesinlikle yanlış ya da en doğru şeklinde sınıflandırılabilir. Bu sebeple objektif olarak puanlanabilir.   4.    Çok çeşitli bilgi, beceri, ve yeteneklerin ölçülmesine uygun düşer.      

5. Basit madde formları kullanılmak şartıyla, aşağı eğitim basamaklarında da uygulanabilir.   6.    Seçmeli maddelerde doğru cevabın şansla bulunabilmesi ihtimali vardır. Fakat, maddedeki seçenek sayısı arttıkça şans başarısı ihtimali azalır. Testteki madde sayısı arttıkça da, testin tümünden sadece şans başarısı ile önemli bir puan kazanma ihtimali de küçülür.   7.    Maddeler yazılırken test güçlüğünü ayarlamak veya test denendikten sonra istenilen güçlükte madde seçmek mümkündür.   8.    Hazırlanması uzun zaman alır. Buna karşılık, sınavdan sonraki puanlama işlemi az zaman alır.

SEÇMELİ TEST MADDELERİN YAZILMASI A) Genel İlkeler: 1 SEÇMELİ TEST MADDELERİN YAZILMASI     A)   Genel İlkeler:   1.    Test maddesi gayet açık bir dille yazılmalı, ifade kesinlik taşımalı, birbirinden farklı yorumlara imkan vermemelidir.   2.    Testlerde okuma zamanı çok önemlidir. Maddenin açıklığını korumak şartıyla, madde en az kelimeyle ifade edilmeye çalışılmalıdır.   3.    Cinaslı, aldatıcı, bilmece gibi ifadeler kullanılmamalıdır.   4.    Dil bakımından güçlük düzeyi, o testi cevaplandıracak grubun ortalama okuma yeteneğinin oldukça altında tutulmalıdır.    

5.    Test maddeleri ders kitabı gibi öğrencinin kullandığı yazılı kaynaklardan kelimesi kelimesine alınmamalıdır.   6.    Önemsiz ayrıntılar sorulmamalıdır. Her madde programın kapsamına giren bir konuda öğretimin amacı olan bir zihin davranışını ölçmelidir.   7.    Her test maddesi diğer maddelerden bağımsız olarak cevaplandırılabilmelidir.   8.    Bir maddede verilen bilgi, diğer bir maddede sorulan sorunun cevabını açıklamamalıdır.  

B) Madde Kökünün Yazılması: 1.    Önemli bir soru sormalı veya cevaplayıcının çözeceği problemin ne olduğunu açıkça ifade etmelidir. 2.    Gereksiz açıklama veya bilgilerle şişirilmemelidir. 3.    Maddenin mümkün olan en büyük kısmını kapsamalıdır.  

C) Seçeneklerin Yazılması: 1 C) Seçeneklerin Yazılması:   1. İfade tarzı, uzunluk ve kapsam bakımından birbirine benzer olmalıdır. 2. Çeldiriciler bilgisiz veya yanlış bilgili cevaplayıcıyı yanıltmalıdır. 3. Cevaplayıcıların doğru cevabı bulmakta kullanabileceği kelime benzerliği, şık uzunluğu gibi ipuçları varsa bunlar çeldiricilerde olmalıdır. 4. Çeldiricilerin doğru cevaba yakınlık derecesi arttıkça maddenin güçlüğü de artar. Ancak hiçbir çeldirici, o problemi çözebilecek yetenekteki bir cevaplayıcının seçimini çeldirecek kadar yanıltıcı olmamalıdır. 5. Yukarıdakilerin hepsi ya da hiçbiri seçeneklerinin kullanımına özen göstermek gerekir.  

7. Biri diğerine zıt düşen seçenekler kullanılmamalıdır. 6.  Birbirinden bağımsız olmayan, biri diğerini içine alan seçenekler yazılmamalıdır. 7.  Biri diğerine zıt düşen seçenekler kullanılmamalıdır. 8.  Büyüklük sırası, sayısal sıra veya benzeri gibi anlamlı bir sıraya konulabilecek seçenekler, uygun bir sırada verilmelidir. 9.  Doğru cevabın seçenekler üzerinde dağılımı rasgele olmalı, cevabın yeri herhangi bir sistematik seçme ile bulunmamalıdır. 10. Seçmeli testlerde dört – beş seçenek kullanılır. Bir testin bütün maddelerinde seçenek sayısı aynı olmalıdır. 11. Doğru cevaplar üst üste aynı seçenek olarak konulmamalıdır. Seçenekler dengeli olarak dağıtılmalıdır.

SEÇMELİ TEST MADDELERİNİN YAZIMINA İLİŞKİN ÖRNEKLER TÜRKÇE Örnek: Aşağıdaki cümlelerden hangisi diğer dördünden farklıdır? Yenişemedi, berabere kaldılar. Yemeği aralarında kardeş payı yaptılar. Paylarına düşene ses çıkarmadılar. Kazandıklarını yarı yarıya paylaştılar. İkisi arasında tam bir denklik sağladılar. (doğru cevap C) Eleştiri: Kökteki soruda, aranan farklılığın ne olduğu belirtilmediğinden doğru cevabın bulunması güçtür. İstenilen dışında farklılıklar da bulunabilir ve soru, birden çok doğru cevaplı olabilir.

Soruyu aşağıdaki gibi düzeltirsek; Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, eşitliğin söz konusu olmadığı bir durumdan söz edilebilir? Yenişemedi, berabere kaldılar. Yemeği aralarında kardeş payı yaptılar. Paylarına düşene ses çıkarmadılar. Kazandıklarını yarı yarıya paylaştılar. İkisi arasında tam bir denklik sağladılar. (doğru cevap C)

MATEMATİK Örnek: Bir kenarı 5 cm, yüksekliği 10 cm olan üçgenin alanı ne kadardır? 50 cm² B) 15 cm² C) 10 cm² D) 25 cm² E) 30 cm² Eleştiri: Kökte şekil verilmesi anlamayı kolaylaştırabilir ve ifade de kısaltılabilir. Kökte, yüksekliğin verilen kenara ait olduğu belirtilmeli; aksi halde soru cevaplanamaz. Seçenekler büyüklük sırasına konmalı; bunların sırasız verilmiş olması gereksiz bir güçlük yaratmaktadır. Seçeneklerde birimin tekrarlanması önlenmelidir.

. Soru şekille sorulursa: Aşağıdaki şekilde AH= 10 cm, BC= 5 cm olduğuna göre, ABC üçgeninin alanı kaç cm² dir? A) 10 B) 15 C) 25 D) 30 E) 50 Soru şekil kullanılmadan sorulursa: Bir kenarının uzunluğu 5 cm ve bu kenara ait yüksekliği 10 cm olan üçgenin alanı kaç cm² dir? A B C 10 cm H . 5 cm

FEN BİLGİSİ, FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ Örnek: Yoklanacak davranış: Koşulları değiştirmenin sonuca etkisini belirleme (uygulama gücünün bir belirtisi) Soru: Kapalı bir kaptaki bir gazın sıcaklığı artırılırsa ne olur? Yoğunluğu azalır, basıncı artar. Yoğunluğu ve basıncı artar. Basıncı artar, yoğunluğu sabit kalır. Yoğunluğu ve basıncı sabit kalır. Hem yoğunluğu hem de basıncı artar. (doğru cevap C)

Eleştiri: Kök ifadesi açık değil, yoklanacak davranışı daha etkili bir biçimde davet eder hale getirmeli. Kökte basınç p, özkütle d ile gösterilerek seçenekler kısaltılmalı, varolan zayıf çeldiriciler güçlendirilmeli. Yoğunluk kavramı, mutlak ve bağıl olmak üzere iki şekilde verildiğinden, sorulana kesinlik kazandırmak için bunun yerine özkütle alınmalı. Soruyu aşağıdaki gibi düzeltirsek; Sabit hacimli bir kaptaki gazın sıcaklığı artırıldığında, b gazın basıncı (p) ve özkütlesi (d) nasıl değişir? p azalır, d değişmez. B) p artar, d azalır. P artar, d değişmez. D) p değişmez, d artar. E) p değişmez, d değişmez (doğru cevap C)

Örnek: Yoklanacak davranış: Organizma ile çevre koşulları arasındaki ilişkiyi örneklendirme (kavrama gücünün bir belirtisi) Soru: Bağırsaklarda yaşayan hayvansal iç asalaklar için en yararlı adaptasyon aşağıdakilerden hangisidir? İyi gelişmiş duyu organları. İyi gelişmiş sindirim sistemi. İyi gelişmiş sinir sistemi. İyi gelişmiş üreme sistemi. İyi gelişmiş boşaltım sistemi. (doğru cevap D)

Eleştiri: Soru kökü daha yalın ve kolay anlaşılır bir biçimde olabilir. Çeldiricilerdeki tekrarlar önlenmelidir. Soruyu aşağıdaki gibi düzeltirsek; İnsan bağırsağında yaşayan iç asalaklarda özellikle hangi sistemin iyi gelişmiş olması gerekir? Üreme B) Sindirim C) Sinir D) Dolaşım E) Boşaltım (doğru cevap A)

SOSYAL BİLGİLER, TARİH, COĞRAFYA, SOSYOLOJİ, FELSEFE Örnek: Yoklanacak davranış: Olaylar ve toplumlar arasındaki ilişkiyi görme ( kavrama gücünün bir belirtisi) Soru: Ulusal Kurtuluş Savaşımız, II. Dünya Savaşından sonra bazı ulusların bağımsızlıklarını kazanmalarında yol gösterici olmuştur. Bu durum aşağıdakilerden hangisini doğrular? Türk Kurtuluş Savaşının evrensel bir nitelik taşıdığını Türkiye’nin yurtta ve dünyada barışı koruduğunu Türkiye’nin uluslararası ilişkilerde başarılı olduğunu Türklerin savaştan sonra yeni ve modern bir devlet kurmalarının hayranlık uyandırdığını Türkiye ile yeni bağımsızlık kazanan ulusların ortak çıkarları olduğunu

Eleştiri: Bulunacak ilişki daha açık hale getirilmeli, örneğin “bazı” sözcüğü ile kastedilen uluslar belirgin hale getirilmelidir. Kökün bu değişiklikle alacağı biçimle seçenekler arasında ifade uyumu sağlanmalı; seçeneklerdeki tekrarlar önlenmelidir. Ayrıca, seçeneklerin kısaltılmasına çalışılmalıdır. Bu değişikliklerle doğru cevap da değişirse bu durum da göz önünde tutulmalıdır. Soruyu aşağıdaki gibi düzeltirsek; Özellikle II. Dünya Savaşından sonra, sömürge durumunda olan bazı Asya ve Afrika ülkelerinin Türkiye’yi örnek aldıkları görülmüştür.Türkiye’nin, bu ülkeleri etkileyen yönü nedir? Yurtta ve dünyada barışı korumaya çalışması Başka ulusların haklarına saygılı olması Ortadoğuda güç dengesini koruması Batı demokrasisi ilkelerini benimsemesi Bağımsızlığını kazanma ve sürdürmedeki başarısı (doğru cevap E)

YAZILI YOKLAMALAR Özellikleri: 1     YAZILI YOKLAMALAR   Özellikleri:   1.  Kısa cevaplı ya da seçmeli testle ile ölçülemeyecek özellikleri yoklamamız gerektiğinde kullanılır. ( İfade etkinliği, yorum yeteneği, dilbilgisi kurallarını yazılı metinlerde uygulayabilme gücü, noktalama işaretlerini kullanabilme yeterliliğinin ölçülmesi vb.)   2.  Hazırlanması kısa, ancak puanlaması çok zaman alır ve subjektiftir.   3.  Sınava girecek öğrenci sayısının az olduğu durumlarda uygulanır.   4.  Öğrencilerin cevaplama bağımsızlığı söz konusudur. Bu yüzden şişirme ifadeler ile puan almak mümkündür.   5.  Verilen cevaplara kesin yanlış ya da kesin doğru dememiz mümkün değildir.   6. Objektif test maddesi geliştirme konusunda yeterli bilgi ve deneyime sahip değil isek yazılı yoklamalara başvurmalıyız.

YAZILI YOKLAMALARIN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR 1. İşe mutlaka bir sınav planı hazırlayarak başlayınız ve ölçmeyi amaçladığınız kritik davranışlar ile sınav kapsamına giren konuları listeleyiniz. 2. Sınırlı cevaplar gerektiren soruları tercih ediniz. Böylece soru sayısını bir ölçüde arttırabilirsiniz. 3. Mümkün olduğu kadar tercihli soru sistemi tercih etmeyiniz. Bütün soruların, bütün öğrenciler için zorunlu cevaplandırılması gereken sorular olması önemlidir. 4. Kolay okunur, kolay anlaşılır, gerektiği kadar kısa ve açık ifadeler kullanınız. Soru cümlelerinde noktalama ve yazım yanlışları bulunmamasına özen gösteriniz.

ÇOKTAN SEÇMELİ TESTLER İLE YAZILI YOKLAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI ÇOKTAN SEÇMELİ TESTLER İLE YAZILI YOKLAMALARIN KARŞILAŞTIRILMASI ÇOKTAN SEÇMELİ YAZILI YOKLAMA Ölçülen Davranışlar Bilgi, kavrama, uygulama ve analiz düzeyindeki davranışlarla değerlendirme düzeyindeki davranışların bazıları (değerlendirme ve özellikle sentez düzeyindeki davranışları ölçmede yetersiz.) Sentez ve değerlendirme düzeyindeki davranışların ölçülmesinde en etkili yöntemdir. Kavrama, uygulama ve analiz düzeyindeki davranışların ölçülmesinde de iyidir ancak, bilgi düzeyindeki davranışların ölçülmesinde etkisizdir. İçeriğin Örneklenmesi Çok sayıda madde kullanılması, içeriğin temsil edici biçimde örneklenmesini mümkün kılar. Az sayıda soru kullanılması, içeriğin temsil edici biçimde örneklenmesini mümkün kılmaz. Maddelerin Hazırlanması İyi madde yazmak güçtür, zaman alıcıdır, özel bilgi ve beceri gerektirir. İyi madde yazmak çoktan seçmelilerde olduğu gibi güç değildir, fazla zaman almaz. Puanlanması Kolay, çabuk, nesneldir. Puanlama güvenirliği yüksektir. Güç, zaman alıcı, özneldir. Puanlama güvenirliği düşüktür. Öğrencilerin başarı puanlarının çarpıtan etkenler Başarı puanlarını, “okuma yeteneği ve tahmin” çarpıtabilir. “Yazma yeteneği” başarı puanını çarpıtabilir. Öğrenme sürecine olabilecek etkisi Öğrencileri, başkalarının fikrini hatırlamaya, yorumlamaya ve analize taşvik eder. Öğrencileri, sınavdan önce olgusal bilgileri, onlar arasında bir sistemleşme yapmaksızın ezberlemeye yöneltir. Öğrenciler, kendi bilgilerini, fikirlerini ifade etmeye, bütünleştirip örgütlemeye teşvik eder. Araştırmalar göstermiştir ki, bu tür test, öğrencileri sürekli ve anlayarak çalışmaya yöneltir.

SINAV ANALİZİNİN AMACI NEDİR ? SORULARIN KALİTESİ HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ OLMAK SINAV UYGULANMIŞ VE BİTMİŞ OLDUĞUNDAN BİZİM İÇİN SÜRECE YÖNELİK ÇOK GEÇERLİ BİR BİLGİ SAĞLAMAZ. ANCAK BU SORULAR GÖZDEN GEÇİRİLEREK, HATANIN NEREDEN KAYNAKLANDIĞI SAPTANABİLİR VE BU HATAYI BİR DAHA TEKRARLAMAMAK İÇİN ÖZEN GÖSTERİLİR. KAZANILMAYAN DAVRANIŞLARI SAPTAMAK DAVRANIŞLARIN KAZANILMADIĞI SORULAR BELİRLENİR. AMAÇ, ÖĞRENCİ BAŞARISINI ARTTIRMAK OLDUĞUNDAN BU DAVRANIŞLARI ÖĞRENCİLERE KAZANDIRMAYA YÖNELİK EK ÖĞRETİM DURUMLARI HAZIRLANIR.

SINAV ANALİZLERİ SONUCUNDA HAZIRLANAN RAPORLAR Genel Liste: Okul bazında sınava giren tüm öğrencilerin sınav türüne göre hesaplanmış puan sıralı listesi Sınıf Listeleri: Her sınıfa ait sınav türüne göre öğrenci puan listeleri Sınıf Ders Netleri Listesi: Her sınıf için sınav kapsamında bulunan derslerin öğrenci bazında doğru yanıt (DY), yanlış yanıt (YY) ve yüzdelik başarılarını (%) gösteren liste Tüm Konular İçin Öğrenci Listeleri: Her sınıf için öğrenci bazında tek tek bütün derslerin konularına göre başarılarını göstermek için hazırlanmış liste Sınıf Alt Konu Analizleri: Sınıf bazında her dersin alt konusuna göre başarı yüzdelerini veren liste

Test Madde Analizleri: Sınavda sorulan tüm maddelere verilen toplam yanıt (TY), doğru yanıt (DY), yanlış yanıt (YY), boş yanıt (BY), üst grup ve alt grup, madde ayırıcılığı, madde güçlüğü, kalitesinin verildiği liste Test Çeldirici Analizleri: Uygulanan sınava ait tüm soruların her seçeneğe göre seçilme oranlarının verildiği ayrıntılı liste Sınav Sonuç Raporları: Her sınav sonucunda birimimizce incelenen analiz sonuçları doğrultusunda hazırlanan, sınavı genel olarak yorumlayan rapor Dershane Sonuçları Listesi: İlköğretim 8, Lise 2 ve Lise 3. sınıf öğrencilerinin devam ettikleri dershanelerden alınan sonuçları ile okulda uygulanan sınavların karşılaştırıldığı listeler Öğrenci Sınav Sonuç Belgesi: Her deneme sınavı sonucunda her öğrenciye verilen detaylı karne

ÖLÇME DEĞERLENDİRMEYE AİT BAZI İSTATİSTİKİ VERİLER 1) Aritmetik Ortalama: Birim değerleri toplamının birim sayısına bölünmesi ile elde edilir. 1 + 5 + 6 + 4 + 4 = 20 = 4 5 5

2) Ortanca (Medyan): Büyüklük sırasına dizilmiş puanlarda, dizinin tam ortasına düşen puandır 3, 3, 4, 5, 5, 5, 6, 7, 7, 8, 9

3) Tepe Değer (Mod): Ölçüm sonucunda elde edilen ölçümlerden en çok tekrar edilen değere denir. 1, 2, 4, 5, 6, 6, 6, 7, 7, 7, 7, 7, 8, 8, 9, 10

4) Frekans: Her puandan kaç tane olduğunu gösteren sayıya frekans denir. Bir dağılımda her puandan herhangi birinin kaç kez tekrarlandığını gösteren sayıya o sayının frekansı denir.

5) Ranj (Dizi Genişliği): Bir kümedeki en yüksek puan ile en düşük puan arasındaki fark olarak tanımlanır.

6) Standart Sapma: Dağılımın ortalamadan ne kadar uzaklaştığını gösteren veridir. Standart Sapmanın küçük olması dağılımın homojen bir yapıya sahip olduğunu gösterir.

7) Madde-Çeldirici Ayırıcılığı: Maddenin bilen ile bilmeyen öğrenciyi ne kadar ayırt ettiğini gösteren değerine “madde ayırıcılığı”, her bir seçeneğe bilen öğrencilerin ne kadar yöneldiğini gösteren değerine de “çeldirici ayırıcılığı” denir.

8) Madde Güçlüğü: Maddenin sınava giren öğrenciler arasında doğru cevaplandırılma yüzdesine göre zorluğunun belirtildiği değerdir.

9) Üst Grup-Alt Grup: Sınavın uygulandığı gruba göre başarılı olan %25’lik bölüm “üst grup”, başarısız olan %25’lik bölüm ise “alt grup” olarak nitelendirilir.

KALİTELİ BİR SORU İÇİN; Doğru seçeneğe yönelen üst grup öğrenci sayısının daha fazla, alt grup öğrenci sayısının daha az , Ayırıcılık indisinin doğru seçenekte pozitif ve 1’e yakın, çeldiricilerde ise negatif, Seçilme oranının doğru seçenek dışında, çeldiricilere de mümkün olduğu kadar eşit bir şekilde dağılmış, Çeldiricilere yönelen öğrenci sayısının alt grupta daha fazla olmasını sağladığımız durumlarda kaliteli bir soru üretmiş oluruz.

Kaynakça Linn, Robert, Gronland, E. Norman. (1995).Measurement and Assessment in Teaching. TURGUT, M. Fuat, BAYKUL, Yaşar. (1992). Ölçekleme Teknikleri, Ankara, ÖSYM Yayınları. TURGUT, M. Fuat. (1997). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları, Ankara, Tıpkı Basım.