TİCARET HUKUKU BİLGİSİ Komandit Şirket

Kollektif Şirketle İlişkisi Adi komandit şirketler kollektif şirkete çok benzerler. Şöyle ki, adi komandit şirketlerde iki tür ortak bulunur. Birisi komandite ortaktır. Bu, şirket borçlarından sınırsız sorumlu ortaktır. Komandite ortağın şirketteki statüsü kollektif şirketteki ortakların statüsü ile aynıdır. Adi komandit şirkette bir de komanditer ortak vardır. Bu ise şirket borçlarından sınırlı sorumlu ortaktır. Bu ortağın şirketi yönetme ve temsil yetkisi yoktur. Kollektif şirketle adi komandit şirketin birbirinden farklılaşması da esasen bu tür ortak yani komanditer ortak yönüyledir.

Tanımı TTK md. 304, f. 1’de adi komandit şirket şu şekilde tanımlanmaktadır:” Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, şirket alacaklılarına karşı ortaklardan bir veya birkaçının sorumluluğu sınırlandırılmamış ve diğer ortak veya ortakların sorumluluğu belirli bir sermaye ile sınırlandırılmış olan şirket komandit şirkettir”.

Özellikleri Adi komandit şirket kollektif şirket gibi en az iki ortakla kurulur. Kollektif şirkette tek tip ortak varken ve bunların hepsi sınırsız sorumlu ortakken, adi komandit şirketlerde en az biri sınırsız sorumlu (komandite) ortak ve en az bir de sınırlı sorumlu (komanditer) ortak olmak üzere iki tür ortak bulunmak zorundadır. Adi komandit şirkette komandite ortağın şirkette sahip olduğu konum, hak ve yetkileri, sorumluluğu, kollektif şirkette her bir ortağın sahip oldukları ile aynıdır. Komanditer ortak ise ondan oldukça farklıdır. Komandite ortak ile komanditer ortağın farklılıkları şöylece özetlenebilir:

Özellikleri Komandite ortak gerçek kişidir. Komanditer ortak gerçek veya tüzel kişi olabilir (TTK md. 304, f. 3) Komandite ortak emek ve ticari itibar dâhil iktisadi değeri olan her varlığı şirkete sermaye olarak getirebilir. Komanditer ortaklar emeğini ve ticari itibarını şirkete sermaye olarak getiremez. Nakdi ve ayni sermaye kalemlerini sermaye olarak koyabilir (TTK md. 307, f. 2)

Özellikleri Komandite ortakların şirketi yönetim ve temsil yetkisi vardır. Komanditer ortaklar şirket işlerine müdahale edemezler (TTK md. 318) Komandite ortaklar rekabet yasağı altındadırlar. Komanditer ortaklar rekabet yasağına tabi değildir (TTK md. 311)

Özellikleri Adi komandit şirketin ticaret unvanı şahıs ismiyle oluşturulanlardandır. Ticaret unvanının oluşturulmasında en az ortaklardan birisini adı ve soyadı ile şirketi ve türünü gösterir ifadeye yer verilir. Adi komandit şirketlerin ticaret unvanının oluşturulmasında dikkat edilecek en önemli husus, unvanda sadece komandite ortak ya da ortakların adı ve soyadının yer alabileceğidir. Şayet komanditer ortağın ismine de yer verilmişse, unvan geçersiz olmaz, komanditer ortak üçüncü kişilere karşı komandite ortak gibi sorumlu olur (TTK md. 320, f. 1).

Özellikleri Şirket temsilcileri unvanı, şirketin işletmesiyle ilgili olarak kullandığı her türlü kâğıt ve belgede, ticaret sicil numarası ve merkezi ile birlikte kullanması gerekmektedir (TTK md. 39, f. 2). Adi komandit şirketler TTK’nda düzenlenmiş diğer tüm ticaret şirketleri gibi tüzel kişiliğe sahiptir.

Adi Komandit Şirketin Kuruluşu Komandit şirket sözleşmesi yazılı şekilde yapılmak zorundadır. Şirketin adi komandit şirket olup olmadığı bu sözleşmede yer alan kayıtlara göre belirlenir. Ortaklar tarafından şirkete verilen ad ve vasıf yalnız başına o şirketin türünün belirlenmesine esas olamaz (TTK md. 306, f. 1).

Adi Komandit Şirketin Kuruluşu Adi komandit şirket sözleşmesinin içeriğinde esas itibarıyla kollektif şirket sözleşmesinde bulunması gereken kayıtlar yer alır (TTK md. 305, f. 1). Onlara ilaveten komanditerlerin ad ve soyadları ile her birinin koydukları veya koymayı taahhüt ettikleri sermaye miktarları ve cinsi sözleşmeye yazılır (TTK md. 305, f. 2, 307, f. 1). Komanditerler şahsi emek ve ticari itibarını sermaye olarak koyamaz, sadece nakit veya ayni sermaye getirebilir (TTK md. 307, f. 2).

Adi Komandit Şirketin Kuruluşu Kanunun belirlediği asgari içeriği taşıyan şirket sözleşmesi düzenlendikten sonra ortaklarca ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanır. Ancak sözleşmede yer alan imzaların noter tarafından onaylanması da mümkündür. Adi komandit şirket sözleşmesinin ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda imzalanması veya noter tarafından onaylanmasından sonra ticaret siciline tescil ve ilan için başvurulur. Tescille adi komandit şirket tüzel kişilik kazanır ve tacir sıfatını elde eder.

Şirketin Yönetilmesi Adi komandit şirketlerde yönetim hak ve yetkisi tüm ortaklara tahsis edilmemiştir. Şirketi yönetme yetkisi sadece komandite ortakların uhdesindedir (TTK md. 309, f. 2). Komanditer ortaklar yönetim yetkisinden yoksun oldukları için yönetici ortakların yönetim hak ve yetkisi çerçevesinde yaptıkları işlere de engel olamazlar (TTK md. 309, f. 3). Yani itiraz hakları da yoktur. Ancak olağanüstü iş ve işlemlerde şirket sözleşmesinin değiştirilmesi, tür değiştirme, birleşme ve bölünme gibi yapısal değişikliklerde; şirkete ortak alınması, çıkarılması ve payın devri türünden temel işlemlerde komanditerler de oy hakkını haizdirler.

Şirketin Temsili Adi komandit şirketi temsil yetkisi komanditelere aittir (TTK md. 318, f. 1). Temsil yetkisinin tek başına ya da birlikte kullanılacağına şirket sözleşmesiyle karar verilir. Komanditer ortaklar şirketi temsil yetkisine sahip değildir. Ancak komanditerler şirkete ticari temsilci, ticari vekil veya ticari memur olarak atanabilirler (TTK md. 318, f. 2). Böyle bir durumda komanditerler şirketi temsil yetkisine sahip olmakla birlikte, bu yetki ortaklık sıfatıyla değil tacir yardımcısı sıfatıyla ortaya çıkar.

Komandite Ortağın Sorumluluğu Komandite ortaklar şirket borçlarından dolayı tüm malvarlığı ile şahsen, müteselsilen, sınırsız ve ikinci derecede sorumluluk esasına tabidir. Bu kavramaların ifade ettiği anlam için kollektif şirket ortağının sorumluluğuna ilişkin açıklamalara bakılmalıdır.

Komanditerin Sorumluluğun Sınırları Komanditer ortaklar şirket borçlarından dolayı taahhüt etmiş oldukları sermaye miktarıyla sınırlı olarak sorumludurlar (TTK md. 319, f. 1). Eğer komanditer ortak şirkete koymayı taahhüt etmiş olduğu sermaye borcunu yerine getirmişse şirket borçlarından dolayı sorumluluğu yoktur.

Komanditerin Sorumluluk Sınırının Genişlemesi Komanditer ortağın sorumluluğu bazı hallerde genişler: Komanditer ortağın isminin şirketin ticaret unvanında yer alması. Komanditerin şirketi temsilen işlem yapması. Şirket, ticaret siciline tescil edilmeden önce işlemler yapılmış olması. Dördüncü hal, alacaklı, komanditerin koyduğu sermayeye biçilen değerin fazla olması Komanditerin yazılı taahhüt altına girmesidir.