NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ yönetim ve organizasyon ÖRGÜTSEL ADALET, ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ve örgütsel bağlılık NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL ADALET İlk kez Adams'ın “Eşitlik Teorisi” teorisinde çalışanların üyesi oldukları örgütte iş başarısı ve tatmin olma derecesi ile ilgili olarak genel algılamalar geliştirdiğini belirtmiştir. Örgütlerde çalışan bireyler çalışmalarının sonucunda elde ettikleri kazanımlarla, başka örgütlerde benzer durum ve şartlarda çalışanların elde ettikleri kazanımları karşılaştırır. Bu karşılaştırma sonunda işletmesiyle, yöneticileriyle ve işiyle ilgili bir takım tutumlar geliştirir. Bu tutumların neticesinde çalışanlar bir algı geliştirirler. Bu algılar, bireyin, örgütünde kendisine adil davranılıp davranılmadığı ile ilgili algılardır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL ADALET ÖRGÜTSEL ADALET BOYUTLARI 1. Dağıtımsal Adalet 2. İşlemsel Adalet 3. Etkileşimsel Adalet NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL ADALET ÖRGÜTSEL ADALETTE ROL OYNAYAN ETKENLER “Duygusal olaylar teorisi” Yönetim biçimi ve liderlik tarzı (dönüşümcü liderliğin ilham verme ve zihinsel teşvik boyutlarının etkileri) Örgütsel güven, memnuniyet Bireyin kişisel özellikleri NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL ADALET Örgütsel Adalet İlişkili Olduğu Kavramlar Örgütsel Adalet-İş Doyumu Örgütsel Adalet-Örgütsel Bağlılık Örgütsel Adalet-Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Örgütsel Adalet-İş Performansı Örgütsel Adalet-Sinizm Örgütsel Adalet-Tükenmişlik NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI Organ (1988) örgütsel vatandaşlık davranışını, «örgütte bireysel davranışlar için resmi ödül sistemi tarafından doğrudan veya açıkça belirtilmeyen ancak örgütün etkin bir şekilde faaliyetlerinin yürütülmesinde etkili olan teşviklerle oluşan davranışlar olduğunu ve çalışan ile örgüt arasında yapılan iş sözleşmesinin ve belirlenen iş tanımlarının ötesinde sergilenen gönüllü davranışlar» olarak tanımlamıştır. Ancak örgütsel vatandaşlık davranışı gösterilmediğinde çalışanın cezalandırılmayacağını da belirtmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI Örgütsel olarak istenenden daha fazlasını yapmaya yönelik ekstra rol davranışını sergilemektir. ÖVD, informal ve gönüllü bir örgüt davranışını ortaya koyduğu için, literatürde bazı araştırmacılar tarafından “iyi asker davranışı” olarak ifade edilmiştir. ÖVD’ye ilişkin tanımların ortak noktası, bu davranışların örgütte isteğe bağlı ve gönüllülük esasına dayalı bir anlayış içinde sergilenen rol fazlası davranışlar olarak görülmesi ve bunların örgütsel etkililiğe katkıda bulunmasıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI Özgecilik (Altruism) Vicdanlılık (Conscientiousness) Nezaket (Courtesy) Centilmenlik (Sportsmanship) Sivil Erdem (Civil Virtue) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL BAĞLILIK Davranışsal bağlılık, örgütten ziyade kişinin kendi davranışları ile ilgilidir. Kişi belli bir davranışta bulunduktan sonra, bu davranışını devam ettirme eğilimi gösterir. Kişi davranışlarına bu şekilde bir bağlılık gösterdikten sonra, ona uygun veya onu meşru ve haklı çıkaran tutumlar geliştirir. Bu tutumlar da davranışın tekrarlanma olasılığını artırır. Kişinin davranışlarına bağlılık göstermesinin nedeni tutarlı davranışlarda bulunması, bu tutarlı davranışlarının gerekçesi de yan faydalardır.. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRGÜTSEL BAĞLILIK Birey örgütte kaldığı süre boyunca yan faydalar edinir, başka bir deyişle örgüte yatırım yapar. Yan faydalar, örgütsel ödeme planları, kıdem tazminatı vb. olabilir. Bu yaklaşıma göre, işgörenler, değer verdiği bir şeyi ya da şeyleri ortaya koyarak, örgüte yatırım yapar. Ortaya koydukları kendisi için ne kadar değerliyse, bağlılık düzeyi de o kadar artar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Bu ders notunun oluşturulması sürecinde Prof. Dr. M. Şerif ŞİMŞEK ve Prof. Dr. Adnan ÇELİK tarafından kaleme alınıp Eğitim Yayınevi aracılığı ile basılan Genel İşletme kitabından, Serhat SOYŞEKERCİ ve Ramazan ERTURGUT tarafından kaleme alınıp Kriter Yayınevi aracılığı ile basılan Meslek Yüksekokulları için Genel İşletme kitabından ve Prof. Dr. Tamer KOÇEL tarafından kaleme alınıp Beta Yayınevi aracılığı ile basılan İşletme Yöneticiliği kitabından yararlanılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©