NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Modern Ortadoğu tarihi 1. Dünya savaşı ve Ortadoğu’da yeni düzen NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

1. Dünya savaşı ve Ortadoğu’da yeni düzen Osmanlı devletinin yenilgisiyle sonuçlanan 1. Dünya Savaşı, Ortadoğu’da yeni bir düzenin kurulmasını beraberinde getirmiştir. Bu yeni düzenin birbirini tamamlayan üç kurucu unsurundan söz edilebilir: Şerif Hüseyin-MacMahon görüşmeleri ve Hicaz İsyanı Sykes-Picot Anlaşması Balfour Deklarasyonu NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1. Dünya Savaşı ve Ortadoğu’da yeni düzen Dönemin Mekke Emiri Şerif Hüseyin, 1. Dünya Savaşı’nın başlangıcından itibaren Mısır’ın İngiliz Valisi MacMahon’la irtibat halinde olmuş ve bir isyanın başlatılması halinde bir Arap krallığı kurulması hususunda kendisinden söz almıştır. Arap İsyanı 1916 yılında başlayıp 1919’a kadar devam etmiş, sonuçlandığında ise Şerif Hüseyin yalnızca Hicaz bölgesinde bir yönetim kurabilmiştir. Ancak Haşimi ailesinden Abdullah ve Faysal, daha sonra kurulacak Irak, Suriye ve Ürdün manda rejimlerinde kral olmuştur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1. DÜNYA SAVAŞI VE ORTADOĞU’DA YENİ DÜZEN Ortadoğu’daki yeni düzenin kurulması yönündeki en önemli adımlardan biri 1916 yılında Britanya ve Fransa arasında imzalanan gizli Sykes-Picot anlaşması olmuştur. Bölgeyi İngiliz ve Fransız manda yönetimleri/nüfuz alanları arasında taksim eden anlaşma, her ne kadar tam olarak uygulanmamış olsa da, bugünkü Ortadoğu’da var olan sınırların temellerini atmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1. Dünya savaşı ve Ortadoğu’da yeni düzen Savaş yılları esnasında gerçekleşen ve sonuçları itibariyle tarihsel önem taşıyan bir diğer büyük gelişme, 2 Kasım 1917 tarihli Balfour Deklarasyonu’dur. Dönemin İngiliz Dışişleri Bakanı Arthur James Balfour, Dünya Siyonist Hareketi’nin liderlerinden Rotshild ve Weizmann’a Filistin’de Yahudiler için ulusal bir yuva kurulması sözü vermiş, savaş Sonrasında Filistin’de kurulan Britanya mandası yönetimi altında Filistin’e Yahudi göçleri artmış ve bu şekilde İsrail devletinin temelleri atılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar William Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, çev. Mehmet Harmancı (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008). Hasan Kayalı, Jön Türkler ve Araplar: Osmanlıcılık, Erken Arap Milliyetçiliği ve İslamcılık (1908-1918), çev. Türkan Yöney (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998). Rashid Ismail, Khalidi, British Policy towards Syria & Palestine 1906-1914: A Study of Antecedents of the Hussein-MacMahon Correspondence, The Sykes-Picot Agreement, and The Balfour Declaration (Londra: Ithaca Press, 1980). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©