NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ MAKRO ekonomi Açık ekonomi modeli: IS-LM-BP Modeli(Mundell-Fleming modeli) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr
IS-lm-bp modeli ve dış denge Model, uluslararası mal hareketlerinin (ihracat ve ithalat) dahil edildiği Basit Keynesyen modele, uluslararası sermaye hareketlerini eklemiştir. Yurt içi ve yurt dışı fiyatlar sabittir. IS-LM analizi uluslarararası mal hareketleri ve sermaye hareketleri ile geliştirilen 1998 yılı Nobel Ekonomi ödülü sahibi Robert Mundell ve Marcus Fleming’a atfen, MundellFleming Modeli olarak da anılmaktadır. Bir ekonomide iç denge; istikrarlı bir büyüme ve düşük oranlı işsizlik ve enflasyon düzeyini ifade eder. Dış denge; ödemeler bilançosunda bir açık veya fazla bulunmaması durumudur. Dış denge; başka bir ifadeyle dış dünyadan sağladığı gelirler ile dış dünyaya yaptığı ödemeler birbirine eşit olan ülkede dış denge sağlanmış olur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Ödemeler dengesi (BP) Bir ülkenin belli bir dönem içinde diğer ülke ile yaptığı ekonomik ilişkilerin kayıtlarının tutulmasına denir. Ödemeler bilançosu dört ana kalemden oluşur: Cari İşlemler Hesabı: Mal-hizmet hesabı ve transferlerinin tutulduğu hesap (ihracat, ithalat, turizm gelir ve giderleri, diğer gelir ve giderler) Sermaye Hareketleri Hesabı: Doğrudan yabancı yatırımlar (yatırımcının yerleşik olduğu ekonomi dışındaki bir ekonomide yaptığı uzun vadeli yatırımlar), portföy yatırımları (tahvil, bono, hisse senedi gibi menkul değerlere yapılan yatırımlar), finansal türevlere yatırımlar ( bir dayanak varlığın değerine bağlı ancak bu dayanak varlıktan bağımsız olarak alım satımı yapılan sözleşmelere yapılan yatırımlar), Resmi Rezerv Hesabı: Rezerv varlıklar (MB’nin parasal altın ve döviz rezervleri) Net Hata ve Noksan Hesabı: Hesaplar arasında oluşan farklar bu kalemde izlenir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Bp eğrisinin elde edilişi Sol üst panelde net ihracat eğrisi gelir düzeyinin, sağ alt paneled sermaye girişleri yurt içi faiz oranın fonksiyonu olarak gösterilmiştir. Cari işlemlerdeki açık ülkeye aynı miktarda sermaye girişi ile; cari işlemlerdeki fazlalık ise aynı mikarda sermaye çıkışı ile dengelenmektedir. Cari işlemler ile sermaye hesabı arasındaki ters yönlü ilişki sağ üst paneled 45 lik yansıtma doğrusu ile kurulmaktadır. Yurt içi gelir düzeyi Y0 iken NX = 0 olup cari işlemler hesabı dengededir. Bu durumda i=if’dir ve sermaye girişi veya çıkışı yoktur. Bu ilişki BP eğrisi üzerindeki E0 noktasını belirlieyecektir. Y1 gelir düzeyinde dış ticaret açık verirken bu açığa eş tutarda bir sermaye girişinin sağlanması için yurt içi faiz oranının i1’e yükselmesi gerekmektedir. Bu da BP erisi üzerindeki E1 noktasını ortaya çıkarmaktadır. Y2 gelir düzeyinde NX pozitiftir ve dışarıya buna eşdeğerde sermaye çıkışını sağlamak için faiz oranının i2 olması gerekmektedir. Böylece belirlenen E0, E1, E2 gibi noktaların geometrik yeri pozitif eğimli BP eğrisini vermektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
Bp eğrisi ve ödemeler dengesindeki dengesizlik NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Prof. Dr. Kemal Yıldırım, Prof. Dr. Murat Taşdemir, Dr. Doğan Kahraman, Makro Ekonomi, Seçkin Yayıncılık, 2016, İstanbul. N. Gregory Mankiw, Makro Ekonomi, Elif Yayınevi Yayınları, 2010, Ankara. M. Merih Paya, Makro İktisat, Türkmen Kitabevi, 2013, İstanbul. Erdal M.Ünsal, Makro İktisati İmaj Yayıncılık, 2014, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©