ANAHTARLAR VE SES DEĞİŞTİRİCİ İŞARETLER ÜNİTE PLANI ANAHTARLAR VE SES DEĞİŞTİRİCİ İŞARETLER DERS : MÜZİK HAZIRLAYAN ARGUN YIDIRAN 617080642

SES DEĞİŞTİRME İŞARETLER Sesleri normal duyulan hallerinden ½ , 1 ton ince veya kalınlaştırmamıza yarayan işaretlerdir. Değiştirme işareti almış bir nota o işaretile anılır. Örneğin diyez almış bir Do notası, Do diyez diye okunur ve Do notasından ½ ses daha ince duyulur.

Değiştirme işaretleri portede notalardan önce, notaların tam önüne ve notanın yazıldığı yere konurlar. Örneğin Si notası portede 3’üncü çizgiye yazılıyorsa ve bu notaya bemol koymaya kalkarsak o da 3’üncü çizgiye yazılacaktır.

Bir tam perde iki adet yarım perdeden oluşmaktadır Bir tam perde iki adet yarım perdeden oluşmaktadır. Buna bağlı olarak Do – Re notaları arası 1 perde (ton) ise demek ki iki adet yarım perdenin birleşmesinden oluşuyor demektir. Do – Re notaları iki yarım perdeden oluşuyorsa Do – Re arasında:   “ Do – Do’dan ½ ses ince bir nota veya Re’den ½ ses kalın bir nota – ve Re notası vardır. ” O zaman Do’dan ½ ses ince olan nota ile Re’den ½ ses kalın olan nota aslında aynı nota oluyor. Yani “Do diyez” notası ile “Re bemol” aynı notalardır.Bu sistem diğer tüm tam aralıklarda da aynı şekilde işlemektedir. Ancak sesler yukarı doğru (inceye, tize) çıkarken diyez, sesler aşağı doğru (kalına,peste) inerken bemol kullanılmaktadır.

Çıkıcı bir dizide Diyez’in kullanımı ve görünüşü

İnici bir dizide Bemol’ün kullanımı ve görünüşü

Seslerle ilgili bazı kavramlar Diatonik: Sesleri de, isimleri de farklı olan tam aralıklardır. Örnek: Do – Re , Re – Mi , Sol – La gibi. Kromatik: İsimleri aynı sesleri farklı olan aralıklardır. Örnek: Do – Do# , Re – Reb , Sol – Sol# gibi. Sesdaş(anarmonik): İsimleri farklı sesleri aynı olan aralıklardır. Örnek: Do# – Reb , Re# – Mib , Sol#– Lab gibi.

Anahtar(Açkı) (ing. clef): Anahtar portenin temel elemanıdır Anahtar(Açkı) (ing. clef): Anahtar portenin temel elemanıdır. Portenin başına yerleştirilir. Notaların adlandırılmasını sağlar. Sol Anahtarı: Portenin alttan ikinci çizgisinden başlayarak çizilir. İkinci çizginin üzerindeki nota Sol adını alır. Sol anahtarı insan sesiyle yaklaşık frekanslarda ses veren enstrümanlar için kullanılır. Keman, gitar, flüt, bağlama, kaval, ud gibi enstrümanların notaları Sol anahtarı kullanılarak yazılır.

Fa Anahtarı: Portenin üstten ikinci çizgisinden başlayarak çizilir Fa Anahtarı: Portenin üstten ikinci çizgisinden başlayarak çizilir. Üstten ikinci çizginin üzerindeki nota Fa adını alır. Fa anahtarı pes frekanslardaki sesleri yazmak için kullanılır. Bu sesleri Sol anahtarıyla göstermek çok fazla ek çizgi kullanımı gerektireceğinden, pes frekanslarda ses veren bas gitar, çello, kontrbas, piyano (sol el) gibi enstrümanların notalarının yazımı için Fa anahtarı kullanılır. 

Do Anahtarları : En yaygın türleri portenin alttan üçüncü ve dördüncü çizgilerine konur ve konuldukları çizgiye yazılan notalar "Do" adını alır. Do anahtarı orta frekanstaki sesleri göstermek için kullanılır. Viyola gibi çalgıların notalarının yazımı için Do anahtarı kullanılır. En yaygın kullanılan Do anahtarları tenor ve alto anahtarlarıdır: