KAMU YÖNETIMINDE GÜNCEL YAKLAŞIMLAR ÇERÇEVESINDE MERKEZI YÖNETIM VE TAŞRA TEŞKILATI

MERKEZ İ YÖNET İ M MERKEZ İ YÖNET İ M Kamu hizmetlerin ve faaliyetlerinin merkezden yönetilmesi yani bir ba ş kent te ş kilatında dü ğ ümlendi ğ i sistemdir. Ba ş kent dı ş ında tüm ülkeye yayılmı ş ta ş ra te ş kilatının olu ş masıdır. Kamu hizmetlerin ve faaliyetlerinin merkezden yönetilmesi yani bir ba ş kent te ş kilatında dü ğ ümlendi ğ i sistemdir. Ba ş kent dı ş ında tüm ülkeye yayılmı ş ta ş ra te ş kilatının olu ş masıdır.

BA Ş KENT TE Ş K İ LATI CUMHURBA Ş KANIBAKANLAR KURULUBAKANLIKLARYARDIMCI KURULU Ş LAR

TA Ş RA TE Ş K İ LAT İ LLER İ LÇELER BUCAKLAR BÖLGE KURULU Ş LARI

BA Ş KENT TE Ş K İ LATI BA Ş KENT TE Ş K İ LATI Merkezi idarenin ba ş kent te ş kilatı 9 Temmuz 2018’den önce, Cumhurba ş kanı, Bakanlar Kurulu, Ba ş bakan ve Bakanlıklardan olu ş urdu. Merkezi idarenin ba ş kent te ş kilatı 9 Temmuz 2018’den önce, Cumhurba ş kanı, Bakanlar Kurulu, Ba ş bakan ve Bakanlıklardan olu ş urdu. 9 Temmuz 2018 tarihinde bütün hükümleriyle yürürlü ğ e giren 21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı anayasa de ğ i ş ikli ğ i kanunuyla merkezi idarenin ba ş kent te ş kilatında çok önemli de ğ i ş iklikler yapılmı ş tır. 9 Temmuz 2018 tarihinde bütün hükümleriyle yürürlü ğ e giren 21 Ocak 2017 tarih ve 6771 sayılı anayasa de ğ i ş ikli ğ i kanunuyla merkezi idarenin ba ş kent te ş kilatında çok önemli de ğ i ş iklikler yapılmı ş tır. Bakanlar Kurulu ve Ba ş bakanlık kaldırılmı ş tır. Bu iki makama ait görev yetkiler Cumhurba ş kanına verilmi ş tir. Bakanlar Kurulu ve Ba ş bakanlık kaldırılmı ş tır. Bu iki makama ait görev yetkiler Cumhurba ş kanına verilmi ş tir.

Cumhurba ş kanının statüsünde ve görev ve yetkilerinde çok önemli de ğ i ş iklikler yapılmı ş tır. Keza önceki sistemde olmayan Cumhurba ş kanı yardımcıları getirilmi ş tir.Bakanlar yeni sistemde de vardır. Yeni sistemde ba ş kent te ş kilatı Cumhurba ş kanı ve do ğ rudan do ğ ruya onun tarafından atanan ve ona kar ş ı olan Cumhurba ş kanı yardımcıları ve Bakanlar ve Bakanlıklardan olu ş ur hale gelmi ş tir. Danı ş tay, Sayı ş tay, MGK ve YA Ş olmak üzere 4 tane yardımcı kurulu ş vardır.

CUMHURBA Ş KANI CUMHURBA Ş KANI 24 Haziran 2018 seçimleri sonrası yürütme yetkisi tek ba ş ına cumhurba ş kanı tarafından yerine getirilmeye ba ş lamı ş tır. Anayasanın 24.maddesine göre cumhurba ş kanı devletin ba ş ıdır yürütme yetkisi cumhurba ş kanına aittir. Anayasanın 24.maddesine göre cumhurba ş kanı devletin ba ş ıdır yürütme yetkisi cumhurba ş kanına aittir. 16 Nisan 2017 de yapılan anayasa de ğ i ş ikli ğ i ve 24 Haziran 2018 seçimleri sonrası Türkiye parlamenter sistemden cumhurba ş kanlı ğ ı hükümet sistemine geçmi ş tir. TBMM ve cumhurba ş kanlı ğ ı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılır.

Cumhurba ş kanı do ğ rudan halk tarafından seçilir. Cumhurba ş kanı do ğ rudan halk tarafından seçilir. Cumhurba ş kanının görev süresi 5 yıldır. Cumhurba ş kanının görev süresi 5 yıldır. Bir kimse 2 defa cumhurba ş kanı seçilebilir. Bir kimse 2 defa cumhurba ş kanı seçilebilir.

CUMHURBA Ş KANI SEÇ İ LMEN İ N Ş ARTLARI Kırk ya ş ını doldurmu ş olmak. Kırk ya ş ını doldurmu ş olmak. Yüksek ö ğ renim görmü ş olmak. Yüksek ö ğ renim görmü ş olmak. Milletvekili seçilebilme yeterlili ğ ine sahip Türk vatanda ş larının arasından olmak. Milletvekili seçilebilme yeterlili ğ ine sahip Türk vatanda ş larının arasından olmak.

CUMHURBA Ş KANININ GÖREV VE YETK İ LER İ CUMHURBA Ş KANININ GÖREV VE YETK İ LER İ Cumhurba ş kanı devletin ba ş ıdır. Yürütme yetkisi Cumhur ba ş kanına aittir. Cumhurba ş kanı devletin ba ş ıdır. Yürütme yetkisi Cumhur ba ş kanına aittir. Kanunları yayımlar. Kanunları yayımlar. Cumhurba ş kanı devlet ba ş kanı sıfatıyla Türkiye cumhuriyetinin ve Türk milletinin birli ğ ini temsil eder. Cumhurba ş kanı devlet ba ş kanı sıfatıyla Türkiye cumhuriyetinin ve Türk milletinin birli ğ ini temsil eder. Anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalı ş masını temin eder. Anayasanın uygulanmasını, devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalı ş masını temin eder. Milletler arası anla ş maları onaylar ve yayımlar. Milletler arası anla ş maları onaylar ve yayımlar. Cumhurba ş kanı bakanları atar ve görevlerine son verir. Cumhurba ş kanı bakanları atar ve görevlerine son verir.

BAKANLIKLAR BAKANLIKLAR Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar milletvekili seçilme yeterlili ğ ine sahip olanlar arasından CB tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar milletvekili seçilme yeterlili ğ ine sahip olanlar arasından CB tarafından atanır ve görevden alınır. TBMM üyeleri Cumhurba ş kanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer. TBMM üyeleri Cumhurba ş kanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer. Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar cumhurba ş kanına kar ş ı sorumludurlar. Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar cumhurba ş kanına kar ş ı sorumludurlar. Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç i ş ledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt ço ğ unlu ğ un verece ğ i önergeyle soru ş turma açılması istenilebilir. Cumhurba ş kanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç i ş ledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt ço ğ unlu ğ un verece ğ i önergeyle soru ş turma açılması istenilebilir.

YARDIMCI KURULU Ş LAR YARDIMCI KURULU Ş LAR 1)DANI Ş TAY İ dari yargının temyiz meclisidir.İ dari yargının temyiz meclisidir. Danı ş tay üyelerinin ¼ ü cumhurba ş kanı ¾ ü HSK tarafından seçilir. Danı ş tay üyelerinin ¼ ü cumhurba ş kanı ¾ ü HSK tarafından seçilir. Danı ş tay ba ş kanı 4 yıl için seçilir. Danı ş tay ba ş kanı 4 yıl için seçilir yılında de ğ i ş ikliklerle beraber Danı ş tay(1) idari (9) dava dairesi olmak üzere 10 daireden olu ş ur yılında de ğ i ş ikliklerle beraber Danı ş tay(1) idari (9) dava dairesi olmak üzere 10 daireden olu ş ur. Danı ş tay üyeleri 12 yıllı ğ ına seçilir. Danı ş tay üyeleri 12 yıllı ğ ına seçilir.

2) M İ LL İ GÜVENL İ K KURULU (MGK) 2) M İ LL İ GÜVENL İ K KURULU (MGK) CUMHURBA Ş KANLI Ğ INDA CUMHURBA Ş KANLI Ğ INDA CUMHURBA Ş KANLI Ğ I YADIMCILARINDA CUMHURBA Ş KANLI Ğ I YADIMCILARINDA İ Ç İŞ LER İ BAKANIİ Ç İŞ LER İ BAKANI DI ŞİŞ LER İ BAKANI DI ŞİŞ LER İ BAKANI ADALET BAKANI ADALET BAKANI M İ LL İ SAVUNMA BAKANI M İ LL İ SAVUNMA BAKANI GENEL KURMAY BA Ş KANI GENEL KURMAY BA Ş KANI KARA KUVVETLER İ KAMUTANI KARA KUVVETLER İ KAMUTANI HAVA KUVVETLER İ KOMUTANI HAVA KUVVETLER İ KOMUTANI DEN İ Z KUVVETLER İ KOMUTANLI Ğ I DEN İ Z KUVVETLER İ KOMUTANLI Ğ I üyelerinden olu ş ur. üyelerinden olu ş ur.

TA Ş RA TE Ş K İ LATI TA Ş RA TE Ş K İ LATI 1982 Anayasasına göre, Türkiye’de merkezi idare co ğ rafya durumuna, ekonomik ş artlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere, iller de di ğ er kademeli bölümlere ayrılır. Di ğ er kademeli bölümden kastedilen ilçe ve bucaktır.5 Anayasaya göre ” il” merkezi yönetimin temel örgütlenme birimidir. Türkiye’de 2013 yılı itibariyle toplam 81 il bulunmaktadır. Bununla birlikte Anayasaya göre, merkezi yönetim kurulu ş larının örne ğ in bakanlıkların “bölge kurulu ş ları” da olu ş turabilmesi de mümkündür Anayasasına göre, Türkiye’de merkezi idare co ğ rafya durumuna, ekonomik ş artlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere, iller de di ğ er kademeli bölümlere ayrılır. Di ğ er kademeli bölümden kastedilen ilçe ve bucaktır.5 Anayasaya göre ” il” merkezi yönetimin temel örgütlenme birimidir. Türkiye’de 2013 yılı itibariyle toplam 81 il bulunmaktadır. Bununla birlikte Anayasaya göre, merkezi yönetim kurulu ş larının örne ğ in bakanlıkların “bölge kurulu ş ları” da olu ş turabilmesi de mümkündür.

A. İ l Yönetimi Türkiye’nin yönetim sistemi içerisinde il hem merkezi yönetimin ta ş ra örgütüdür hem de yerel yönetim birimidir. Bu bölümde anlatılacak olan “il yönetimi” merkezi yönetimin ta ş ra örgütü olandır tarihli 5442 sayılı “ İ l İ daresi Kanunu” ile yönetilmektedir. Türkiye’nin yönetim sistemi içerisinde il hem merkezi yönetimin ta ş ra örgütüdür hem de yerel yönetim birimidir. Bu bölümde anlatılacak olan “il yönetimi” merkezi yönetimin ta ş ra örgütü olandır tarihli 5442 sayılı “ İ l İ daresi Kanunu” ile yönetilmektedir. Anayasaya göre illerin idaresi “yetki geni ş li ğ i” esasına dayanır. “Yetki geni ş li ğ i, merkeze ait karar ve yürütme yetkisinin bir bölümünün bu yönetimin bir alt kademesindeki memurlara devri demektir. Yetkinin devredildi ğ i kademe, ilin genel yönetiminden sorumlu olacaktır. Anayasaya göre illerin idaresi “yetki geni ş li ğ i” esasına dayanır. “Yetki geni ş li ğ i, merkeze ait karar ve yürütme yetkisinin bir bölümünün bu yönetimin bir alt kademesindeki memurlara devri demektir. Yetkinin devredildi ğ i kademe, ilin genel yönetiminden sorumlu olacaktır. İ llerde bu görevi “vali” üstlenmektedir. Vali ilde, adli ve askeri kurulu ş lar dı ş ında, bakanlıklarda ve kamu kurulu ş larında çalı ş an tüm personelin en büyük amiridir. İ lde hem devleti hem de hükümeti temsil eder. Bununla birlikte ilin yönetiminden her Bakana kar ş ı ayrı ayrı sorumludur. Bakanlar, Bakanlıklarına ait i ş ler için valilere emir ve talimatlar veririler. İ llerde bu görevi “vali” üstlenmektedir. Vali ilde, adli ve askeri kurulu ş lar dı ş ında, bakanlıklarda ve kamu kurulu ş larında çalı ş an tüm personelin en büyük amiridir. İ lde hem devleti hem de hükümeti temsil eder. Bununla birlikte ilin yönetiminden her Bakana kar ş ı ayrı ayrı sorumludur. Bakanlar, Bakanlıklarına ait i ş ler için valilere emir ve talimatlar veririler. Vali “istisnai memur” dur. Yani atanması, özlük hakları vs. bakımından di ğ er devlet memurlarının tabi oldu ğ u mevzuata dâhil de ğ ildir. Vali “istisnai memur” dur. Yani atanması, özlük hakları vs. bakımından di ğ er devlet memurlarının tabi oldu ğ u mevzuata dâhil de ğ ildir.

İ çi ş leri Bakanlı ğ a ba ğ lı olan vali Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle, yani İ çi ş leri Bakanlı ğ ının önerisi, Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurba ş kanı onayı ile atanmaktadır. İ çi ş leri Bakanlı ğ a ba ğ lı olan vali Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle, yani İ çi ş leri Bakanlı ğ ının önerisi, Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurba ş kanı onayı ile atanmaktadır. İ lde bakanlıklar görevlerini yerine getirebilmek için çe ş itli örgütler kurarlar ve bunların ba ş ında “il müdürleri” bulunur. İ l müdürleri ve bunların örgütleri tamamen valinin emri altındadır ve il müdürleri i ş lerin yürütülmesinden valiye kar ş ı sorumludurlar.İ lde bakanlıklar görevlerini yerine getirebilmek için çe ş itli örgütler kurarlar ve bunların ba ş ında “il müdürleri” bulunur. İ l müdürleri ve bunların örgütleri tamamen valinin emri altındadır ve il müdürleri i ş lerin yürütülmesinden valiye kar ş ı sorumludurlar. Bunun dı ş ında il idare kurulu ilde valiye il yönetiminde yardımcı olan bir organdır sayılı Kanuna göre il idare kurulu, valinin ba ş kanlı ğ ı altında hukuk i ş leri müdürü, defterdar, milli e ğ itim, bayındırlık, sa ğ lık ve sosyal yardım, tarım ve veteriner müdürlerinden olu ş maktadır. 1980’den sonra yapılan mevzuat de ğ i ş ikli ğ iyle il idare kurulunun görev alanı daraltılmı ş, görevlerinin bir bölümü yargıya bir bölümü de yerel yönetimlere aktarılarak “sembolik” bir kurul haline dönü ş türülmü ş tür. Bunun dı ş ında il idare kurulu ilde valiye il yönetiminde yardımcı olan bir organdır sayılı Kanuna göre il idare kurulu, valinin ba ş kanlı ğ ı altında hukuk i ş leri müdürü, defterdar, milli e ğ itim, bayındırlık, sa ğ lık ve sosyal yardım, tarım ve veteriner müdürlerinden olu ş maktadır. 1980’den sonra yapılan mevzuat de ğ i ş ikli ğ iyle il idare kurulunun görev alanı daraltılmı ş, görevlerinin bir bölümü yargıya bir bölümü de yerel yönetimlere aktarılarak “sembolik” bir kurul haline dönü ş türülmü ş tür.

B. İ lçe Yönetimi İ l yönetiminin bir alt kademesi ilçedir. İ lçe genel idaresinin ba ş ı kaymakamdır. Kaymakam ilçede vali gibi hem devletin hem hükümetin temsilcisi de ğ il, yalnızca hükümetin temsilcisidir. Kaymakam, valinin hiyerar ş ik yönetimi ve denetimi altındadır. Bununla birlikte kaymakam da vali gibi adli ve askeri örgütler hariç olmak üzere bakanlık örgütleri eliyle çalı ş ır.İ l yönetiminin bir alt kademesi ilçedir. İ lçe genel idaresinin ba ş ı kaymakamdır. Kaymakam ilçede vali gibi hem devletin hem hükümetin temsilcisi de ğ il, yalnızca hükümetin temsilcisidir. Kaymakam, valinin hiyerar ş ik yönetimi ve denetimi altındadır. Bununla birlikte kaymakam da vali gibi adli ve askeri örgütler hariç olmak üzere bakanlık örgütleri eliyle çalı ş ır. Kaymakam yine validen farklı olarak kariyer mesle ğ inden gelir. Seçilmesi, yeti ş tirilmesi, atanması ve yer de ğ i ş tirilmesi belli kurallara ba ğ lanmı ş tır. Bu anlamda meslek memurudur ve vali gibi siyasal bir ki ş ili ğ i yoktur. Atanması da validen farklıdır. “Ortak kararnameyle”, yani İ çi ş leri Müdürler Encümeninin seçimi, İ çi ş leri Bakanı oluru üzerine Cumhurba ş kanınca atanır. Kaymakam yine validen farklı olarak kariyer mesle ğ inden gelir. Seçilmesi, yeti ş tirilmesi, atanması ve yer de ğ i ş tirilmesi belli kurallara ba ğ lanmı ş tır. Bu anlamda meslek memurudur ve vali gibi siyasal bir ki ş ili ğ i yoktur. Atanması da validen farklıdır. “Ortak kararnameyle”, yani İ çi ş leri Müdürler Encümeninin seçimi, İ çi ş leri Bakanı oluru üzerine Cumhurba ş kanınca atanır. İ lde oldu ğ u gibi ilçede de kaymakamın ba ş kanlı ğ ında idare kurulu görev yapmaktadır. İ l İ daresi Kanununa göre bu kurul kaymakamın ba ş kanlı ğ ında yazı i ş leri müdürü, mal müdürü, hükümet hekimi, milli e ğ itim müdürü, tarım ve köy i ş leri müdüründen olu ş maktadır.İ lde oldu ğ u gibi ilçede de kaymakamın ba ş kanlı ğ ında idare kurulu görev yapmaktadır. İ l İ daresi Kanununa göre bu kurul kaymakamın ba ş kanlı ğ ında yazı i ş leri müdürü, mal müdürü, hükümet hekimi, milli e ğ itim müdürü, tarım ve köy i ş leri müdüründen olu ş maktadır.

C. Bucak Yönetimi 5442 sayılı İ l İ daresi Kanununa göre bucak, co ğ rafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından aralarında ili ş ki bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen bir idare bölümüdür. Bucak müdürü, bucakta en büyük hükümet memuru ve temsilcisidir. Ancak bu yönetim makamı kaldırılmı ş tır sayılı İ l İ daresi Kanununa göre bucak, co ğ rafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet bakımlarından aralarında ili ş ki bulunan kasaba ve köylerden meydana gelen bir idare bölümüdür. Bucak müdürü, bucakta en büyük hükümet memuru ve temsilcisidir. Ancak bu yönetim makamı kaldırılmı ş tır.

D. Bölge Kurulu ş ları 1982 Anayasasındaki mevcut düzenlemeye göre kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyumu sa ğ lamak amacıyla birden çok ili içine alan merkezi idare te ş kilatı kurulabilir. Bu te ş kilatın görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. Bu ifadeden anlamamız gereken, merkezi yönetimin bölgesel düzeyde örgütlenmesine imkân tanındı ğ ıdır. Yani uygulamada bakanlıkların bölge kurulu ş ları olu ş turabilir. Ancak bölge, il gibi bir yönetim kademesi de ğ ildir. Bölge düzeyinde örgütlenebilmek için, kurulu ş kanununda bu durumun belirtilmesi gerekmektedir. Bölge kurulu ş larının kurulması, kaldırılması, merkezleri ile bölge müdürlüklerine dâhil olacak iller Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir Anayasasındaki mevcut düzenlemeye göre kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyumu sa ğ lamak amacıyla birden çok ili içine alan merkezi idare te ş kilatı kurulabilir. Bu te ş kilatın görev ve yetkileri kanunla düzenlenir. Bu ifadeden anlamamız gereken, merkezi yönetimin bölgesel düzeyde örgütlenmesine imkân tanındı ğ ıdır. Yani uygulamada bakanlıkların bölge kurulu ş ları olu ş turabilir. Ancak bölge, il gibi bir yönetim kademesi de ğ ildir. Bölge düzeyinde örgütlenebilmek için, kurulu ş kanununda bu durumun belirtilmesi gerekmektedir. Bölge kurulu ş larının kurulması, kaldırılması, merkezleri ile bölge müdürlüklerine dâhil olacak iller Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir. Türkiye’de bölge düzeyinde örgütlenen Bakanlık, Ula ş tırma Bakanlı ğ ıdır. Bunun dı ş ındaki bakanlıkların ba ğ lı ve ilgili kurulu ş larının bölge müdürlükleri mevcuttur. Vakıflar Genel Müdürlü ğ ü, Karayolları Genel Müdürlü ğ ü, Devlet Su İş leri Genel Müdürlü ğ ü gibi kurulu ş ların hem aynı hem de de ğ i ş ik ş ehirlerde bölge müdürlükleri vardır. Türkiye’de bölge düzeyinde örgütlenen Bakanlık, Ula ş tırma Bakanlı ğ ıdır. Bunun dı ş ındaki bakanlıkların ba ğ lı ve ilgili kurulu ş larının bölge müdürlükleri mevcuttur. Vakıflar Genel Müdürlü ğ ü, Karayolları Genel Müdürlü ğ ü, Devlet Su İş leri Genel Müdürlü ğ ü gibi kurulu ş ların hem aynı hem de de ğ i ş ik ş ehirlerde bölge müdürlükleri vardır.