Güvenli Kan Transfüzyonu ve Hemovijilans HEMOVİJİLANS HEMŞİRESİ TUĞBA KILIÇ Güvenli Kan Transfüzyonu ve Hemovijilans HEMOVİJİLANS HEMŞİRESİ TUĞBA KILIÇ

Hemovijilans Başta transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar olmak üzere pek çok istenmeyen yan etki ve reaksiyonların bildirilmesi ve skandalların ortaya çıkması sonucu güvenli kan ve güvenli kan transfüzyonları kavramlarını ortaya çıkardı. Eski Yunanca “haema” = kan Latince “vigilans” = tetikte olma  İlk kez 1990 yılında Fransa’da kullanılmaya başlandı.  Pharmacovigilance a analog olarak türetildi.

HEMOVİJİLANS İSTENMEYEN REAKSİYON İSTENMEYEN REAKSİYON RAMAK KALA YANLIŞ TRANSFÜZYON İSTENMEYEN OLAY İZ SÜRME (Look Back) İZ SÜRME (Trace Back) GERİ ÇAĞIRMA İMPUTABİLİTE

Hemovijilansın Temel Amaçları  İstenmeyen olay ve reaksiyonlar hakkında güvenilir bilgiye ulaşmak  Hatalı uygulamalar ile istenmeyen olay ve reaksiyonların tekrarının engellenmesi için gereken düzeltici faaliyetlerde bulunmak  Hastane ve kan hizmet birimlerini, istenmeyen olay ve reaksiyonların birçok kişiyi etkileyebileceği konusunda uyarmak

Bağışçı Sorgulama Depolama -Dağıtım Enfeksiyon tarama testleri Kan Gruplama Transfüzyon Merkezi Kabul Transfüzyon Endikasyonu Kan toplama ve hazırlama Transfüzyon öncesi testler İzleme- Değerlendirme İzlenebilirlik Yan Etki Bildirimi Transfüzyon Değerlendirme Düzenleyici Önleyici Faaliyetler Risk Yönetimi Kan Transfüyon Güvenliği Hemovijilansın Rolü

HEMOVİJİLANS ORGANİZASYONU S.B. Hemovijilans Departmanı Bölge Hemovijilans Departmanı Türk Kızılayı hemovijilans Departmanı BKM Hemovijilans Birimi Hastane Transfüzyon Komitesi Hastane Hemovijilans Koordinatörü Hastane Hemovijilans Hemşiresi Hemovijilans Klinik Sorumlusu

KAN  Tek kaynağı insan olan, Alternatifi henüz olmayan Yerinde kullanıldığında hayat kurtaran....  Kan, her biri ayrı fonksiyonlara sahip son derece spesifik yapılardan oluşmuş bir bütün; bir canlı doku olarak tanımlanmaktadır. Sağlam bir kişinin kan vermesi, organlarından bir bölümünü vermesi olarak da tanımlanabilir. Bu nedenle kan transplantasyonu aslında bir doku, organ transplantasyonudur. Transfüzyon Yararı Transfüzyon komplikasyonları

Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonunda Kullanılan Formlar  Transfüzyon hasta onam formu: Hastaya uygulanacak transfüzyon tedavisinin, hekim tarafından tüm yönleriyle anlatıldığı ve hasta/ hasta yakınının transfüzyon kararını yazılı olarak onaylaması amacıyla kullanılan; hastanın transfüzyon kararını kabul ya da red ettiğini gösteren formdur.  Hastanın onamının alınması, hekim tarafından gerçekleştirilir.  Kan istem formu: Transfüzyon kararını onaylayan hasta için doktor tarafından doldurularak; kan bankasından gereken kan veya kan ürününün yazılı olarak istemi amacıyla kullanılan formdur.

Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyonunda Kullanılan Formlar  Transfüzyon takip formu: Kan ve kan ürünleri transfüzyonuna başlanan hastada, kullanılan ürünün oluşturabileceği istenmeyen reaksiyonlara karşı hastanın izlenmesi amacıyla kullanılan form çeşididir.  Reaksiyon gelişen hastalar için: 1.TRANSFÜZYON İLE İLİŞKİLİ İSTENMEYEN REAKSİYON İNCELEME VE TEDAVİ FORMU 2.TRANSFÜZYON İLE İLİŞKİLİ İSTENMEYEN REAKSİYON FORMU

Uygunluk Testleri İçin Hastadan Kan Örneği Alınması  Çapraz uygunluk testlerinin yapılması amacıyla yada kan grubu saptamak için hastalardan kan örneği alma işlemi esnasında kimliklendirmenin doğru şekilde yapılması gerekir  Hastaneye ilk defa yatan ve ameliyat olacak hastalardan yarım saat arayla iki tüp kan örneği alınacak.  İlk tüp kan grubu  İkinci tüp cross match için Tüpün üzerine elle yazım ile en az şu bilgilere yer verilmelidir;  Hastanın adı-soyadı,  Doğum tarihi (gün/ay/yıl),  Hasta T.C kimlik numarası,  örneğin alındığı tarih ve örneği alan kişinin imzası ya da parafı. (iki hemşire )  Tüpün üzerine kimlik bilgilerinin yazılması kan alındıktan hemen sonra ve hasta başında yapılmalıdır. Elle yazılan tüm bilgiler okunaklı olmalıdır.  Örnek tüpü, hemen hastanın yanında kimlik bilgileri yazılarak etiketlenmelidir.  Örnek tüpü bilgileri ile kan istek formu bilgileri son kez, klinikte kontrol edilerek kan bankasına gönderilmelidir. Bilgilerin mutlak olarak uyuştuğu görülmeden kan istek formu ve kan numunesi gönderilmemelidir.

Transfüzyona Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  Kan ve kan bileşenleri, hasta işleme hazır hale getirilmeden ve transfüzyonu gerçekleştirecek hemşire/sağlık çalışanı hazır olmadan kontrollü bölgeden transfüzyon yapılacak alana geçirilmemelidir  Hasta adına hazırlanmış kan ürününü kan merkezi ile iletişime geçilip kan transfer formu doldurularak kan ürünü alınır.  Kan ve kan ürünleri kan bankasındaki soğutuculardan çıkarıldıktan sonra en fazla 30 dakika içinde kullanılmalıdır.

Transfüzyona Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  Trombosit konsantreleri, kan merkezinden çıkartılırken ısısını ºC arasında koruyacak bir taşıyıcı içine konulmalıdır. Daha düşük ısılarda saklanan trombosit konsantreleri pıhtılaşma yeteneklerini kaybederler. Bu nedenle asla buzdolabına konulmamalı ve mümkün olan en kısa sürede hastaya verilmelidirler Kanın Isıtılması  Yavaş yapılan infüzyonlarda, kanı önceden ısıtmanın hastaya her hangi bir yarar sağladığına dair veri yoktur. Normal şartlar altında, kan ürünleri ısıtılmadan infüzyon yapılabilir.  Kan ısıtılınca hemoliz gelişir ve kan proteinleri denatüre olur. Bunların sonucu transfüzyon reaksiyonları gelişir. Kanın vücut ısısına getirilmesine gerek yoktur. Oda ısısında olması yeterlidir. Eğer infüzyon hızı 100 ml/dakikadan hızlı ise soğuk kan, kalp durmasına neden olabilir. Böyle durumlarda kan ısıtılabilir; ancak hastayı ısıtmak verilen kanı ısıtmaktan daha önemlidir.

Transfüzyona Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 1.Bileşenin görünümü: 2.Hasta ve ürünün tanımlanması 3.Transfüzyon istek kağıdı: 4.Kan grubu: 5.Son kullanım tarihi ve çapraz uygunluk testi: Profilaktik ilaç uygulaması  Eğer ilaç uygulaması oral yoldan yapılacaksa transfüzyon başlamadan 30 ila 60 dakika önce, intravenöz yoldan yapılacak ise 10 dakika öncesinde bitirilmiş olmalıdır

Transfüzyona Başlamadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar  Transfüzyona başlamadan önce hastanın yaşamsal fonksiyonları kontrol edilmeli; hızlı nefes alma, kaşıntı, wheezing gibi transfüzyon reaksiyonunu taklit eden bulgu ve semptomların varlığı değerlendirilmelidir. Kan transfüzyon süreci  Transfüzyon işlemi başladıktan sonra 15 dakika boyunca, takip eden süreçte ise 30 dakikada bir hasta yaşamsal fonksiyonları açısından değerlendirilmelidir.  Transfüzyon işlemi bitiminde ve işlemin tamamlanmasından 1 saat sonra da bu değerlendirme tekrarlanmalıdır.

Kan transfüzyon süreci  Transfüzyon izlem formu 2 nüsha olarak hastane bilgi sistemınden alınıp transfüzyon esnasında doldurulmalı.  Alınan vital bulguları aynı zamanda sisteme girilip kan ürünü transfüze olarak gösterilmelidir.  Bir nüsha hasta dosyasına konulmalı. Diğer nüsha kan merkezine enkısa sürede gönderilmelidir.  Yapılan işlemler hemşire gözlem kağıdına da kayıt edilmelidir.  Kan ürünü kan merkezinden alınıp herhangi bir gerekçeyle kulanılmadıysa kan merkeziyle iletişime geçilip,imha veya iade tutanağı sorumlu doktor tarafından doldurularak kan ürünü dolu bir şekilde kan merkezine iletilmelidir.

REAKSİYON ?  İdrar örneği alınmalıdır.  Trans. yapılmayan koldan 2 EDTA lı ve 1 tüp düz tüpe kan örneği alınmalıdır. Reak. gelişen ürün setiyle birlikte kan merkezine gönderilmelidir.  Reak. Tipi belirlenip duruma göre ya sonlandırılır ya da uygun önleyici tedavi yapıldıktan sonra devam edilebilir. Sorumlu doktor tarafından reaksiyon formları doldurulur. TEŞEKKÜRLER