İNSAN HAKLARI AÇIK EĞİTİM MATERYALLERİ KONU III İNSAN HAKLARI & DEVLET

Hakkın Unsurları Özne Konu Yükümlü Hakkın tanımış olduğu yetkiyi kullanan, hakkın sahibi (Birey) Hakkın içeriğinin ne olduğuna ilişkin, hakkın neye yöneldiğini belirten 3. Kişiler ya da DEVLET

İnsan Haklarının Yükümlüsü Tanınan her hak, aynı zamanda birilerine de yükümlülük yükler. Hakların karşılığı olan bu yükümlülükler, pozitif ya da negatif görünüme bürünebilir. Negatif edim: Hakkın hak sahibi tarafından kullanılmasına karışmama Pozitif edim: Hakkın kullanılması için aktif olarak harekette bulunma

İnsan Haklarının Yükümlüsü İnsan haklarının, iki yükümlüsü olduğundan söz edilebilir: Devlet (ilk akla gelmesi gereken asıl yükümlü) 3. Kişiler (bireyin içinde yaşadığı toplumda karşılaştığı diğer kişiler)

Birey, İnsan Hakları ve Devlet Doğal Hukukçu Anlayış: İnsan hakları, varlığı devlete bağlı haklar değildir. Yani, devletin ortaya çıkmasından önce de sahip olunan haklardır. İnsan hakları, bireylerin başka bir neden aranmaksızın, SIRF İNSAN OLDUKLARI İÇİN sahip oldukları haklardır (doğal hukukçular ve liberal öğreti).

Birey, İnsan Hakları ve Devlet Pozitivist Anlayış: (Doğal Hukukçu Yaklaşıma Karşı Çıkar) İnsan hakları, devletten önce var olan haklar değildir. Bu haklar ancak yasa koyucu tarafından düzenlenirse varlık kazanabilir. (Pozitivizm tek başına insan haklarını açıklamak için yeterli değildir). Ya kanun koyucu hak tanımazsa, ya da çok sınırlı olarak tanırsa???

Olan + Olması Gereken Sonuç olarak insan hakları, günümüzde yalnızca yazılı hukuk kurallarına indirgenemeyen bir anlam kazanmıştır. İnsan Hakları= Olan (Yazılı hukuk) + Olması Gereken (Yazılı olmayan haklar) Sürekli yeni haklar ortaya çıkmaktadır ve yazılı belgeler bunları hemen düzenlemeyebilirler.

İnsan Hakları: Birey-Devlet Arasında Bir İlişki Bu ilişkinin bir tarafında birey, diğer tarafında ise devlet vardır. İnsan hakları, bireyi devlete karşı korur; Bu amaçla siyasal iktidarı sınırlar (İnsan haklarının siyasi iktidarı sınırlama fonksiyonu).

Devletle ilgili yaman bir çelişki Devlet, insan haklarının temel yükümlüsüdür. Ama aynı zamanda devlet, insan haklarının en büyük potansiyel ihlalcisidir.

DEVLETİN İNSAN HAKLARINA İLİŞKİN OLARAK ÜSTLENDİĞİ İŞLEVLER Pozitif ve Negatif Edimler Devletin Saygı Gösterme, Koruma ve Gereğini Yerine Getirme Edimleri

Devletin Saygı Gösterme, Koruma ve Gereğini Yerine Getirme Edimleri Saygı Gösterme Edimi: Devletin, haklardan yararlanılmasına engel olmaktan kaçınmasını gerektirir. Koruma Edimi: Devletlerin, bireyin hak ve özgürlüklerinin üçüncü kişiler tarafından ihlal edilmesini önlemesini gerektirir. Gereğini Yerine Getirme Edimi: Bireylerin insan haklarından tam anlamıyla yararlanabilmesi için devletlerin gerekli önlemleri almasını gerektirir.

Gereğini Yerine Getirme Edimi Gerekli Koşulları Sağlama Edimi: Ör: çalışma hakkı, devletin bireylere bizzat iş vermesini değil, kişilerin iş sahibi olmalarını kolaylaştırıcı sosyal ve ekonomik nitelikli birtakım önlemler almasını gerektirir. Doğrudan Sağlama Edimi: Haktan yararlanılmasının, doğrudan devlet tarafından bireylere sağlanması. Ör: Anayasanın 42. maddesi, devleti, parasız ilköğretimi devlet okullarında herkese sağlamakla yükümlü tutmaktadır.