NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Modern Ortadoğu tarihi İsrail’in kuruluşu ve 1948’den sonra arap-İsrail çatışması NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

İsrail’in kuruluşu ve 1948’den sonra arap-İsrail çatışması Filistin’e yönelik Yahudi göçleri II. Dünya Savaşı esnasında gerçekleşen Yahudi soykırımı sonrasında daha da artmış ve Arap ve Yahudi toplumlarının bir arada yaşayabilirliği iyiden iyiye sorgulanır hale gelmiştir. Birleşmiş Milletler’in çözüm önerisi, 29 Kasım 1947 tarihli taksim planıyla Filistin’in «Arap Devleti» ve «Yahudi Devleti» olarak ikiye bölünmesi olmuştur. Araplar ise planı gayrimeşru bulduklarını söylemiş ve tanımamışlardır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

İsrail’in kuruluşu ve 1948’den sonra arap-İsrail çatışması 14 Mayıs 1948 tarihinde David Ben Gurion tarafından İsrail devletinin kuruluşunu ilan etmesi sonrasında bölgedeki Arap devletleri (Irak, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Mısır) İsrail’e savaş açmıştır. 1948 yılı sonlarına kadar devam eden savaş ve 6 Ocak 1949’da Rodos’ta varılan ateşkes sonucunda İsrail’in sınırları, BM Taksim Planı’nda öngörülenin de ötesine geçmiştir. Bu doğrultuda tarihsel Filistin bölgesi içinden Gazze Mısır’ın, Batı Şeria Ürdün’ün kontrolünde kalmış, uluslararası yönetimde kalması planlanan Kudüs’ün batı mahalleleri de dahil olmak üzere geri kalan topraklar İsrail’in elinde kalmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

İsrail’in kuruluşu ve 1948’den sonra arap-İsrail çatışması İsrail devletinin kuruluşunun hemen ertesinde paramiliter gruplar, Filistinlileri yaşadıkları yerlerden çıkarmaya başlamıştır. Savaş koşullarından kaçanlarla birlikte yıl sonuna kadar Filistinli mülteci sayısı 750 bini bulmuştur. * Birleşmiş Milletler 1948 sonunda aldığı 194 sayılı kararla Filistinli mültecilerin geri dönüş hakkını tanımış, ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmemiştir. Bugün Filistinli mülteci sayısı 6 milyondur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

İsrail’in kuruluşu ve 1948’den sonra arap-İsrail çatışması Arap-İsrail çatışması, 1948 yılında sona ermemiş, tersine, farklı dönemlerde ve farklı biçimlerde, büyüyerek devam etmiştir. 1948’den sonraki ilk askeri karşı karşıya geliş 1956 yılında yaşanmış, Süveyş Krizi esnasında İngiltere ve Fransa’yla birlikte İsrail de Mısır’la savaşmış, ancak savaş Mısır’ın galibiyetiyle sonuçlanmıştır. Bununla birlikte 4 Haziran 1967 tarihinde başlayan «Altı Gün Savaşı» İsrail’in mutlak galibiyetiyle sonuçlanmış, İsrail Filistin’den geriye kalan Gazze, Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ün yanısıra Suriye’deki Golan Tepeleri’ni ve Mısır’daki Sina Yarımadası’nı işgal etmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar William Cleveland, Modern Ortadoğu Tarihi, çev. Mehmet Harmancı (İstanbul: Agora Kitaplığı, 2008). Adid Davişa, Arap Milliyetçiliği, çev. Lütfi Yalçın (İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2016 [ilk baskı 2004]). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©