PASCAL`DA OPERATORLAR Riyazi operatorlar Giriş və çıxış operatorları

Proqramlaşdırmada hər hansı əməliyyatı yerinə yetirmək üçün istifadə olunan əmrə o p e r a t o r deyilir. 

Hesab operatoru 4 əməldən ibarətdir (toplama, çıxma, vurma və bölmə) + Toplama "+","-" və "*" əməllərinin nəticəsi tam və ya həqiqi ədəd olur. Ədədlər tam olduqda nəticə tam(integer), həqiqi ədədlər olduqda isə həqiqi (real)olur , "/" əməlinin nəticəsi hər zaman həqiqi (real) ədəd olur . - Çıxma * Vurma / Bölmə Ədədin bölünməsindən qalan qalıq MÜNASİBƏT İŞARƏLƏRİ mod operatoru = <> < > <= >= Bərabərdir Bərabər deyil Kiçikdir Böyükdür Kiçik bərabərdir Böyük bərabərdir 25/2=12,5 25 mod 2= 1 Ədədin bölünməsindən alınan qismət div operatoru 25/2=12,5 25 div 2= 12

Riyazi ifadələrin yazılış qaydası Normal olaraq əl ilə yazılan düsturlar proqramlaşdırma dilində yazılma qaydaları var. Riyazi ifadələri kompüterin anlayacağı şəkildə yazılışı sırasında diqqət ediləcək önəmli bir nöqtə riyazi operatorların arasındakı əməllərin sırasına uyğun yazılmasıdır. RİYAZİ DİLDƏ PASCAL`DA YAZILIŞI 𝑥+10 sqrt (x+10) | 2x | abc( 2*x ) x2 sqr ( x ) sinx sin ( x ) x-y 5 (x-y)/5

Dəyişənlərə qiymətin verilməsi MƏNİMSƏTMƏ OPERATORU Pascal dilində dəyişənə qiymət verərkən ":=" (iki nöqtə üst-üstə və bərabər) işarəsindən istifadə olunur. Nümunə: x dəyişəninə 2012 qiymətini verək. Var x : integer; { x dəyişənini integer tipindən tamamladıq } Begin ... x := 2012 ; (*x dəyişəninə 2012 qiymətini mənimsətdik *) x := x + 1; (* x dəyişənini 1 vahid arttırdıq *) End. QEYD: x:=x+1 riyaziyyatdakı kimi başa düşülmür. Pascalda solda dəyişənin adı, sağda isə ona mənimsədiləcək qiymət yazılır.

Giriş və çıxış operatorları Giriş və çıxış operatorları kompüterin yaddaşı ilə digər cihazlar arasında informasiya mübadiləsini təmin edir, yəni klaviaturadan daxil edilənləri yaddaşa oxutmağa və ya yaddaşdan bir informasiyanı monitora göndərir . Çıxış operatoru Giriş opratoru

Çıxıs operatoru _ Write , Writeln Nəticəni monitorda göstərir Write () _ nəticəni cari sətirdə göstərir, WriteLn () _ nəticəni yeni sətirdə göstərir.

Write () WriteLn () VAR a, b, c, d: INTEGER; BEGIN WRITE (a); WRITE (b); WRITE (c); WRITE (d); END. VAR a, b, c, d: INTEGER; BEGIN a:=2; b:=0, c:=1; d:=2; WRITELN(a); WRITELN(b); WRITELN(c); WRITELN(d); END. 2012 2 1 Nəticə Nəticə Diqqət: Dəyişənlərin sayı çox olduqda çıxış operatorunun daxilində vergül qoymaqla yazılır WRITE (a, b,..., c), WRITELN (a, b,..., c) Sətir tipli yazılar isə apostrofda yazılır. WRITE ( ` Sətirlər`), WRITELN (`Sətirlər`)

Giris operatoru _ Read , Readln Klaviaturadan daxil edilənləri oxuyub kompüterin yaddaşına yazır Read () və ReadLn () operatorları icra olunduqda proqram gözlə rejiminə keçir, dəyişənləri (boşluq olmaqla) daxil etdikdən sonra ENTER düyməsi vurulur.

Read () ReadLn () VAR a, b, c, d : INTEGER; BEGIN READ (a, b, c, d) ; END. VAR a, b, c, d : INTEGER; BEGIN READLN (a, b, c, d) ; END. Daxil ediləcək verilənlərin ardıcıllığı eyni sətirdə olur Daxil ediləcək verilənlərin ardıcıllığı eyni sətirdə də ola bilər, ayrı-ayrı sətirdədə ola bilər 2 0 1 2 2 1 2 0 1 2

Çıxış üçün format Format ilə Format ilə həqiqi ədədlər tam ədədlər Pascal dilində ədədləri çıxışa verilməsi üçün çıxış formatından istifadə edilir. Əgər həqiqi ədədlərdə format verilməzsə, onda eksponensional formatda olacaqdır Format ilə həqiqi ədədlər Format ilə tam ədədlər Formatsız VAR a : REAL; BEGIN a:=15.09; WRITELN(a); END. VAR a : REAL; BEGIN a:=15.09; WRITELN(‘a=’,a:5:2 ); END. VAR a : INTEGER; BEGIN a:=2012; WRITELN(‘a=’,a:5); END. Nəticə Nəticə Nəticə 1.5090000000E+01 a=15.09 a= 2012 Eksponensional formatda olacaqdır a:5:2 a ədədi sahəsinin eni 5, vergüldən sonra isə 2 rəqəm göstəriləcək a ədədinin sahəsinin eni 5 –dir. Ona görə əvvəldə boşluq buraxılır QEYD: Sahənin enini elə vermək lazımdır ki, ədəd tam təsvir oluna bilsin. Onluq kəsrlərdə vergül, mənfi ədədlərdə mənfi işarəsi də nəzərə alınmalıdır. Bu işarələr bir yer tutur.

Hesablama proqramı SON BAŞLANĞIC PROGRAM Hesablama_programi; Ədəd1, ədəd2 SON Topla =ədəd1 + ədəd2 Çıx = ədəd1- ədəd2 Vur= ədəd1 * ədəd2 Böl = ədəd1 / ədəd2 Topla Çıx Vur Böl PROGRAM Hesablama_programi; VAR eded1, eded2 : REAL; BEGIN WRITELN( ‘ Iki eded daxil edin ‘ ); READLN ( eded1, eded2) ; WRITELN( eded1 , ’ + ‘ , eded2 , ’ = ‘ , eded1+eded2 :8:2 ); WRITELN( eded1 , ’ - ‘ , eded2 , ’ = ‘ , eded1 -eded2 :8:2 ); WRITELN( eded1 , ’ * ‘ , eded2 , ’ = ‘ , eded1*eded2 :8:2 ); WRITELN( eded1 , ’ / ‘ , eded2 , ’ = ‘ , eded1/ eded2 :8:2 ); READLN; END.

EV TAPSIRIGI İki ədədin ədədi ortasını hesablayan proqram tərtib edin. BAŞLANĞIC x, y oxu SON Orta = ( x+y ) / 2 Orta`nı yazdır BAŞLANĞIC x oxu SON Modul = |x| Modul`u yazdır Ədədin modulunu hesablayan proqram tərtib edin.

Ordubad rayon Dırnıs kənd tam orta məktəbi Təşəkkürlər Etibar Süleymanov Ordubad rayon Dırnıs kənd tam orta məktəbi