Sağlık Bilimleri Fakültesi ÇOCUK HAKLARI Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü

HUKUK İLE İLGİLİ KAVRAMLAR VE ÇOCUĞUN HUKUKTAKİ YERİ

Hukuk: Toplumu düzenleyen ve devletlerin yaptırım gücünü belirten yasaların bütününü oluşturur. Hukuk kuralları din, örf-adet ve ahlak kurallarından beslenir, ancak bire bir aynısını alır demek mümkün değildir. Doğal hukuk: İnsanın insan olmasından dolayı sahip olduğu haklardır. Örneğin, anayasanın 17. Maddesindeki ve insan hakları evrensel bildirisindeki yaşama hakkı.

Pozitif hukuk: Yürürlükte olan hukuk kurallarıdır. Anayasa: İktidarı sınırlayan metin ( kurallar) dır. Pozitif hukuk kurallarının en üstün gücüdür. Anayasaları en başında oluşturan veya toptan değiştiren iktidarlara asli kurucu, kısmi değişiklikler yapan iktidarlara tarihi kurucu denir.

Devlet: Belli toprak parçası üzerinde teşkilatlanmış insan topluluğu. Hukuk devleti: Hukuk kurallarıyla sınırlandırılmış, koyduğu kurallara halkı gibi kendi de uyan devlet. Laik devlet: Devlet düzeninin ve toplum kurallarının din kurallarına göre şekillenmediği devlettir. Demokratik devlet: İnsan haklarına saygılı devlet.

10 Haziran 2016 itibariyle Türkiye'de 3 çocuk ceza infaz kurumu, 2 çocuk eğitim evi ve bu kurumlarda toplam bin 95 çocuk tutuklu ve hükümlü barındırılmaktadır. Diğer ceza infaz kurumlarında ise yetişkin hükümlü ve tutuklularla temas etmeyecek şekilde ayrı bölümlerde barındırılan bin 447 çocuk tutuklu ve hükümlü bulunmaktadır. YASA VE ÇOCUK

Yetişkin adalet sisteminden farklı olarak, ceza adaleti ile koruma alanlarının birlikte ele alınması gerekir. Bu bağlamda çocuğun topluma kazandırılması ve suç dışındaki farklı alanlara yöneltilmesi çocuk adalet sistemi açısından önemlidir.

Suçlu olan sadece çocuklar mı? Çocuğun yargılanmasında, soruşturulmasında Çocuk Koruma Kanunun (5395) dördüncü maddesindeki temel ilkeler takip edilmelidir: Suçlu olan sadece çocuklar mı?

Çocuğun yaşama, gelişme, korunma ve katılım haklarının güvence altına alınması, Çocuğun yarar ve esenliğinin gözetilmesi, Çocuk ve ailesinin herhangi bir nedenle ayrımcılığa tâbi tutulmaması, Çocuk ve ailesi bilgilendirilmek suretiyle karar sürecine katılımlarının sağlanması,

e) Çocuğun, ailesinin, ilgililerin, kamu kurumlarının ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği içinde çalışmaları, f) İnsan haklarına dayalı, adil, etkili ve süratli bir usul izlenmesi, g) Soruşturma ve kovuşturma sürecinde çocuğun durumuna uygun özel ihtimam gösterilmesi,

h)Kararların alınmasında ve uygulanmasında, çocuğun yaşına ve gelişimine uygun eğitimini ve öğrenimini, kişiliğini ve toplumsal sorumluluğunu geliştirmesinin desteklenmesi, i)Çocuklar hakkında özgürlüğü kısıtlayıcı tedbirler ile hapis cezasına en son çare olarak başvurulması,

j)Tedbir kararı verilirken kurumda bakım ve kurumda tutmanın son çare olarak görülmesi, kararların verilmesinde ve uygulanmasında toplumsal sorumluluğun paylaşılmasının sağlanması, k)Çocukların bakılıp gözetildiği, tedbir kararlarının uygulandığı kurumlarda yetişkinlerden ayrı tutulmaları,

l) Çocuklar hakkında yürütülen işlemlerde, yargılama ve kararların yerine getirilmesinde kimliğinin başkaları tarafından belirlenememesine yönelik önlemler alınması ilkeleri gözetilir.

Çocukların Adli Makamlarla Karşılaşması Çocukların yargılanması mutlaka kapalı duruşmalarda yapılmalıdır. Çocukların kimlikleri ve eylemleri mutlaka gizli tutulmalıdır. Hiçbir iletişim aracı ile kapalı duruşmaların içeriği yayınlanmamalıdır. Çocuk, yetişkin ile beraber suç işlediğinde çocuk hakkındaki soruşturma ayrı yürütülür. Davaların birleştirilmesi kararı verilebilir.

5.Çocuğun ifadesinin alınması Cumhuriyet savcısı tarafından bizzat gerçekleştirilir. 6.İfade alma sırasında sosyal çalışma görevlisinin bulundurulması gerekir.

Gözetim Altında Tutulan Çocuklara Yönelik Uluslararası Standartlar BM Genel Kurulu Tarafından Belirlenen Standartlar (1985-1990): Çocuklar bakımından ceza yargılaması usulüne alternatif olabilecek şekilde kamu hizmetlerine dayalı yolların hazırlanması tavsiye edilmektedir.

Çocuklar bakımından hapse en son başvurulmalıdır Çocuklar bakımından hapse en son başvurulmalıdır. Ayrıca göz altında bulunan ya da yargılama bekleyen çocuklar mümkün olan her durumda ücretli bir işte çalıştırılmalıdır. Eğitimlerine devam etmeleri sağlanmalıdır. Boş vakitlerini geçirmeleri ve eğlenmeleri için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Tavsiye Kararları (1966-1978-1987) Çocuklar ve gençler hakkında alınacak tüm tedbirler eğitici olmalıdır. Küçükler hakkında hapis cezası kaldırılmalıdır. Toplumla bütünleşmelerini sağlamak amacıyla gençlere yönelik kapsamlı politikalar üretilmelidir. Çocuklar yaşlarına ve eğitim ihtiyaçlarına uygun olarak kamu hizmetinde çalıştırılmalıdır.

Cezaevi ve ıslahevlerinde görevli personelin dikkatli seçilmesi ve tahliye sonrasında çocuğa yardım imkanlarının her zaman mevcut olması önerilmektedir. Çocuk adalet sisteminde yeni yaklaşımlar ve onarıcı adalet : Onarıcı adaletin temelinde yatan düşünce: Mağdur ve suçlu bireylerin gereksinimleri ile toplumun gereksinimlerinin uzlaştırılabilmesidir.

Çocuk hukukunda onarıcı adalet uygulamalarının temelinde çocuklar tarafından işlenen suçlara kamu davası açmak yerine uygun alternatif yöntemler yaygınlaştırılmaktadır. Böylece çocuğa yaptıklarını telafi etme imkanı vererek çocuğun ne yaptığını farkına varması sağlanmalıdır.