Araştırma Konularının Seçimi Hazırlayan: B. Türker PALAMUTÇUOĞLU

Bilim İnsanını Araştırmaya İten Nedenler Araştırmacının merakı Herhangi bir konuda bir gereksinim hissetme Kendisine, çevresindekilere veya topluma faydalı olma isteği Bir sorunu çözme isteği

Bilimsel Araştırmanın Amaçları Olayların tanımlanması Olayların sınıflanması Olaylar arası ilişkinin açıklanması Olayları anlamaya ve açıklamaya çalışmak Olayları kontrol etmek Araştırma sırasında ortaya çıkan sonuçlar yeni amaçlar ortaya çıkartır.

Araştırma Konularının Seçimi Araştırma sürecinin ana basamağıdır Bu aşamada yapılan hatalar araştırma sonucunu olumsuz etkiler Araştırma için harcanan zaman ve enerjinin önemli bir bölümü, konu seçimi için kullanılmaktadır Araştırma konusu, araştırmacının bilgi, tecrübe ve ilgi alanında yer almalıdır

Araştırma Probleminin Belirlenmesi Araştırmaya ilişkin her sorun araştırma problemi olarak belirlenemez Araştırmaya ait sorunlar birbirlerinin belirtileri olabilir Örneğin problem ağrı değil, ağrıya neden olan hastalıktır. Ağrıyı problem olarak ele alırsanız geçici bir çözüm üretirsiniz. Hastalığı problem olarak ele alırsanız, ağrıdan tümüyle kurtulmak mümkün olabilir

Problemin Belirlenmesindeki Bilgi Kaynakları Araştırma yapılmak istenen alanla ilgili kuram ve yayınlar Araştırmacının bireysel ve mesleki deneyimleri İlgili alanda karşılaşılan toplumsal sorunlar

Araştırma Probleminin Seçiminde Kullanılan Bazı Kriterler Araştırılabilir olma Sorunun cevaplanabilir olması, farklılık yaratması ve yorumlanabilir olması İlgi Bütçe ve zaman Yetenek ve eğitim düzeyi Özgünlük

Problem Cümlesinin Oluşturulması Soru Cümlesi: Bilimsel bir araştırma sistemli sorular sorabilme gücüne sahip olmalıdır. Ana sorunun cevabı araştırılırken birçok alt soruyu sormak gerekebilir. Ana soru: işe alınan yeni elemanların genel performansı iyi midir? İken: Yeni elemanlar şirkette hangi birimlerde çalışmaktadır? Yeni elemanların gelişi ile birimlerde olumlu veya olumsuz bir değişme olmuş mudur? Yeni elemanların işle ilgili güçlü ve zayıf yönleri nelerdir? Yeni elemanların şirketin sosyal ortamına katılımı var mıdır?

Hipotezlerin Oluşturulması Hipotez: Hipotez, sınanacak bir yargıdır. Başka bir ifadeyle, hipotez, araştırmanın amacına uygun olarak ele alınan değişkenlerin ortaya çıkaracağı sonuca yönelik doğrulanmaya çalışılan iddiadır. İyi bir hipotez cümlesi, kolay anlaşılan, kısa ve net ifadeler içeren, savunduğu düşünceyi anlatabilen yapıda olmalıdır.

Hipotezlerin Oluşturulması Kriz döneminde masraflarını azaltmak isteyen bir şirket için hangi masrafların azaltılacağı araştırılırken hipotezler: İşten eleman çıkarmak diğer elemanların performansını olumsuz etkiler Reklam masraflarını yarıya düşürmek, maaşlardan % 15 kesinti yapılmasından daha avantajlıdır Reklam masraflarını kısıtlamak firmanın ve ürünlerin tanınırlığına olumsuz etki yapar Eleman çıkarmak, ürün kalitesinde azalmaya neden olur.

Hipotezlerin Oluşturulması Sıfır hipotez (H0): araştırma hipotezinin aksini savunan hipotezdir. Örneğin “bayanlarla erkeklerin IQ düzeyleri arasında fark vardır” şeklindeki bir araştırma hipotezi için H0: bayanlarla erkeklerin IQ düzeyleri arasında fark yoktur” şeklindedir. “Örgütsel adalet ile çalışan verimliliği arasında ilişki vardır” şeklindeki araştırma hipotezi için H0: “Örgütsel adalet ile çalışan verimliliği arasında ilişki yoktur” şeklinde olacaktır.

Hipotezlerin Oluşturulması Araştırma hipotezi: Araştırmanın temel iddiasıdır. Değişkenler arasında farklılık veya ilişki olduğunu ya da bir değişkenin diğerine etkisi olduğu iddiasını savunur. Araştırma hipotezine alternatif hipotez adıda verilir. H1 olarak ifade edilir. H0: “Bayanların konuşma düzeyi erkeklerden farklı değildir” şeklinde iken, H1: Bayanların konuşma düzeyi erkeklerden farklıdır veya Bayanların konuşma düzeyi erkeklerden fazladır şeklinde olabilir.

Araştırma Amaçlarının Temel Özellikleri Ölçülebilirlik: Amaçlar somut ve net ölçümlerle ifade edilmelidir. Ulaşılabilirlik: Araştırmanın amaçları gerçekçi olmalıdır.

Araştırmanın Öneminin Belirtilmesi Araştırmanın yazına yeni bir yöntem kazandırması Araştırmanın meta analizler için yeni veri sağlaması Araştırmanın yazına yeni bir bakış açısı kazandırması Araştırmanın yazında yer alan teorileri doğrulaması Araştırmanın yazına yeni bir kuram (teori) kazandırması

Araştırmanın Sürecinin Genel Yapısı Yazın Taraması Problemin Tanımlanması: Konu seçimi Amaçlar Araştırma önerisi Taslak Planın Hazırlanması Veri İşlemleri: Kaynakların belirlenmesi Verilerin toplanması Veri analizi Sonuçlar: Raporlar Yeni araştırma problemleri Yöntemler (Yazın Destekli)

EvreninBelirlenmesi Evren araştırmada incelenen ve bir sonuca ulaşılmak istenen birimlerden oluşan bir bütündür. Örneğin Türkiye’deki seçim sonuçlarına ilişkin bir çalışmada evren bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarından oluşacaktır.

Örneklemenin Avantajları Bilgiyi örneklemden elde etmek, tüm evrenden elde etmekten daha az maliyetlidir Örnekleme ile bilgi daha hızlı elde edilir Örnekleme ile daha ayrıntılı bilgi elde edilebilir Örnekleme ile başka şekilde elde edilemeyecek bilgiler de elde edilebilir.

Örneklemenin Dezavantajları Örnekteki birim sayısının az olması Evren özelliklerinin kaybolması Yanlı olma ihtimali

Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri Basit Tesadüfi Örnekleme Sistematik Örnekleme Tabakalı Örnekleme Küme Örnekleme Monografik Örnekleme Kolayda Örnekleme Yargısal Örnekleme Kota Örneklemesi Kartopu Örneklemesi

Basit Rastgele Örnekleme Örneklem evrenden tamamen tesadüfi olarak seçilir Evrendeki her birimin örnekleme seçilme şansı aynıdır Bu yöntem rastlantısal sayı tablosu kullanılarak, bilgisayarda rastgele sayılar türetilerek uygulanabilir

Sistematik Örnekleme Evreni 4.000 kişi oluşturuyor ve 200 kişilik örneklem seçilecekse: 4.000/200= 20 tamsayısı bulunur. Bölüm tamsayı değilse yukarı yuvarlanır. Araştırmacı 1 ile 20 arasında rastgele bir sayı seçer. Bu sayı 7 ise, bu sayıya 20 ekleyerek örnekleme seçeceği kişileri belirler. Örnekleme dahil olan kişiler : 7, 27, 47, 67 … 3.987 numaralı kişiler olacaktır.

Tabakalı Örnekleme Ana kitle belirli bir kritere göre farklılık gösteriyor ve araştırma değişkeni bu kritere göre farklı sonuç veriyorsa tabakalı örnekleme yapılabilir Örneğin eğitim durumu önemli bir değişkense her eğitim durumunun evrendeki mevcudiyeti oranında örneklemde temsil edilmesi gerekir Basit rastgele seçim yapıldığında bu mümkün olmayabilir Bu nedenle evren eğitim düzeylerinden oluşan tabakalara ayrılır ve evrendeki oranları nispetinde kişi örnekleme alınır.

Tabakalı Örnekleme 4.000 kişinin 1.000 kişisi ilkokul, 1.500 kişisi lise, 1.000 kişisi lisans ve 500 kişisi yüksek lisans mezunudur. 200 kişi seçilecektir. İlkokul : 1.000/4.000 = %25 Lise: 1.500/4.000 = % 37,5 Lisans: 1.000/4.000 = % 25 Yüksek Lisans: 500/4.000 = % 12,5 Örneklemdeki sayılar: İlkokul: 200 x %25 = 50 kişi Lise: 200 x % 37,5 = 75 kişi Lisans: 200 x % 25= 50 kişi Yüksek Lisans: 200 x % 12,5 = 25 kişi olacaktır. Belirlenen sayıdaki kişiler her tabakadan basit rastgele yöntemiyle seçilirler.

Küme Örnekleme Bu örnekleme türü benzer özellikler taşıyan bireyler arasından örnek almak yerine, kümeler halinde bireylerin seçilmesi şeklinde uygulanır. Örneğin, Manisa hakkında bir araştırma yaparken örnekleme mahalleler dahil edilir. Belirlenen mahallelerden rastgele n adeti seçilir ve bu mahallelerdeki her kişiye anket uygulanır.

Monografik Örnekleme Araştırmacının evren ile ilgili bilgi ve deneyimlerine dayanarak, evreni temsil edebileceğini düşündüğü bir küme veya birkaç kişi üzerinde çalışır Bu yöntemin uygulanabilmesi için evrenin homojen olması gerekir Aksi durumda evreni temsil etmeyen bir örneklem elde edilir

Kolayda Örnekleme Bu yöntemde örnekleme girmeye hazır birimler örnekleme dahil edilir Örneğin, bir markete alışverişe gelenler bir örnekleme dahil edilebilirler Derslikte hali hazırda bekleyen öğrenciler bir örnekleme dahil edilirler Zaman ve maliyetten tasarruf sağlayan bir yöntemdir Örneklemin evreni temsil yeteneği yeterli olmayabilir

Yargısal Örnekleme Monografik örneklemede olduğu gibi tamamen araştırmacının yargısına göre örnekleme bireyler seçilir Monografik örneklemeden çok daha fazla birey örnekleme dahil edilir Örneklemi temsil edeceği düşünülen sayıda birey seçilir

Kota Örneklemesi Tabakalı örneklemede olduğu gibi evren gruplara ayrılır Tabakalı örneklemede gruplardan birey seçimi rastgele yapılırken kota örneklemede gruplardan birey seçimi araştırmacı tarafından yapılır Bu yöntem tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden evreni en iyi temsil edebilecek yöntemdir

Kartopu Örnekleme Öncelikle evrenden örneklemin ilk birimi seçilir Bu birimden elde edilen bilgilere göre sonraki birimlere ulaşılır Bu işleme zincirleme devam ederek kartopunun çığa dönüşmesi gibi büyüyen bir örneklem sağlanır Avrupa Birliği’ne ilişkin bir araştırmada, konunun uzmanı biri ilk olarak örnekleme seçilir Bu kişiden bilgiler alındıktan sonra başka kimlerin bilgisine başvurulabilir diye kendisine sorulur Bu uzmanın verdiği kişilerle görüşülür ve onlara da yeni kişiler sorulur Bu süreç devam ettirilerek yeterli büyüklükte örnekleme ulaşılabilir