MOTOR KONTROL VE MOTOR PROGRAMLAR

Dıştan gelen bilgi motor davranışlarımızı değişik şekillerde etkileyebilir.Hareketin duyuşsal kontrolünü düşünmede basit bir yol ise araba motorundaki tetiklenme süreci gibidir.

KAPALI DEVRE(LOOP) KONTROL SİSTEMLERİ

KAPALI DEVRE (LOOP) KONTROL SİSTEMİNDE DÖRT FARKLI PARÇA BULUNUR. Hatalara ilişkin karar vermek için işlemci düzey Kararların uygulanması için effektör sistem Hatayı belirlemek için feedback’in karşılaştırıldığı doğruluk referansı Bir hata sinyali

Kapalı devre (loop) kontrol sistemin de işlemciden-effektöre (uygulayıcıya) ve tekrar işlemciye dönen bir kapalı devre söz konusudur.

İŞLEMCİ DÜZEY ----Karar verme süreçlerini içerir ve effektör(uygulayıcı) sisteme komutlar gönderir.Bunlardan biriside motor programlardır.

KARAR VERME SÜREÇLERİ Uyarının alınması Tepkinin seçilmesi Tepkinin programlanması

EFFEKTÖR SİSTEM ---- İşlemci düzeyden gelen komutları uygulamaya sokar. Bu sistem; Motor Prg. Spinal kord Kaslar Hareket Çevre’den oluşur.

DOĞRULUK REFERANSI ---Zaman içerisinde her an için değişen durumlar olarak ele alınıp tek bir durum içermez.Uygun pozisyona göre değişik özelliklere sahip olunabilir.

KAPALI DEVRE KONTROL SİSTEMİNİN BASİT ŞEMASI FEEDBACK İSTENEN DURUM HATA ÇIKTI İŞLEMCİ SİSTEM EFFEKTÖR SİSTEM KARŞILAŞTIRICI KAPALI DEVRE KONTROL SİSTEMİNİN BASİT ŞEMASI Magill,1989

KAPALI DEVRE (LOOP) SİSTEMİ İLE İLGİLİ KAVRAMSAL MODEL HATA UYARININ TANIMLARI TEPKİ SEÇİMİ TEPKİNİN PRG. MOTOR PRG. DOĞRULUK REFERANSI SPİNAL KORD. KASLAR HRK. ÇEVRE KAPALI DEVRE (LOOP) SİSTEMİ İLE İLGİLİ KAVRAMSAL MODEL (SCHMİAT 1991)

İnsanların günlük performansında en çok kullandığı kontrol mekanizmasıdır. Örn: Kış mevsiminde evdeki ısı.Isının kontrolü bir termostat aracılığı ile yapılmaktadır.

PEKİ NASIL OLUYORDA ISI HEP AYNI KALABİLİYOR?

İstenen ısı örn / 23CO Gerçek ısı örn / 20CO Aradaki fark ---- 3Co (hatayı verir)

Hata işlemci düzeye iletilir Hata işlemci düzeye iletilir.İşlemci düzey hatanın düzeltilmesi için yapılacak işlem hakkında karar verir ve Uygulayıcı (effectör) düzeye komut gönderir.Uygulayıcı düzey de gelen komutu işleme koyarak ısıyı hedeflenen düzeye gelene dek arttırır.

Hata sıfıra indiğinde bu kez işlemci ısının kesilmesi için uyarı gönderir.Ta ki ısı yeniden istenen düzeyin dışına çıkana dek sistem durur.(termostat çalışamaz)

Bir spor ortamında sistemi örneklersek ; Basketbolda top tutmaya çalışan oyuncu topa doğru hareket eder.Burada uzanan ele ilişkin görsel bilgiler feedback olarak adlandırılır.Elin gittiği yön ile topun yakalanması arasındaki açıklık(mesafe) hatayı oluşturur. İşlemci düzey burada elin doğru yöne gitmesi için karar verir ve effektör sisteme iletir.

Daha karmaşık becerilerde feedback içsel ve dışsal kaynaklı,çeşitli reseptörlerde çıkan bilgileri toplamı olarak ele alınmalıdır.

Feedback’ler organizmadan,çevreden alınan duyuşsal bilgiler şeklindedir.Bu bilgiler 3’e ayrılırlar. İNTREORECEPTÖRLER EXTRARECEPTÖRLER PROPRİOCEPTÖRLER

İNTREORECEPTÖRLER İç organlarımız aracılığı ile alınan duyumları içerir.

EXTRARECEPTÖRLER Kişinin derisinin dışından gelen duyumları içerir.

PROPRİOCEPTÖRLER Kişinin kendi içinden gelen vücuduna ilişkin duyumları içermektedir.

AÇIK DEVRE(LOOP) KONTROL SİSTEMLERİ

Hareketin kontrolüne ilişkin bir diğer kontrol sistemi de budur Hareketin kontrolüne ilişkin bir diğer kontrol sistemi de budur.Bu sistem diğerinden daha basittir.Sistemde sadece iki bölüm bulunur.Bunlar; İŞLEMCİ ve EFFEKTÖR düzeylerdir.

AÇIK LOOP (DEVRE) KONTROL SİSTEMİNİN BASİT BİÇİMDE GÖSTERİMİ İŞLEMCİ DÜZEY (EXECUTİVE) EFFEKTÖR GİRDİ ÇIKTI (ÇEVRE) AÇIK LOOP (DEVRE) KONTROL SİSTEMİNİN BASİT BİÇİMDE GÖSTERİMİ (SCHMİDT 1988)

Çabuk ve kuvvetli yapılan hareketlerin bilinçli bir kontrol ve feedback alınmaksızın doğrudan yapıldığı görülür.Bu görevlerde bireyin hareketin hatalarına ilişkin bilgi almasına zaman yoktur.

Sistem işlemci düzeyde başlar Sistem işlemci düzeyde başlar.Düzeyin görevi yapılacak olan harekete neden gereksinim olduğunu belirlemektir.Daha sonra effektör düzeye gerekli komutlar iletir,eylem bir kez başladı mı kesintisiz devam eder.

AÇIK LOOP(DEVRE) KONTROL SİSTEMİNİN İŞLEM BASAMAKLARININ GÖSTERİMİ (SCHMİTH 1988) UYARININ TANIML. İŞLEMCİ DÜZEY (EXECUTİVE) TEPKİNİN SEÇİMİ TEPKİNİN PRGRANM. MOTOR PRG. SPİNAL KORD. EFFEKTÖR KASLAR HRK. ÇEVRE

AÇIK LOOP KONTROL SİSTEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ İşlemlerin yapılması,birbirini izlemesi ve zamanlaması için özel ön direktifler verilir Prg. Bir kez başladığında,değişme olmaksızın komutlar aracılığı ile sistem ardışık bir şekilde çalışır. Hataları bulma yada düzeltme olanağı yoktur.Çünkü feedback içermemektedir. Açık Loop sistemler daha fazla sabit,tahmin edilebilir çevrelerde etkilidir.