ÖDE5024 DAVRANIŞ BİLİMLERİNDE İSTATİSTİK Yüksek Lisans Doç. Dr. ÖMAY ÇOKLUK BÖKEOĞLU

Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri Bireyin davranışını tahmin etmeye yönelik sorulardan (maddelerden) oluşan ve “davranış örneklemesi” ismi de verilen testlere, psikolojik testler denilmektedir. Bireylerin davranışlarını tahmin etmedeki başarı büyük ölçüde testin, gerçekte testten elde edilen puanların a) geçerli (validity) ve b) güvenilir (reliability) olmasına bağlıdır.

Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri Geçerlik; testin bireyin ölçülmek istenen özelliğini ne derece doğru ölçtüğüyle ilgili bir kavramdır. Geçerlik teknikleri için değişik sınıflandırmalardan bahsedilebilir. Bu sınıflandırma içinde daha çok tercih edileni ; Kapsam (content) geçerliği Ölçüt-bağımlı (criterion-related) geçerlik ve Yapı (construct) geçerliği

Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri Güvenirlik, bireylerin test maddelerine verdikleri cevaplar arasındaki tutarlılık olarak tanımlanabilir. Güvenirlik, testin ölçmek istediği özelliği ne derece doğru ölçtüğü ile ilgilidir. Bir ölçme aracının güvenirliği için aranılan iki temel ölçüt, “değişik zamanlarda elde edilen cevaplar (puanlar) arasında tutarlık” ve “aynı zamanda elde edilen cevaplar arasında tutarlık” olarak açıklanabilir.

Geçerlik ve Güvenirlik Analizleri Testin anılan ölçütleri karşılama düzeyini incelemek amacıyla kullanılan başlıca güvenirlik türleri; Test-tekrar test güvenirliği Paralel (eşdeğer) form güvenirliği İki yarı test güvenirliği Kuder Richardson-20 (KR-20) ve Cronbach alfa () güvenirliği Madde-toplam puan korelasyonu

Açımlayıcı Faktör Analizi Yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla pek çok yöntem ya da teknik bulunmaktadır. Faktör analizinin, yapı geçerliliğini ortaya koymak amacıyla en sık kullanılan istatistik teknik olduğu konusunda yaygın bir görüş birliği bulunmaktadır. Belli bir ölçeğe ya da alt ölçeğe ait maddelerin, belli bir yapı ya da faktör altında bir arada kümelenip kümelenmediğini tanımlama ve doğrulama amacıyla kullanılan bir tekniktir.

Açımlayıcı Faktör Analizi Faktör analizi üç temel amaçla kullanılabilir. Bunlar: Ölçme aracına ait puanların geçerliliğini değerlendirmek Yapıların doğasıyla ilgili kuram geliştirmek Daha sonraki analizlerde (varyans analizi, regresyon vb.) kullanılabilen faktör puanları arasındaki ilişkileri özetlemek

Madde Toplam Korelasyonu İçin Ki-Kare Bağımsızlık Testi İki değişken için ki-kare testi iki sınıflamalı değişken arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını test eder. Ki-kare parametrik olmayan bir tekniktir. İki sınıflamalı değişkenin düzeylerine göre oluşan gözeneklerde, gözlenen sayılarla/değerlerle, beklenen değerlerin birbirlerinden anlamlı bir şekilde farklılık gösterip göstermediğini test eder.

Ki-Kare Bağımsızlık Testi Bu testin kullanılabilmesi için, beklenen değeri beşten küçük olan kategori sayısının, toplam kategori sayısının %20’sini aşmaması ve tüm kategorilerde bu değerin birden büyük olması gerekir. Bu koşulun sağlanamadığı durumlarda, mantıklı ise kategoriler arası birleştirme yoluna gidilebilir. SPSS uygulaması

Kaynaklar Büyüköztürk, Ş. Çokluk-Bökeoğlu, Ö. Köklü, N. (2016). Sosyal Bilimler için İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş. (1995). Kestirisel istatistik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26 (1), 409-28. Büyüköztürk, Ş. (2017) Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Çokluk, Ö. Şekercioğlu, G. Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.