Süreç Seçimi ve Tesis Yerleştirme 6 Süreç Seçimi ve Tesis Yerleştirme

Öğrenme Hedefleri Süreç seçiminin stratejik önemini açıklayınız. Süreç seçimin örgüt üzerindeki etkisini açıklayınız. Temel süreç türlerini anlatınız. Üretimde otomasyon yaklaşımlarını tartışınız. Teknoloji yönetimi ihtiyacını açıklayınız.

Öğrenme Hedefleri Yerleştirmenin yeniden tasarımının nedenlerini sıralayınız. Temel yerleştirme türlerini anlatınız. Ürüne göre yerleştirme ve sürece göre yerleştirmenin başlıca avantajlarını sıralayınız. Basit montaj hattı dengeleme sorunlarını çözünüz. Basit süreç yerleştirmeleri hazırlayınız.

Giriş Süreç seçimi Belli başlı etkileri Ürün ve hizmetlerin üretim şekli konusunda karar verilmesi Belli başlı etkileri Kapasite planlaması Tesislerin yerleştirilmesi Donanım İş sistemlerinin tasarımı

Süreç Seçimi ve Sistem Tasarımı Şekil 6.1 Tahmin Ürün ve Hizmet Tasarımı Teknolojik Değişim Kapasite Planlaması Süreç seçimi Tesisler ve Donanım Yerleştirme İş Tasarımı

Süreç Stratejisi Süreç stratejisinin önemli yönleri Sermaye yoğunluğu – donanım/işgücü Süreç esnekliği Teknoloji Değişimlere uyarlama Tasarım Üretim Hacmi

Teknoloji Teknoloji : Bilimsel buluşların ürün ve hizmetlerin ve üretim süreçlerinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine uygulanması. Teknolojik yenilik : Yeni ya da geliştirilmiş ürün, hizmetlerin ve bunları üretme ve sunma süreçlerinin icadı ve geliştirilmesi.

Teknoloji Türleri İşlemler yönetimi esas olarak üç tür teknoloji ile ilgilenir : Ürün ve hizmet teknolojisi Süreç teknolojisi Bilgi teknolojisi Bunların tümü şunlar üzerinde önemli etki yapar: Maliyetler Verimlilik Rekabet gücü

Teknolojik Rekabet Üstünlüğü Yenilikler Ürün ve hizmetler Cep telefonları Kişisel Dijital yardımcılar Kablosuz bilgisayar İşleme teknolojisi Verimlilik artışı Kalitenin iyileşmesi Maliyetlerin düşmesi

Teknoloji Satın Alınması Teknolojinin yararları olabilir, … Teknolojinin riskleri şunları içerir : Teknıolojinin yapabilecekleri ve yapamayacakları Teknik sorunlar Ekonomik sorunlar Yatırım maliyetleri, alan, nakit akışı, tamir-bakım Danışmanlar ve/veya nitelikli çalışanlar Bütünleştirme maliyetleri, süresi ve kaynakları Eğitim, güvenlik, işgücü

Süreç Seçimi Çeşit Esneklik Hacim Ne kadar Ne ölçüde Beklenen çıktı miktarı Parti Atölye Tekrarlamalı Sürekli

Süreç Türleri Atölye Parti Tekrarlamalı/montaj hattı Sürekli (Akış) Küçük ölçekli Parti Orta miktarda Tekrarlamalı/montaj hattı Standart ürün ya da hizmetlerin yüksek miktarda üretimi Sürekli (Akış) Kesikli olmayan malların çok yüksek miktarlarda üretimi

Ürün ve Hizmet Süreçleri Şekil 6.2 Süreç Türü Atölye Ev aletleri tamiri Hastane acil servisi Uygun değil Parti Ticari pastacılık Dersanede ders Tekrarlamalı Otomobil montajı AOtomatik araba yıkama Sürekli (akış) Çelik üretimi Su tasfiyesi

Ürün-Süreç Matrisi Şekil 6.2 (devamı) Buyut Ürün çeşidi Çok fazla Orta Düşük Çok düşük Süreç esnekliği Çok yüksek Birim maliyet Üretim hacmi Yüksek

Ürün ve Süreç Profili Süreç seçimi şunlara önemli miktarda yatırım yapılmasını içerebilir Donanım Tesislerin yerleştirilmesi Ürün profili: Temel ürün veya hizmet ihtiyaçlarının süreç yetenekleri ile ilişkilendirilmesi Temel boyutlar Ürün ve hizmet çeşidi Beklenen sipariş büyüklükleri Fiyat stratejileri Beklenen üretim programı değişiklikleri Ürün ve hizmetin tercih edilmesi için gerekenler

Otomasyon Otomasyon : Otomatik olarak çalışmasını sağlayan algılama ve denetim aygıtları olan makineler Sabit otomasyon Programlanabilir otomasyon

Otomasyon Bilgisayar-destekli tasarım ve imalat sistemleri (CAD/CAM) Sayısal denetimli (NC) takım tezgahları Robotlar İmalat nücreleri Esnek Üretim Sistemleri (EÜS) Bilgisayarla bütünleşik imalat (CIM)

Tesislerin Yerleştirilmesi Yerleştirme: özellikle sistem içinde işin (müşteriler ya da malzemeler) hareketi üzerinde durarak departmanların, iş merkezlerinin ve donanımın yerlerinin (konfigurasyonlarının) belirlenmesi Ürüne göre yerleştirme Sürece göre yerleştirme Sabit konumlu yerleştirme Bunların bileşimi biçiminde yerleştirme

Yerleştirme Tasarımının Amaçları Ürün ve hizmet kalitesine ulaşılmayı kolaylaştırmak İşçilerin ve uzayın etkin biçimde kullanımı Darboğazların önlenmesi Gereksiz malzeme taşıma-yerleştirme maliyetlerinin minimize edilmesi İşçi ve malzemelerin gereksiz hareketinin ortadan kaldırılması Üretim süresi ya da müşteriye servis süresinin minimize edilmesi İşçi güvenliği için tasarım

Yerleştirme Kararlarının Önemi Önemli miktarda para ve çaba harcamayı gerektirir Uzun dönemli etki yapar Kısa dönemli operasyonların maliyet ve verimliliği üzerinde önemli etkisi vardır

Yerleştirme Kararlarına Duyulan İhtiyaç Verimsiz operasyonlar Örneğin: Darboğazların Yüksek Maliyeti Ürün ve hizmetlerin tasarımındaki değişiklikler Yeni ürün ve hizmetlerin üretimine geçilmesi İş kazaları İşçi güvenliğindeki Tehlikeler

Yerleştirme Tasarıma Duyulan İhtiyaç (devamı) Çevre mevzuatında ve diğer mevzuattaki değişiklikler Ürün miktarındaki ya da karmasındaki değişiklikler Üretim yöntemi ve donanımdaki değişiklikler İşçi morali sorunları

Temel yerleştirme Türleri Ürüne göre yerleştirme Sürece göre yerleştirme Sabit konumlu yerleştirme Bunların bileşimi biçiminde yerleştirme

Temel yerleştirme Türleri Ürüne göre yerleştirme Düzgün, hızlı ve yüksek miktarda akışı sağlamak için standart işleme operasyonlarını kullanan yerleştirme türü Sürece göre yerleştirme Çok çeşitli işleme ihtiyaçlarına cevap verebilen yerleştirme türü Sabit konumlu yerleştirme Ürün ya da projenin sabit kaldığı, gerektiğinde malzeme ve donanımın hareket ettiği yerleştirme türü

Ürüne Göre Yerleştirme Şekil 6.4 Hammadde- ler ya da müşteri İş ist. 1 İş ist. 2 İş ist. 3 İş ist. 4 Bitmiş Ürün Malzeme ve/veya İşgücü Malzeme ve/veya İşgücü Malzeme ve/veya İşgücü Malzeme ve/veya İşgücü Tekrarlamalı ya da Sürekli İşleme İçin Kullanılır

Ürüne Göre Yerleştirmenin Avantajları Yüksek çıktı hızı Düşük birim maliyet İşçilerin uzmanlaşması Düşük malzeme taşıma-yerleştirme maliyeti İşgücü ve malzeme kullanım oranının yüksek olması Oturmuş işlem sırası ve çizelgeleme Rutin muhasebe ve satın alma

Ürüne Göre Yerleştirmenin Dezavantajları Monoton, sürekli tekrarlanan işleri Düşük nitelikli işçiler donanımı ve çıktı kalitesine ulaşamaz Miktardaki değişikliklere karşı büyük ölçüde esneksizlik Tesisin tümüyle durma olasılığı yüksek Koruyucu bakıma ihtiyaç olması Bireysel ücret teşvik sistemlerinin pratik olmaması

U-Biçimli Üretim Hattı Şekil 6.6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Giriş Çıkış İşçiler

Sürece Göre Yerleştirme Şekil 6.7 Sürece Göre yerleştirme (fonksiyonel) Dept. A Dept. B Dept. D Dept. C Dept. F Dept. E Kesikli Üretim İçin Kullanılır Atölye ya da parti Üretimi

Ürüne Göre Yerleştirme Şekil 6.7 (devamı) Ürüne Göre Yerleştirme (ardışık) İş İst. 1 2 3 Tekrarlamalı Üretim İçin Kullanılır Tekrarlamalı ya da Sürekli Süreçler

Sürece Göre Yerleştirmenin Avantajları Çok çeşitli işleme ihtiyaçlarına cevap verebilir Donanımdaki bozulmalardan çok fazla etkilenmez Kullanılan donanım daha düşük maliyetlidir Bireysel ücret teşvik planlarının kullanımı mümkündür

Sürece Göre Yerleştirmenin Dezavantajları İşlenmekte olan parça envanteri maliyetlerin yüksek olabilir İşlerin sırasının ve çizelgeleme zordur Donanım kullanım oranları düşüktür Malzeme taşıması yavaş ve verimsizdir Ortaya çıkan karmaşıklıklar genellikle nezareti zorlaştırır Her ürün ya da müşteriye özel dikkat gösterilmesi gerekir Muhasebe ve satın alma daha zordur

Sabit Konumlu Yerleştirme Sabit konumlu Yerleştirme : Ürün ya da projenin sabit kaldığı, işçi, malzeme ve donanım ihtiyaç oldukça hareket ettiği yerleştirme türü. Ürünün niteliği bu tür yerleştirmeyi gerektirir Ağırlığı Boyutu Hacmi Büyük inşaat projeleri

Hücresel Yerleştirme Hücresel Yerleştirme Grup Teknolojisi Makinelerin, benzer işleme ihtiyacı olan ürünleri işleyebildiği hücreler biçiminde düzenlenmiş yerleştirme türü Grup Teknolojisi Benzer kasarım ya da üretim özelliklerine sahip parça ailelerinin gruplandırılması

Fonksiyonel ve Hücresel Yerleştirme Tablo 6.3 Boyut Fonksiyonel Hücresel Departmanlar arasında taşıma sayısı çok Az Taşıma mesafesi Uzun Kısa Taşıma güzergahları Değişken Sabit İş bekleme süreleri fazla Üretim süresi Yüksek İşlenmekte olan parça miktarı Düşük Nezaret zorluğu az Çizelgeleme karmaşıklığı Donanım kullanım oranı

Hizmetlerin Yerleştirilmesi Depo ve ardiye yerleştirilmesi Perakende yerleştirilmesi Ofis yerleştirilmesi Hizmetlerin yerleştirilmesi fonksiyonel olmasının yanı sıra estetik açıdan çekici olmalıdır

Ürüne Göre Yerleştirmenin Tasarımı : Hat Dengeleme Hat Dengeleme iş istasyonlarının yaklaşık olarak eşit toplam iş süreleri olacak biçimde, işlemlerin iş istasyonlarına tahsisi sürecidir.

Döngü Süresi Döngü Süresi her iş istasyonuna bir birim üzerindeki işlemlerini tamamlaması için sağlanan maksimum süredir.

Maksimum Çıktının Belirlenmesi

Gerekli Olan Minimum İş İstasyonu Sayısının Belirlenmesi

Basit Bir Öncelik Diyagramı Şekil 6.11 Öncelik diyagramı : Temel işlemleri ve işlem sıralarını göstermek için hat dengelemede kullanılan araçtır Basit Bir Öncelik Diyagramı a b c d e 0.1 dak. 0.7 dak. 1.0 dak. 0.5 dak. 0.2 dak.

Örnek 1: Montaj Hattının Dengelenmesi Şekil 6.10’daki işlemleri üç istasyonu biçiminde düzenleyin. 1.0 dakikalık bir döngü süresini kullanın İşlemleri, kendisini izleyen sayısı en fazla olana göre tahsis edin

Örnek 1 : Çözüm İş İstasyonu Geri Kalan Süre Müm-kün Tahsis Edilen İşlem Geri kalan süre (düzeltil-miş) Boş süresi 1 1.0 0.9 0.2 a, c c hiçbiri a - 2 b 0.0 3 0.5 0.3 d e

Boş Sürenin Hesaplanması Verimlilik = 1 – Boş zaman yüzdesi

Hat Dengeleme Kuralları Bazı Sezgisel (mantıksal) Kurallar : İşlemleri kendisini izleyen işlem sayısı en fazla olandan başlayarak tahsis edin. İzleyen işlem sayılarını belirleyin İşlemleri pozisyon ağırlığı en fazla olandan başlayarak tahsis edin. Pozisyon ağırlığı her işlemin kendi süresi ile, izleyen tüm işlemlerin sürelerinin toplamıdır.

Örnek 2 0.2 0.2 0.3 a b e 0.8 0.6 c d f g h 1.0 0.4 0.3

Örnek 2’nin Çözümü a b e f d g h c İş İst. 1 İş İst. 2 İş İst. 3

Darboğaz İş İstasyonu 1 dak. 2 dak. 30/saat. 30saatr. Darboğaz

Paralel İş İstasyonları 1dak. 2 dak. 1 dak. 1 dak . 60/saat. 30/s. 60/s. 2dak. Paralel İş İstasyonları

Sürece Göre Yerleştirmenin Tasarlanması Bilgi İhtiyaçları : Departmanlar listesi İş akışlarının projeksiyonu Yerler arasındaki mesafeler Yatırım miktarı Özel durumların listesi Temel hizmet birimlerinin yerleri

Örnek 3: Tahsis Edilen Departmanlar Arası İş Akışları Figure 6.13 1 3 2 30 170 100 A B C

Yazarın PowerPoint notu: İzleyen üç sunu kitabın 9. baskısında yer almamaktadır. Fakat bunları farklı örnek olarak kullandım.

Sürece Göre Yerleştirme Sürece Göre Yerleştirme – iş merkezleri arasında taşıma sayısı Talaşlama Montaj & Test Delme Kaplama

Fonksiyonel Yerleştirme Dişli açma Freze Matkap Torna Talaşlama Isıl işlem Montaj 111 333 222 444 1111 2222 3333 333333333 44444 333333 22222

Hücresel İmalat Yerleştirmesi -1111 222222222 - 2222 Montaj 3333333333 - 3333 44444444444444 - 4444 Torna Freze Matkap Isıl işlem Dişli Açma Diş açma Talaşlama