NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Ekonomiye giriş Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Ödemeler bilançosu, bir ekonomideki yerleşiklerin belirli bir dönemde diğer ekonomideki yerleşiklerle yapmış olduğu her türlü ekonomik aktivitelerin yer aldığı sistematik tablodur. Ödemeler dengesinin sürekli olarak dengede kalması için birisi artı yönlü diğer eksi yönlü olmak üzere her işlem iki ayrı kalemle kaydedilir. Ödemeler dengesi; cari işlemler, sermaye, finans, net hata noksan ve resmi rezervler olmak üzere beş alt hesaptan oluşur ve sonuçta toplamın sıfır olması gerekir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Ödemeler bilançosunun en önemli kalemi cari işlemlerdir. Cari işlemler; dış ticaret işlemleri, uluslararası hizmetler ticareti ve gelirler hesabı olarak üç alt hesaba ayrılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Dış ticaret işlemleri, mal ihracat ve ithalat işlemlerini, uluslararası hizmetler ticareti, sigorta, taşımacılık, turizm ve haberleşme gibi hizmetler ihracat ve ithalatını, gelirler hesabı da yatırım gelirleri ve komisyonları gibi hesapları kapsar. Burada ithalat ihracattan daha fazla olduğunda dış ticaret açığı oluşur ve altındaki hesaplarla açık kapatılamazsa cari açık gündeme gelir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Sermaye hesabı yoğun kullanılmayan bir hesap olup, maddi varlık göstermeyen sözleşme gibi varlıkların transfer bedellerini gösterir. Finans hesabı, ülkeler arasındaki kısa ve uzun vadeli doğrudan ve dolaylı yatırımları gösterir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Doğrudan yatırımlar, yabancı ülkede üretim tesisi kurulması gibi uzun vadeli yatırımlarken; dolaylı yatırımlar tahvil, hisse senedi ve hazine bonosu gibi menkul değerlere yapılan yatırımlardır. Bilançoya yazılacak verilerin farklı kaynaklardan farklı yöntemlerle toplanması nedeniyle değerleme ve kayıt zamanı farklılıklarından dolayı hesaplar arasında uyuşmazlıklar oluşabilmektedir. Bu uyuşmazlıkların giderilesi adına kullanılan hesap da net hata ve noksan hesabıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Ödemeler bilançosunun en önemli kaleminin cari işlemler olduğunu belirtmiştik. Bu kalem içerisindeki en önemli işlemler de dış ticaret işlemleridir. Dış ticaret temel olarak ihracat ve ithalat olmak üzere iki işlemden oluşur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası İhracat, bir ülkenin gümrük hatları dışına ürün satması iken, ithalat ise bir ülkenin gümrük hatları içerisine mal almasıdır. Birçok ekonomi, dış ticaret işlemlerini düzenlemek adına dış ticaret politikası uygular. Dış Ticaret Politikası, dış ticareti özendirmek - sınırlandırmak veya dış ticaretin yapılış şekillerini değiştirmek adına yapılan düzenlemelerdir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Dış ticaret politikası bazı amaçlar doğrultusunda yapılır. Bu amaçlar; - dış ödeme dengesizliklerinin giderilmesi, - istihdamın artırılması, - yurtiçi üreticiyi dış rekabetten koruma, - ekonomik kalkınmayı hızlandırmak, - piyasa aksaklıklarının giderilmesi, - hazineye gelir sağlamak, - uluslararası piyasalarda monopol güçten yararlanma - ve dış politika amaçları şeklinde belirtilebilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödemeler Bilançosu ve Dış Ticaret Politikası Bu amaçları gerçekleştirmek için de gümrük tarifeleri, ithalat kotaları ve yasakları, gönüllü ihracat kısıtlamaları, döviz kontrolleri, ihracat sübvansiyonları ve teknik engeller gibi dış ticaret politikası araçları kullanılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAYNAKÇA Zeynel Dinler, İktisada Giriş, Ekin Kitabevi. Osman Z. Orhan ve Seyfettin Erdoğan, İktisada Giriş, Umuttepe Yayınları. Erdal Ünsal, İktisada Giriş, İmaj Yayınevi. Paul Krugman ve Robin Wells, Mikro İktisat, Palme Yayıncılık. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©