TÜRKLERDE YAZI

Yazının Tarihsel Gelişimi Ağızdan çıkan seslerin,dili oluşturan sözcüklerin gözle görülebilen simgeler haline getirilmesine yazı denir. Yazının ilk bulunuşundan günümüzdeki harf yazısına biçimlenişine kadar geçen sürede yazı 5 aşamadan geçmiştir.

Yazının Tarihsel Gelişimi 1. Madde Yazısı: Anlatılmak istenen şeyin, çevrede bulunan çeşitli maddelere,simgelere başvurularak anlatılması.Örneğin dolmen ya da menhir denilen dikili taşlar mezar anlamına gelmektedir. 2.Resim Yazısı: Anlatılmak istenen nesnenin resminin yapılması.Resim yazısı ilk kez Mezopotamya’da sonrasında da Mısır’da kullanılmıştır.

Yazının Tarihsel Gelişimi 3.Düşün Yazısı: Düşüncelerin belirli simgeler ile anlatılması.Resim yazısının gelişmesi ile ortaya çıkmıştır.Çivi yazısı bunun örneğidir. 4.Hece Yazısı: Şekil yazısından seslerin belirtildiği yazıya geçiş, yazı tarihinin ikinci büyük gelişmesidir.

Yazının Tarihsel Gelişimi 5. Harf Yazısı: Şekil yazısındaki işaretlerin stilize edilip belirli bir sesi belirten simgelere dönüştürülmesi ile harf yazısı ortaya çıkmıştır.Böylece alfabe ortaya çıkmıştır. Mısır hiyeroglif yazısı bugünkü alfabenin bulunmasını sağlayan kaynak olmuştur.Yazının tarihsel gelişiminde asıl büyük aşama resim yazısından heceye geçişte olmuştur.Bu da Ortadoğu da Fenikeliler tarafından gerçekleştirilmiştir.

Türklerin Tarih Boyunca Kullandıkları Alfabeler Türklerin kullandıkları alfabeler 4 tanedir. 1.Göktürk Alfabesi 2.Uygur Alfabesi 3.Arap Alfabesi 4.Latin Alfabesi Bu noktada Osmanlı alfabesi olarak nitelenen alfabe Arap alfabesinin Türkçeye uygunluk sağlanmasına çalışılan geliştirilmiş bir biçimidir.

Türklerin kullandıkları kesin olarak bilinen ilk alfabedir. Göktürk Alfabesi Türklerin kullandıkları kesin olarak bilinen ilk alfabedir. Söz konusu alfabe ilk kez Yenisey ırmağı yakınlarında keşfediliş olan Orhon Yazıtlarında kullanılmıştır.

Yazıyı çözen Thomsen’a göre ise Arami alfabesinden türemiştir. Göktürk Alfabesi Göktürk Alfabesi’nde kullanılan işaretler Runik diye adlandırılan eski İskandinav yazısındaki işaretlere benzemektedir. Yazıyı çözen Thomsen’a göre ise Arami alfabesinden türemiştir.

Göktürk Alfabesi Göktürk Alfabesi 38 harften oluşmuştur.Bunlardan 4’ü ünlü 30’u ünsüz 4’ü de hece işaretidir.Ünsüzlerde 27 tane tek ünsüz ve 3 tane çift ünsüz olarak ikiye ayrılmıştır. Sözcükler aralarında üst üste ikişer nokta konularak birbirlerinden ayrılırdı. Sözcük başlarındaki ve içindeki ünlüler yazılmazken, sondakiler yazılır.

Göktürk Alfabesi Göktürkler çağında yaygınlaşan bu ilk Türk yazısı ya da alfabesi,yazma eserlerde de kullanılmıştır. Doğu Türkistan Yazmaları diye adlandırılan eserler bunu kanıtlamaktadır. Uygurlardan kalma Şine- usu Yazıtı ile Taryat Yazıtlarında Göktürk Alfabesi kullanılmıştır. Bu yazı Bulgarlar,Hazarlar,Peçenekl er arasında da kullanılmıştır.

Uygur Alfabesi Uygur Alfabesi, Soğd kökenli olup, bazı değişiklikler ile Türkçeye uygulanmıştır.Göktür kçede 38 olan harf sayısı Uygurcada 18’e indirilmiştir. Bunlardan 3’ü ünlü,15’i ünsüzdür.Yazı tıpkı Arap Alfabesinde olduğu gibi sağdan sola yazılır, Z dışındaki bütün harfler bitiştirilirdi.

Uygur Alfabesi Uygur Alfabesi Cengiz Han’ın fetihlerini izleyen süreç içinde kurulan imparatorluğun resmi yazışması haline gelmiştir. Alfabe Uygurların siyasal bağımsızlıklarını yitirmelerine rağmen uzun yıllar varlığını sürdürmüştür.

Uygur Alfabesi 1482’de Ebu Said Mirza’nın Uzun Hasan’a gönderdiği bitik(mektup) Uygur Harfleriyle yazılmıştır. Yine Fatih Sultan Mehmet’in Otlukbeli Savaşı’ndan önce Özbek Hanı’na gönderdiği Zafername Uygur alfabesi ile yazılmıştır.

Arap Alfabesi Türkler Arap alfabesine olduğu gibi almamış,İranlıların yaptığı gibi ona bazı harfler eklemiştir. Arap alfabesi birleşik lamelif de dahil olmak üzere 29 harften oluşmuştur. İranlıların p,ç,g,j ve ne harflerini eklemeleri bu sayı 34’e çıkmıştır. Arap alfabesinin en önemli eksikliği bu alfabe bir tek ünlünün bulunmasıdır o da eliftir.Bunun haricinde vav ve ye harfleri de duruma göre sesli olur

Arap Alfabesi Arapçanın bir başka özelliği de temelde aynı olup birbirine yakın sesler için ayrı ayrı işaretlerin yani harflerin bulunmasıdır. Türkçe de tek bir h harfi bulunmasına rağmen Arapçada 3 ayrı h harfi bulunmaktaydı. Türkçe’ye ait olan kaf-ı nuni harfi ile yumuşak g Arap alfabesine sonradan dahil olmuştur.

Arap Alfabesi 1862’de Münif Paşa harekelerin sayısın arttırarak Arapça ile Türkçe arasındaki farklılığı ortadan kaldırmaya çalışmıştır.

Arap Alfabesi İttihat Terakki döneminde alfabeye yönelik bir değişiklik izlenmiştir.Cemiyet içinde önemli bir kesim Latinceye geçiş taraftarıydı.Fikirleri yüzünden İbrahim Temo Latinci Temo olarak adlandırılmıştır.

Arap Alfabesi Tartışmalar içinde Enver Paşa var olan sorunları biraz da olsun azaltabilmek için ünlü harfler kullanmaksızın yazılan sözcüklerde ünlülerin de yazılması zorunluluğunu getirmiştir.

Latin Alfabesi 1928 başlarında Türkçeye en uygun alfabeyi belirleyebilmek için 9 üyeden oluşan bir komisyon oluşturulmuştur.

Latin Alfabesi Alfabe komisyonu 24 harften oluşan Latin alfabesini uygun bulmuştur.Ancak alfabe doğrudan kabul edilmemiştir.Türkçeye uygun olmayan Q ve X harfleri çıkartılmış, ç,ğ,j,ş ünsüzleri ile ı,ö,ü ünlüleri eklenmiş,bu sayede 29 harften oluşmuştur. 1 Kasım 1928’de kabul edilen 1353 sayılı yasa ile Latin alfabesi kabul edilmiştir.