Sağlık Bilimleri Fakültesi ÇOCUK HAKLARI Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü

ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME VE ÖNLEMLERİN UYGULANMASI

Çocuk Hakları Cenevre Bildirgesi Ülkeler arasında yaşanabilecek sorunları barışçı yollarla çözmek amacıyla 1920’de kurulan Milletler Cemiyeti, ilk olarak 26 Eylül 1924’de Çocuk Hakları Cenevre Bildirgesi’ni kabul etmiştir.

Bu bildirgeye göre; 1. Çocuk, bedenen ve Ruhen tabii bir surette gelişmeye müsait şartlar içinde bulundurulmaktadır.

2. Acıkan çocuk beslenmelidir, hasta çocuk tedavi edilmelidir, fikren geri kalan çocuk şevklendirilmelidir, yoldan çıkmış çocuk doğru yola getirilmelidir, terk edilmiş çocuk himaye altına alınmalı ve yardım görmelidir.

3. Çocuk hayatını kazanabilecek bir hale getirilmelidir ve her türlü istismara karşı korunmalıdır. 4. Çocuk felaket zamanında en evvel yardım görmelidir.

5.Çocuk yeteneklerini kardeşlerinin hizmetine adayacak bir ruh ve düşünce içinde yetiştirilmelidir.

1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Sözleşmesi’nde, çocukların hak ve özgürlüklerine yeterince değinilmediği için çocukların özel durumları ve özel korunma ihtiyaçları nedeniyle çocuklara özgü ayrı bir belge hazırlama çalışmaları başlatılmıştır.

Ve 20 Kasım 1989 gününde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 78 ülkenin temsilcilerinin katıldığı genel oturumda Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni oybirliğiyle kabul etmiştir. 1990’da Türkiye tarafından imzalanan Sözleşme 9 Aralık 1994 tarihinde  Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır. 1995’ten itibaren Türkiye’de de uygulanmaya başlanmıştır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Getirdiği Standartlar Sözleşmeye taraf devletler için ortak standartlar ortaya koymayı amaçlamıştır. Sözleşmeye taraf devletlerin farklı kültürel, toplumsal, ekonomik ve siyasal gerçekleri göz önünde bulundurulmuştur. Sözleşmenin temel ilkesi «çocuğun yüksek yararı» dır.

Çocuğun ayrıcalıklı yararının gözetilmesi amaçlanmıştır. Sözleşme başta ana-babaya, ailelere, gençlere, öğretmenlere, emniyet görevlilerine, hükümetlere vb çocuklarla ilgili sorumluluklar yüklemiştir. Sözleşme ırk, dil, din, cinsiyet, etnik ya da toplumsal köken , milliyet, engellilik, doğum ya da başka bir alanda farklılık gözetmeksizin 18 yaşına kadar bireylerin bireysel haklarını ayrıntılı olarak işleyen 54 madde içerir. Türkiye 17., 29. ve 30. maddelere şerh koymuştur.

Sözleşmenin kapsadığı temel haklar: Yaşama Gelişme Korunma Katılım şeklinde gruplandırılmıştır.

Haklar: Her çocuk yaşama hakkına sahiptir. Her çocuk doğumla birlikte bir isim ve vatandaşlık hakkına sahiptir.

Karar vericiler çocuğun yüksek yararını göz önünde bulunduracaklardır. Devletler, çocukların bütün haklarından yararlanabilmelerini güvence altına alacaklardır.

Çocuklar esenlikleri için ana- babalarından ayrılmayacaklardır. Devletler cinsel istismar ve sömürü dahil her türden fiziksel veya zihinsel zarar verme ve ihmale karşı çocukları koruyacakladır.

Engelli çocuklar özel muamele, eğitim ve bakım görme hakkına sahiptirler. İlköğrenim zorunlu tutulmalı ve parasız olmalıdır.

Devletler çocukları ekonomik sömürüden, eğitimlerine engel olabilecek ya da sağlık ve esenlikleri açısından kendilerine zarar verebilecek işlerden koruyacaklardır.

Çocukların kaçırılması ve satılması gibi faaliyetlerin ortadan kaldırılması için her türlü çaba gösterilecektir. 18 yaşından önce işlenen suçlara idam ya da ömür boyu hapis cezası verilmeyecektir.

Türkiye’de Çocuk Haklarının Tarihsel Gelişimi 1920’li Yıllara Kadar Yakın tarihimiz itibariyle çocuklarla ilgili ilk girişim, Mithat Paşa’nın Tuna Valisi iken 1868 yılında kurulan «Çocuk Islahhaneleri» dir.

Islahhanelerdeki çocuklar bir yandan genel eğitimlerini sürdürürken, diğer yandan terzi, kundura gibi sanat atölyelerinde bir sanat elde ederlerdi. 2. Abdülhamid zamanında çıkarılan Men-i Teseül Nizamnamesi ile birlikte Darülaceze’de kimsesiz çocukların koruma altına alınması ve Darüleytamların (Yetimhane) kurulmasına yönelik çabalar vardır.

1920-1960’lı Yıllar Arası 1922’de Darüleytam Yönetmeliği 1921’de Himaye-i Etfal Cemiyeti (Çocuk Esirgeme Kurumu) 1926’da Medeni Kanun 1949-1957 Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkındaki Kanun 1959’da Sosyal Hizmetler Enstitüsü 1963’de Sosyal Hizmetler Genel Müd.

1960 sonrası 1983’de SHÇEK kurulmuştur. 1987’de çocuk mahkemeleri kurulmuştur.