NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Türk BankaCILIK SİSTEMİ AKTİF – PASİF YÖNETİMİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Bİlanço HesaplarI NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Aktİf-Pasİf Yönetİmİ Aktif-pasif yönetimi, bu risklerin çeşitli araç ve modellerle tanımlanması, ölçülmesi ve yönetilmesiyle hedeflenen kârlılık oranlarına, güven ve likiditeyi gözönünde bulundurarak nasıl ulaşılacağını gösteren ve sistematik bir şekilde hazırlanan plan, program ve uygulamalar bütünüdür. Aktif-Pasif Yönetimi (APY), bankanın, kârını maksimize etmek amacıyla likidite riskini optimum seviyelerde tutarak, emniyet için gerekli sermayeyi de bulundurarak temel mali tablolardan biri olan bilançonun her iki tarafının da düzenlenmesi ve uyumun güncel olarak sağlanması olarak tanımlanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Aktİf Yönetİmİ Aktif yönetimi, bankanın çeşitli kaynaklardan elde ettiği fonları, yatırım alternatifleri arasında en yüksek verimi elde edebilecek şekilde dağıtması işlemidir. Bu kapsamda aktif yönetiminin temel amacı, kaynakların (fonların) varlıklara optimum bir şekilde bağlanmasını sağlamaktır. Bankacılıkta aktif yönetimi, fonların; nakit, menkul değerler, krediler ve diğer aktifler arasındaki optimum dağılımını sağlamaktır. Aktif yönetimi, bankanın üstlenmeyi kabullendiği risk düzeyi için en yüksek getiriyi sağlayacak olan aktifleri satın almasını da ifade etmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Pasİf Yönetİmİ Pasif yönetimi ise kısaca, bankanın sahip olduğu fon kaynakları ile en uygun kaynak kompozisyonunun (fon bileşiminin) oluşturulması işlemidir. Bankaların kaynakları (fonları) mevduat, sağlanan krediler (satın alınan diğer fonlar) ve özkaynaklardan oluşmaktadır. Pasif yönetimi, likidite temini amacıyla mevduatın ya da ödünç/satın alınan fonların artırılmasını amaçlamaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aktİf-Pasİf Yönetİmİnİn AmaçlarI Net faiz gelirinin artırılması ve istikrarın korunmasını sağlamak, Faiz dışı gelirlerin kontrolünü sağlamak, Kredilerin kalitesinin korunmasını sağlamak, Likidite ihtiyacının karşılanmasını sağlamak, Sermaye yeterliliğini sağlamak, Vergi yükünün azaltılmasını sağlamak. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

AktİIf-Pasİf Yönetİmİnİn Kapsamı Faiz marjı (spread) yönetimi, Kredi riskinin azaltılması, kredi kalitesinin yükseltilmesi, Varlıklar ve kaynaklar arasında vade uyumu sağlanması, Varlıklar ve kaynaklar arasında para birimi (döviz cinsi) uyumu sağlanması, Faiz dışı faaliyet giderlerinin kontrolü, Faiz dışı gelir yaratılması, özellikle bankacılık hizmet komisyon ve ücret gelirlerinin geliştirilmesi, Taşınan ve öngörülen riskler açısından özkaynak yeterliliği, İzlenen politikaların, alınan kararların vergi yükü üzerine etkisi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aktİfler İle İlgİlİ Olarak AlInacak Kararlar Nakit değerler, krediler ve sabit kıymetler için ayrılacak fonların dağılımının tespit edilmesi, Kredi çeşitleri bazında ayrılacak fonların tespiti, Sabit ve değişken faizli kredilere ayrılacak tutarın belirlenmesi, Aktiflerin vade yapısının dağılımının belirlenmesi, Yatırımların vade yapısı ve tutarının belirlenmesi, Vergiden muaf ve vergiye tabi olan yatırımlara tahsis edilecek fon tutarlarının ve dağılımının belirlenmesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Pasİflerle İlgİlİ Olarak AlInacak Kararlar Mevduat ve diğer borçlanma yolu ile elde edilebilecek fonların tutarının ve dağılımının belirlenmesi, Fonların mevduat, mevduat dışı dağılımının belirlenmesi, Sermayenin pasifteki fonlar içindeki ağırlığının belirlenmesi, Fonların vade ve döviz cinsi açısından dağılımının belirlenmesi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aktİf-Pasİf Yönetİmİ YaklaşImlarI Gelir yaklaşımı, Ekonomik değer yaklaşımı, Likidite yönetimi yaklaşımı. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Gelİr YaklaşImI Gelir yaklaşımında analizlerin odak noktası, faiz oranlarındaki değişmenin, bankanın büyümesi, gelir tahakkukları ve açıklanan banka gelirleri üzerindeki etkisidir. Gelir yaklaşımı kısaca, banka gelirlerinin farklı faiz ortamlarındaki değişimini inceler. Faizlerdeki değişme, faiz riski analizinde önemli bir değişkendir. Gelirin faiz oranları karşısındaki değişkenliği, IRR (Internal rate of return- iç verimlilik oranı) analizinde temel çıkış noktasıdır. Çünkü azalan faiz gelirleri ve bütün kayıplar; sermaye yeterliliğini azaltır, piyasadaki güveni sarsar ve likiditeyi zayıflatarak kurumun finansal istikrarını ve performansını tehdit eder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ekonomİk Değer YaklaşImI Ekonomik değer yaklaşımı, piyasa faiz oranlarındaki değişmenin, bankanın sadece ekonomik değerini etkilemekle kalmayıp, aynı zamanda banka varlıklarını, yükümlülüklerini ve bilanço dışı pozisyonlarını da etkileyeceği gerçeğine dayanmaktadır. Bir bankanın ekonomik değeri, bilanço içi ve dışı tüm varlıkların nakit giriş ve çıkışlarının bugüne indirgenmesi ve aradaki farkın hesaplanmasına dayanır. Ekonomik değer yaklaşımı, gelecekteki tüm nakit akışlarını kapsadığından, gelir yaklaşımına göre daha geniş bir bakış açısı sağlar. Ekonomik değer yaklaşımı, beklenen faiz oranı değişikliklerinin etkileri ile birlikte, bu değişikliklerin bankanın net nakit akışlarının bugünkü değerine etkisini de dikkate alır ve faiz oranlarındaki değişikliklerin uzun dönemde beklenen etkilerinin daha geniş kapsamlı analiz edilebilmesi için zemin hazırlar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Lİkİdİte Yönetİmİ YaklaşImI Bir bankanın likiditesini sağlayabilmesi için en önemli kaynak bankanın aktifidir. Çünkü bir bankanın varlıkları, gerçekten kontrol edilebildiği ve yönetilebildiği ölçüde güvenilir kaynaktır. Bankanın likidite için diğer kaynağı ise toptan veya perakende fonlar (daha geniş tanımı ile gerçek ve tüzel kişilerden sağlanan mevduat ve fonlar) ile yurtdışından temin edilen menkul kıymetleştirme ve sendikasyon kredileridir. O hâlde likidite yönetiminin sağlıklı olması, bankanın hem aktifinin hem de pasifinin iyi yönetilmesine bağlıdır. Likidite yönetimi yaklaşımı, bankaların artan likiditesinin getiri kaybı, azalan likiditesinin de emniyet kaybı olarak dikkate alınması ve likiditede dengenin sağlanması esasına dayanır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aktİf-Pasİf Yönetİmİ Sürecİnİn AşamalarI Bilgi üretimi ve veri toplama aşaması, Modelleme ve karar alma aşaması, Kararların uygulanması aşaması, Kontrol aşaması, Raporlama aşaması. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Aktİf-Pasİf Yönetİmİnİn SInIrlarI Yasal Sınırlar İçsel Sınırlar Dışsal Sınırlar NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Yasal SInIrlar Kanunlar ile denetleyici ve düzenleyici otoritelerin düzenlemeleri, bankaların APY’sine doğal olarak sınırlamalar getirmektedir. 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu ve bağlı yönetmelik ve tebliğlerde bankaların sermaye artırımları, özkaynakları, standart oranları, sermaye yeterliliği, likidite yeterliliği, krediler, risk grubu, kredi sınırlamaları, mevduat munzam karşılıkları, disponobilite oranı, banka yatırımları (gayrimenkul alımı ve iştirak edilmesi) mevduat sigortası vb. konularda çok sayıda sınırlayıcı hüküm yer almaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İçsel SInIrlar Banka içi koşullar da aktif-pasif yönetimine sınırlamalar getirmektedir. Banka içi düzenlemeler uzun dönemde değiştirilebilirler, ancak kısa dönemde yine de veri olarak kabul edilmek durumundadır. Bankanın sermaye tutarı ve sermaye yapısı, mevduat hacmi, mevduat kompozisyonu, taşınan risk düzeyi, örgütsel yapı, çalışanların yetenekleri, çalışanların deneyimleri, kullanılan teknoloji, otomasyon derecesi, APY’ye banka içi sınırlamalar arasında sayılır NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Dışsal SInIrlar Bankacılık sektöründeki rekabet koşulları, rekabet yapısı, kamu bankalarının sektördeki durumu, teknolojik gelişmeler, ekonomik gelişmeler, para politikaları, maliye politikaları, toplumdan gelen tepkiler, toplumun değer yargıları ve finansal piyasalardaki gelişimler dışsal çevre unsurları arasında sayılabilir. Bilanço kalemlerinin değerleme ölçüleri ve muhasebe standartları tarafından belirlenen ilkeler, bankaların uymak zorunda oldukları dışsal çevre unsurları arasında sayılmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar İlker Parasız, Finansal Kurumlar ve Piyasalar, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2007 İlker Parasız, Para Banka ve Finansal Piyasalar, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2009 İlker Parasız, Türkiye’de ve Dünya’da Bankacılık, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2011 İlker Parasız, Modern Bankacılık Teori ve Uygulama, Ezgi Kitabevi, Bursa, 2014 Ferudun Kayanansal. Bankacılık: Giriş ve İlkeleri, Beta Basım, İstanbul, 2015 Aydın Karapinar. Bankaların Yönetimi ve Denetimi. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2746, Eskişehir, 2013 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun https://www.tbb.org.tr/tr (Son Erişim: Ocak 2018) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©