12 Ticari Alacaklar 12 Ticari Alacaklar 22 Ticari Alacaklar 120 Alıcılar 220 Alıcılar 121 Alacak Senetleri 221 Alacak Senetleri 122 Alacakak Senetleri Reeskontu (-) 222 Alacakak Senetleri Reeskontu(-) 126 Verilen Depozito Ve Teminatlar 226 Verilen Depozito Ve Teminatlar 127 227 128 Şüpheli Ticari Alacaklar 228 129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) 229 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)

120 (220) Alıcılar 120 (220) hesapta: işletmenin faaliyet konusu kapsamında mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan kısa (uzun) vadeli senetsiz ticari alacakları izlenir. Hesabın işleyişi; Mal veya hizmet satışları sonucu meydana gelen senetsiz alacaklar bu hesabın borcuna, müşterinin/alıcının borcunu ödemesi halinde tahsil edilen tutarlar bu hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın bakiyesi işletmenin müşterilerinden olan senetsiz alacaklarını gösterir.

Uygulama 1 Alfa işletmesi müşterisi Remzi Can’a 15.000 + %18 KDV tutarında malı kredili olarak satmıştır. Kalan işletmesi Tekirdağ’daki müşterisi Ahmet Al’a KDV dahil 11.800 TL’lik malı 15 ay vadeli olarak satmıştır. Beta işletmesi alıcı Ayşe Yılmaz’a KDV dahil 17.700 TL’ye veresiye mal satmıştır. Beta işletmesi müşterilerinden Ayşe Yılmaz işletmeye olan borcunu nakden ödemiştir.

121 (221) Alacak Senetleri 121 (221) hesapta: işletmenin faaliyet konusu kapsamında mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan kısa (uzun) vadeli senetli ticari alacakları izlenir. Hesabın işleyişi; Mal veya hizmet satışları sonucu meydana gelen senetli alacaklar bu hesabın borcuna, müşterinin/alıcının borcunu ödemesi halinde tahsil edilen tutarlar bu hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın bakiyesi işletmenin müşterilerinden olan senetli alacaklarını gösterir.

Uygulama 2 Atakan işletmesi müşterisi Ziya Ak’a 45.000 TL + KDV’lik mal satmış, karşılığında 6 ay vadeli bono almıştır. Atakan işletmesi daha önce kendisine 30.000 TL’lik veresiye mal borcu olan müşterisi Ali Yılmaz’dan 18 ay vadeli senet almıştır. Atakan işletmesi müşterilerinden Ziya Ak 45.000 TL’lik senetli borcunu işletmeye ödemiştir.

122 (222) Alacak Senetleri Reeskontu(-) 122 (222) hesapta; bilanço tarihinde senetli alacakların tasarruf değeriyle değerlenmesi amacıyla, kısa (uzun) vadeli alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları izlenir. Hesabın işleyişi: Hesaplanan reeskont tutarları 122 (222) hesaba alacak, 657 Reeskont Faiz Giderleri(-) hesabına borç kaydedilir. İzleyen dönemde 122 (222) hesap kapatılarak, bakiyesi 647 Reeskont Faiz Gelirleri hesabına aktarılır.

Tasarruf değeri: bir senedin değerleme gününde sahibi için arz ettiği değerdir. Reeskont faizi: gelecek döneme ait faiz tutarıdır. (alacak senetleri için faiz gideri, borç senetleri için faiz geliri) R = (a * n * t) / [36.500 + (n * t)] R; Reeskont tutarı a: senedin üzerinde yazılı değer n: 31.12. Tarihi itibarıyla senedin vadesine kalan gün sayısı t: iskonto oranı

Uygulama 3 Nil işletmesi bilanço tarihinde 50.000 TL nominal değerli alacak senetleri için 500 TL reeskont hesaplamıştır. Akın işletmesinin portföyünde 30.4.2012 vadeli 100.000 TL’lik alacak senedi bulunmaktadır. İskonto oranı %10’dur. Alacak senetlerini tasarruf değeri ile değerlemek isteyen işletme, 31.12.2011 tarihinde reeskont ayırmıştır.

126 (226) Verilen Depozito ve Teminatlar 126 (226) hesapta; İşletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ya da bir sözleşmenin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen kısa (uzun) vadeli depozito ve teminat niteliğindeki nakit değerlerin izlenir. Hesabın işleyişi: Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alındığında da alacağına kaydedilir.

Uygulama 4 Ufuk işletmesi mutfakta kullanmak için aldığı tüplere 3.000 TL depozito ödemiştir. Tuna işletmesi, 18.02.2012 tarihinde bir ihaleye katılabilmek için 50.000 TL tutarında bir teminat yatırmıştır. Olumsuz sonuçlanan ihaleden sonra teminatını geri almıştır.

128 Şüpheli Ticari Alacaklar 128 hesapta; çeşitli nedenlerle tahsil imkanları güçleşmiş, senetli ve senetsiz ticari alacaklar izlenir. Hesabın işleyişi; Tahsili şüpheli hale gelmiş olan senetli ve senetsiz ticari alacaklar ilgili hesabın alacağına, 128 hesabın borcuna kaydedilir. Hesabın bakiyesi şüpheli hale gelmiş ticari alacakları gösterir.

129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı Hesabı (-) 129 hesapta; şüpheli ticari alacaklar için ayrılan karşılıklar izlenir. Hesabın işleyişi: Hesaplanan karşılık tutarları 654 Karşılık Giderleri Hesabının bocuna karşılık, 129 hesaba alacak kaydedilir.

Uygulama 5 Mert işletmesinin 2011 yılına ait bazı işlemleri aşağıdaki gibidir. İşletme 1.1.2011 tarihinde 50.000 TL + KDV tutarında mal satmış, KDV tutarını peşin tahsil etmiş, geri kalanı için 1.6.2011 vadeli senet almıştır. 1.6.2011 günü, müşterinin borcunu ödeyemeyeceğini bildirmesi üzerine, işletme 50.000 TL’lik alacak senedinin şüpheli hale geldiğini belirlemiştir. 31.12.2011 günü, işletme 50.000 TL’lik senetli alacağına %50 oranında karşılık ayırmaya karar vermiştir.

GENEL UYGULAMA 1 Kanar işletmesinin Mart ayında gerçekleşen bazı işlemleri aşağıdaki gibidir. 1.3.2012 tarihinde işletme 20.000 TL + KDV tutarıdan ticari mal almış, karşılığında çek düzenleyip vermiştir. 5.3.2012 tarihinde kasada olan ihtiyaç dışı nakit fazlasını değerlendirmek amacıyla AKB Bankasına 1.000 adet Tüpraş hisse senedinin alınması için talimat verilmiştir. 6.3.2012 tarihinde daha önce alınan ticari malların yarısı 15.000 TL + KDV fatura bedeliyle satılmış, KDV tutarı nakit tahsil edilmiş, kalanı için senet alınmıştır. 7.3.2012 tarihinde AKB Bankasından gelen ekstreden daha önce verilen talimatla 1.000 adet hisse senedinin 15.000 TL’ye alındığı, 1.500 TL aracılık komisyonuyla birlikte toplam tutarın işletme hesaplarından düşüldüğü anlaşılmaktadır. 15.3.2012 tarihinde, ücret ödemelerinde yaşanan nakit sıkıntısını gidermek amacıyla işletme portföyünde bulunan hisse senetlerinden 500 tanesi 5.000 TL’ye satılmıştır. Satış işlemiyle ilgili aracı bankaya 450 TL komisyon ödenmiştir.

GENEL UYGULAMA 2 Sönmez işletmesinin portföyünde 50 TL/adet alış değerli 1.000 adet BOTAŞ A.Ş. Hisse senedinin bilanço tarihinde borsadaki fiyatı 35 TL’dir. İşletme hisse senetleri için 15.000 TL karşılık ayırmaya karar vermiştir. Delta işletmesi daha önce Ali Aktaş’tan aldığı 21.000 TL’lik bonoyu tahsil etmiştir. Güral işletmesi 30.000 + %18 KDV’lik ticari mal almış, karşılığında aynı tutarda bir alacak senedini satıcı adına ciro etmiştir. Papatya işletmesi PNB Bankasıyla 100.000 TL tutarında kredi anlaşması imzalmış, anlaşma gereğince bankaya 45.000 TL’lik alacak senedi teminat olarak verilmiştir.

Doğa işletmesinin 31. 12. 2011 tarihinde 120 gün vadeli 80 Doğa işletmesinin 31.12.2011 tarihinde 120 gün vadeli 80.000 TL’lik alacak senedi bulunmaktadır. Alacak senetlerini tasarruf değeriyle değerlemek isteyen işletme %12 faiz oranı üzerinden reeskont hesaplamıştır. Varyap işletmesi Kavaklı Belediyesi tarafından açılan yol yapım ihalesi için 125.000 teminatı Ziraat Bankasında açılan ilgili hesaba yatırmıştır. Kavaklı Belediyesi bürakratik sebeplerle yol yapım işini iptal ettiği için Varyap işletmesi daha önce yatırdığı teminatı geri almıştır. Doğuş işletmesi Ömer Ertürk’ten olan 25.000 TL alacağının şüpheli hale geldiğini tespit etmiştir. Dönem sonunda alacağın %75’i oranında karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.