GÖZLEM YOLUYLA ÖĞRENME SOSYAL ÖĞRENME 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Zihni tamamen devre dışı bırakarak bütün öğrenmeleri açıklayamayız. Sosyal hayatta karşılaştığımız birçok öğrenme durumları sadece koşullanma teorileriyle açıklanamaz. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Sosyal hayatta öğrenilenlerin çoğu klasik koşullanma teorileriyle açıklanamaz. Yemek, giyim, halk oyunları, eğlence, ulusal ve hatta ekonomik davranışlar ne tam olarak koşullanma ile ne de bilişsel teorilerle tam olarak açıklanamaz. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bebekler konuşmayı, çevresinde bulunan kişileri taklit ederek öğrenir. Cinsiyet rolleri, anne baba ve kardeşlerden öğrenilir. Gençler, ilgi duydukları alanlarda ünlü kişileri model alarak davranış oluşturur ve geliştirirler. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ İnsanların, birçok karmaşık davranışı, uzun pekiştirmeler olmadan sadece gözleyerek öğrendikleri görülmektedir. Örneğin yemek yeme, parmak kaldırarak söz isteme, öğretmen geldiği zaman sessiz durma, oyun oynama gibi... 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bu tür öğrenmeleri açıklayan en önemli kuramlardan biri, gözlem yoluyla öğrenme kuramıdır. Bu kuram değişik kaynaklarda taklit yoluyla, model alarak ya da sosyal öğrenme olarak da anılmaktadır. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Taklit olayının insan davranışlarının oluşumundaki önemini ayrıntılı olarak ilk ortaya koyan Gabriel Tarde’dır. Giyimde, teknolojik gelişmelerin yayılmasında, iyi ve kötü davranışların yaygınlaşmasında en önemli etken, insanlardaki taklit etme güdüsüdür. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Sosyologlar, insan davranışlarının tamamen sosyal olarak oluştuğunu; toplumsal kurumların ve kültürün bir kalıp gibi bütün insan davranışlarını şekillendirdiğini iddia ederler. “Sosyal roller teorisi” de bu görüşü destekler. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bu öğrenme kuramının öncüleri N.E.Miller, J. Dollard ve A. Bandura’dır. Çocuklar, çevrelerindeki kişilerin davranışlarını ve bu davranışların sonucunu sürekli gözlerler. Gözledikleri davranışlardan pekiştirilenleri taklit ederken, sonucu olumlu olmayan davranışları taklit etmezler. Bu nedenle modeli veya taklit etme de bir tür edimsel koşullanmadır. Bandura’nın eserleri: Social Foundations of Thought and Action (1986),  Social Learning Theory (1977), Social Learning and Personality Development (1963), Aggression:  A Social Learning Analysis (1973). 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

Bobo doll experiments. (examples in youtube!) EK Albert Bandura self-efficacy He suggested that environment causes behavior, true; but behavior causes environment as well.  He labeled this concept reciprocal determinism:  The world and a person’s behavior cause each other. He began to look at personality as an interaction among three “things:”  the environment, behavior, and the person’s psychological processes.  Bobo doll experiments. (examples in youtube!) www.psychology.pl/download/key_studies/The-Bobo-Doll.ppt Self-regulation (Self-observation, Judgment, Self-response) Self-regulation is self-concept (self-esteem) 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Koşullu öğrenmede birey kendi tecrübelerine dayandığı halde, sosyal öğrenmede başkalarının tecrübelerinden yararlanarak öğrenir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bir davranışın öğrenilmesi için, bireyin bu davranışın sonucunu yaşayarak öğrenmesi gerekmez. Örneğin köpek tarafından ısırılan ya da salıncaktan düşen bir çocuğu gözleyen biri, köpek ve salıncaktan korkabilir. Günlük yaşantımızda gözleyerek öğrendiğimiz pek çok davranış vardır. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bandura, insanların çevrelerindeki kişilerin davranışlarını gözlediklerini, buradan bazı sonuçlar çıkararak kendileri için yararlı olan davranışı yaptıklarını öne sürmüştür. Örneğin, önündeki arabanın bir çukura ya da kasise girerek sarsıldığını gözleyen sürücü, arabasına zarar vermemek için gözlediği davranışı taklit etmez. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bandura’ya göre model alınan, gözlenen davranışların bireyin belleğine kodlanması ve gerektiği zaman hatırlanması gerekir. Bu özelliklerinden ötürü gözlem yoluyla öğrenmenin bilişsel boyutu da vardır. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Bandura’ya göre, gözlem yoluyla öğrenmede (model almada) dikkat, hatırlama, yeniden üretme ve pekiştireç olmak üzere 4 temel süreç vardır. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Dikkat (Attention): Model alınan davranışın doğru taklit edilebilmesi için öncelikle model alınan davranışa dikkat edilmesi gerekir. Kişi, duygularıyla beraber tüm dikkatini beğendiği ve taklit etmek istediği davranışa yöneltir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Hatırlama (Retention): Gerektiğinde taklit etmek için modelin tüm davranışlarını belleğe kodlamak gerekir. Çünkü gözlenen davranış genellikle gözlemden hemen sonra taklit edilmeyebilir. Birey gözlediği davranışı yeri geldiği zaman da kullanabilir. Davranış belleğe görsel, sözel ya da sembolik olarak kodlanabilir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Yeniden Üretme (Reproduction): Model alınan davranışın gösterilmesi için bireyin gözlemlerini kendi davranışına dönüştürebilmesi gerekir. Bu bazen tam taklit olmayabilir: çevre şartları, bireyin fiziksel gücü ve imkanları, zaman vs model alınan davranışın biraz farklı üretilmesine neden olur. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Pekiştireç (Motivation, Reinforcemenet):Taklit edilen davranış çevrede beğenildiyse tekrar edilir, beğenilmediyse fazla tekrar edilmez ve zamanla söner. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Eğitimde göz önünde bulundurulması gerekenler Öğretmenler, öğrencilerin dikkatini gerçek hayattan, roman ve film kahramanlarından model alabilecekleri kişilere çekmelidir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Araştırmalar çocukların özellikle saldırgan davranışları daha çok taklit ettiklerini göstermektedir. Bu nedenle çocukların izledikleri filmler dikkatle seçilmeli, çocuklara kötü model oluşturacak filmler gösterilmemelidir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Öğretmen en çok model alınan kişilerden biridir. Bu nedenle öğretmenin sınıfta ve sınıf dışında öğrencilere çok iyi bir model oluşturması gerekir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Öğrencilerde istendik davranışlar oluşturmak için, doğru davranan öğrenciler pekiştirilerek, bu öğrencilerin diğer öğrenciler tarafından model alınması sağlanmalıdır. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ

ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Sınıf disiplinini sağlamada, el becerilerinin öğretilmesinde bu teoriden yararlanılmalıdır. Burada öğrencilerin gelişimsel hazır olma durumlarına da dikkat etmelidir. 09.12.2018 Dr.Mustafa Ergün ÖĞRENME VE ÖĞRETMENİN KURAMSAL TEMELLERİ