Geçmişten Geleceğe Projeksiyonlar: Bilgi İşlem Birimleri İçin Yol Haritaları Murat Ulubay Cengiz Acartürk ulubay@metu.edu.tr acengiz@metu.edu.tr ODTÜ Bilgi İşlem Daire Bşk. ODTÜ Bilgi İşlem Daire Bşk. ODTÜ Enformatik Enst. ODTÜ Enformatik Enst. Bilişsel Bilimler Bilişsel Bilimler

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Sunuş Planı Giriş (sunuşun “öngörü” yaklaşımı) Değişim Gelişim ve Belirsizlikler - Kullanıcı tarafında donanım düzeyinde radikal değişim, yaygınlıkta radikal artış, ağ erişiminde teknolojik kaos ve belirsizlik. - “Ağ – İnternet – Telekomünikasyon” teknolojilerinde ve bunlara erişimde devrim. Yol Haritaları - Çevrim içi eğitim - Web tabanlı eğitim - Talep patlaması, kitlesel erişim - Genel altyapı üniversite bilişim servisi arabirimi olarak Bidb Sonuç

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Değişim: Geçmiş ve bugün karşılaştırması Projeksiyon: Geleceğe dönük tahminler Öngörü: Geleceği planlama, belirleme, önlem alma (foresight-forecast)

Projeksiyonlar, Yol Haritaları - Yakın geçmişten bugüne değişmeyenler: Ağ yapısı, pc standardı (kullanım teknolojisi), dağınık-ayrık ağ ve iletişim teknolojileri… Değişenler: Niceliksel değişim, hız (cihaz ve ağ hızı), kapasite yaygınlık, kullanıcı sayısı, bilinirlik (“artık her şey bilgisayarla”). Fonksiyonlarda niteliksel değişim; iletişim ve eğlence için bilgisayar, günlük hayatla ilgili bilişimsel kullanım. Üniversite = İnternet denkleminin kısmen bozulması. Ücretsiz yüksek kapasiteli ticari hizmetler. vs. vs.

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Yaklaşım: - Neler değişti? - Neler beklenenin aksine değişmedi? - Hangi öngörüler, tahminler boşa çıktı? - Nerede kapasite fazlası, fuzuli altyapı kuruldu? - Nerede öngörü eksikliğinden geride kalındı? Strateji: - Neler değişir? - Neler değişmez? - Bunlara göre hangi konuda mevcut hizmetleri iyileştirme, genişletmeye çalışmalı? - Hangi yeni alanlarda şimdiden kaynak ve istihdam çalışması yapmalı? (durdurun?)

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Değişim Gelişim ve Belirsizlikler -Kullanıcı düzeyinde, tarafında donanım teknolojisi yönelimleri: 1 – Taşınabilirlik, (ofislerde) masaüstü yerine dizüstü, pc --> taşınabilirlik taşınabilir cihaz --> bilgisayarlaşma 2 – Klavye, ekran teknolojisinde devrim 3 – Genel kullanılabilirlik devrimi (donanımsal, teknik ve kullanım desteği ihtiyacı) 4 – Bu cihazlar ve talebe uygun bütünleşik ağ erişimi gereksinimi 5 – Ekonomik erişilebilirlik 6 – Pc salonu veya kütüphane, kantin, koridor bahçe

Projeksiyonlar, Yol Haritaları

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Ağ – İnternet – Telekomünikasyon Teknolojileri - Çeşitlilik, yaygınlık - Teknolojik kaos ve serbest piyasa, serbest piyasa ve verimlilik - Televizyon (analog), radyo, GSM, GSM, GSM, kablo-tv, kablonet, sabit telefon hattı, yerel ağ, …, (dijital) uydu yayını. - Örnekler: Wimax ve 3G

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Wimax, Intel: Şehir ölçeğinde (50 km çapında) bütünleşik kablosuz ağ – internet erişimi. Tek baz istasyonu. 3G, Üçüncü Nesil Geniş bant GSM. Görüntülü telefon, cep telefonu ile hızlı internet.

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Şehir Ölçekli Kablosuz Ağ Senaryosu: Telefon (GSM, sabit hat), İnternet, yerel ağ, Televizyon (hatta) bütünleşik hizmet. (Bütünleşik ultra-taşınabilir cihazlara uygun şekilde). --- > Üniversite ağ alt yapısının genel internet servis sağlayıcılık anlamında boşa çıkması (?) pc destek ihtiyacında azalma veya niteliksel değişim. Bidb’ler yerel, akademik hizmetlerle genel altyapı uyumu arayüzü. Güvenlik ve kimlik doğrulama

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Bilişim Hizmetlerin Olası Dışsal Trendler: - “dışsal” akademik bilişim dışı - ticari ve ücretsiz e-posta, anlık mesajlaşma, veri arama hizmetleri gibi reklam tabanlı, kaliteli, güvenilir ve kalıcı web alanı, çevrim içi veri saklama, arşivleme hizmetleri - Bidb’ler için yük azaltıcı, yönlendirme bilgilendirme görevi. - Bidbler yerel hizmetlere, akademik bilişime özel veri paylaşımı ve iletişime odaklanabilir.

Projeksiyonlar, Yol Haritaları --- Çevrim içi eğitim --- - Akademik birimler bölümler yöntem ve içerikten sorumlu, - Bidb’ler altyapı hizmetleri ve yaygın erişimi sağlar (bölümler ve son kullanıcının erişimi) - Eğitim Destek Ofisleri (Bidb içinde olmalı mı?)

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Web Tabanlı Yayın Teknolojileri Dağıtık Servisler - Bölüm düzeyinde web, e-posta, veri tabanı sunucuları uygulaması, kaliteli merkezi hizmet özendirmesi, ancak genel politika ve standart belirleme dışında tamamen merkezileştirmek Bidb’lerin kapasitesi ötesinde - Ekonomik olarak maliyeti düşürmek, verimliliği, güvenilirliliği, kesintisizliği artırmak. - İş gücü ve Bidb’ler için sorunları azaltmak.

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Güvenlik - Kişisel bilinçlenme artışı - Virüs ve trojan tehdidinin pcden ve bireysel kullanıcıdan ağa ve İnternete yönelmesi - İşletim sistemlerinin otomatik güncellenmesinde iyileşmeler - Fiziki güvenlik sorununda süreklilik

Projeksiyonlar, Yol Haritaları PC Destek Servisleri - Bütünleşik, teknik müdahale imkanı olmayan (kullan-at) donanım, - Klasik pc destek yerine uygulamalar erişim gibi problemleri konusunda uzman işgücü - Eğitim desteği

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Ağ Servisleri - Harici altyapı, ağ servisleri -- > yetkilendirme, kimlik doğrulama, güvenlik - Yerel uygulamalar, kütüphane, online ücretli dergi veritabanları, Oibs gibi hizmetleri yeni ağ alt yapısı ve son kullanıcı niteliği ile uyumlu hale getirme, “Arayüz” geliştirme

Projeksiyonlar, Yol Haritaları Sonuç Somut öngörüler: 1- PC salonları 2- Ağ alt yapısı (kablosuz ve/veya harici kablosuz) 3- Kullanıcı sayısında artış, servislere talep artışı, 4- Son kullanıcı erişimi ve talebinde niteliksel değişim. 5- Pc destek ihtiyacında azalma (kullanılabilirlik, teknoloji) Somut öneri: Öngörü çalışmaları, Akademik Bilişim etkinliklerinde makale sunumu şeklinde değil, çalışma grubu oturumları halinde,alanda faal katılımcıların toplu fikir üretmesi ile yapılmalı.

Kaynaklar: http://www.csmonitor.com/2004/0108/p14s01-stct.html (ince ekran teknolojileri) http://www.virtualdevices.net/ (sanal klavye) http://www.virtualdevices.net/keyboard.htm http://www.wimaxforum.org/home/ (wimax) http://www.wimaxforum.org/news/downloads/supercomm_2005/WF_Day_in_a_Life_with_WiMAX_Final.pdf http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/ http://www.i-glasses.com/ (HMD)