PLANLAMADA YOGUNLUK Kent bilimleri terimleri sözlüğüne göre, “Belli büyüklükte bir alana düşen kişi, aile ya da konut birimi sayısı” olarak tanımlanmaktadır.

PLANLAMADA YOĞUNLUK KADEMELENMESİ Global Yoğunluk Gross Yoğunluk Brüt Yoğunluk Net Yoğunluk

Global Yoğunluk (Kapsamlı-Overall): Ülke-Bölge gibi büyük ölçekli planlamalarda kullanılan yoğunluk türüdür. Genellikle birim alan, km² olarak alınır. Ve yerleşmeyi oluşturan ya da yerleşmelerin yayıldığı ve kullandığı tüm alanları (açık alanlar, su yüzeyleri, tarım yapılan alanlar vb. alanlar da dâhil) kaba sınırlandırmalarla içine alan bir ölçümleme ile elde edilir. Ölçek genellikle 1/50 000 ve daha üst (1/100 000, 1/250 000 vb.) ölçeklerdir.

örnek YIL 2000 NÜFUS kişi ALAN Km 2 YOĞUNLUK K/M2 TÜRKİYE 67.803.927 769.604 88 MARMARA BÖLGESİ 17.679.293 72.578 243 İSTANBUL METR. AL. 10.018.735 5.400 1855

PLANLAMANIN KAPSADIĞI GLOBAL YOĞUNLUK -YERLEŞME ALANLARI -AÇIK ALANLAR -ORMAN ALANLARI -TARIM ALANLARI -SU YÜZEYLERİ ÜLKE-BÖLGE PLANI (Ö:1/100 000 ve üstü) PLANLAMANIN KAPSADIĞI BÜTÜN ALANLAR (KM²) -PLANLAMA BÖLGESİ TOPLAM NÜFUSU GLOBAL YOĞ. = -------------------------------------- = KİŞİ/KM² PLANLAMA BÖLGESİ TOPLAM ALANI

GROSS YOĞUNLUK Genellikle yerleşme-kent ölçeğindeki çalışmalarda kullanılır ve birim olarak hektar (Ha.) baz alınır. Kentin alanı ve nüfusuna bağlı olarak km² cinsinden de hesaplanabilir. Gross yoğunluk hesabında, kent yerleşik alanı sınırları itibariyle ölçütlendirilir. Yani kente ait konut, çalışma (hizmet, sanayi, kent içi tarım vb.), dinlenme-eğlenme, eğitim-kültür, ulaşım vb. alanların tümünü kapsayan alana, kent nüfusunun oranlanması ile elde edilir. (şekil 2) Genellikle 1/100 000, 1/50 000, 1/25 000 ölçeklerde kullanılır.

GROSS YOĞUNLUK KONUT ALANLARI -ÇALIŞMA ALANLARI Sanayi Depolama Hizmet -EĞLENCE-DİNLENCE vb. AÇIK ALANLAR Kentsel parklar Spor alanları Mezarlık vb. -EĞİTİM-KÜLTÜR ALANLARI -BÜYÜK ALAN GEREKTİREN KAMU ALANLARI Havalimanı, liman, gar, askeri alan vb. -DSİ, TCK, TEK, KH -ANA ULAŞIM AKSLARI BÜTÜN KENTSEL İŞLEV ALANLARI YERLEŞME ALANI İÇİNE GİREN NAZIM PLAN-ÇEVRE DÜZENİ PLANI (Ö:1/50 000, 1/25 000, 1/75 000) PLANLAMA BÖLGESİ TOPLAM NÜFUSU GLOBAL YOĞ. = -------------------------------------- = KİŞİ/KM² TOPLAM ALANI

NAZIM PLAN 1/50 000, 1/25 000, 1/5000 sanayi park üniv konut ticaret Hast Ask al

GROSS YOĞUNLUK Yerleşik alan Sınırları İçindeki Tüm alanlar yoğunluk hesabına dahildir

Brüt Yoğunluk: Yerleşme, kent ya da kent parçası ölçeğindeki planlama çalışmalarında kullanılan yoğunluk kademelenmesidir. Birim alan olarak Hektar kabul edilir.

Brüt Yoğunluk: Gross yoğunluktan farkı, kent bütünü için yapılan planlamalarda kullanıldığı gibi, kent parçaları için yapılan planlarda da kullanılır. Bu planların ölçeği genellikle 1/25 000, 1/10 000, 1/5 000 olur (Şekil 5). Bazen yerleşmelerin büyüklüğüne bağlı olarak 1/50 000 ya da 1/2 000 olabilir. Kullanılan ölçekler yerleşme alanına, nüfusuna ya da çalışmanın içeriğine göre değişebilir.

HİZMET VERECEK ALANLAR Brüt Yoğunluk 1 BÖLGE-SEMT ÖLÇEĞİNDE Konut alanları Park, spor alanları Eğitim alanları Sağlık alanları Ulaşım alanları BÖLGE ÖLÇEĞİNDE HİZMET VERECEK ALANLAR (Ö:1/50 000, 1/25 000) NAZIM PLANI BÖLGEDE YER ALACAK TOPLAM NÜFUS BRÜT YOĞ. 1 = -------------------------------------- = KİŞİ/HA BÖLGE-SEMT TOPLAM ALANI

NAZIM PLAN 1/50 000, 1/25 000, 1/5000 sanayi park üniv konut ticaret Hast Ask al

BRÜT YOĞUNLUK 1

BRÜT YOĞUNLUK 2 MAHALLE ÖLÇEĞİNDE -Konut alanları -İlkokul, anaokulu, -kreş, -Çocuk oyun alanı -Yaya yolları MAHALLE ÖLÇEĞİNDE HİZMET EDECEK ALAN (Ö:1/5 000, 1/2 000) NAZIM PLAN NÜFUS BRÜT YOĞ. 2 = -------------- = KİŞİ/HA ALAN

BRÜT YOĞUNLUK 1

Net Yoğunluk: 1/1 000 ve 1/500 ölçekli Uygulama İmar Planlarında kullanılan yoğunluk kademesidir. Bu tür planlarda kent bütününden konut grubuna kadar hizmet edecek olan tüm donatılar (çocuk bahçesi, yaya yolu, otopark vb.) gösterilmeli ve yoğunluk hesabından çıkarılmalıdır (Şekil 10, 11).

NET YOĞUNLUK KONUTLARIN YER ALACAĞI NET PARSEL ALANLARI NÜFUS UYGULAMA İMAR PLAN (Ö:1/1 000, 1/500) PARSEL ÖLÇEĞİNDE HİZMET EDEN ALANLAR NÜFUS NET YOĞ. = ----------------------------- = KİŞİ/HA NET KONUT ALANI