Yasemin Demiraslan Çevik 04/04/2014 İçerik / Görev Analizi Yasemin Demiraslan Çevik 04/04/2014

İçerik Türleri İçerik, bilgi, beceri, davranış ve değerler bütünüdür (Nicholls, 1972). Gagne (1977) göre, 5 temel öğrenme türü ya da kategorisi vardır ve her biri farklı tipte bir öğretimi gerektirir. sözel bilgiler, entellektüel (zihinsel) beceriler, bilişsel stratejiler, tutumlar ve motor beceriler Ogretim surecinde ogrenenlerin kazanacagi bilgi, beceri ve tutumlar icerigi olusturur.

İçerik Türleri Sözel bilgiler; Genellikle ezbere dayanan, Doğruluğu kişiden kişiye değişmeyen, Örgün eğitimde en fazla odaklanılan bilgilerdir. Öğretim tamamen sözel bilgiler üzerine kurulmamalı! Diğer bilgiler için önkoşul ise kullanılmalı! Yineleme türü stratejilerle öğrenilir, gerektiginde kisa sureli bellekten cagirilarak kullanilir Bilginin kaliciligini saglamak ve daha iyi hatirlama icin bazi stratejiler (baglanti-iliski kurarak ezberleme) kullanililabilecegi ogrenene ogretilmelidir

İçerik Türleri Entellektüel (zininsel) beceriler; Akıl yürütmeyi, ilişkisel düşünmeyi gerektirir Kendi içinde belli bir hiyerarşi (aşamalılık) vardır Ayırt etme Kavram oluşturma Kural uygulama Sorun/problem çözme Ezber yoluyla ogrenilmez cunku her durum yeni bir akil yurutmeyi gerektirir Hiyerarşinin önemi, her seviyedeki öğrenmenin kolaylaştırılması için tamamlanması gereken ön gereklilikleri belirlemektir. Öğrenme hiyerarşileri, öğretimin sıralanmasına temel oluşturur. Ayirt etme, varliklar, olaylar, gorusler ve yargilarin birbiriyle ayni olup olmadigini saptayabilmeyi gerektirir. Iki seyin birbirine benzer ya da birbirinden farkli oldugunu belirleyebilmektir. Kavram olarak bilmesi gerekmez sadece ayirt edebilmesi onemlidir. En basit zihinsel beceridir (Simsek, 2009). Ortak özellikleri paylaşan ve ortak bir adla ifade edilen nesne, olay ya da sembol gruplarına kavram denir. soyut ve somut kavramlar olarak ikiye ayrilir. Somut kavramlar genellikle fiziksel varliklarla ilgilidir, soyut kavramlar ise dusunsel olay ve goruslerle ilgilidir. nesne, olay, gorus ya da sembol, ait olduklari kavramin temsilcisi durumundadirlar. Ornegin, mobilya somut bir kavramdir; masa, sandalye, koltuk gibi nesneler ortak ozellikleri nedeniyle mobilya olarak adlandirilir. Araba, bilgisayar, kitap vb somut kavramlardir. Demokrasi ise soyut bir kavramdir, dogrudan ya da temsili demokrasi olmak uzere iki turu vardir. Sevgi, adalet, zaman vb soyut kavramlardir. Kavramlar arasinda alt ve ust kavram olma gibi ozellikler vardir. Ornegin, ele alindigi baglama gore bitkiler ust kavraminin altinda agaclar ve cicekler alt kavramlari yer alir. Agaclar alt kavraminin altindaki alt kavramlar da igne yapraklilar ve yesil yapraklilar olabilir. Kural uygulama, bir olayi, durumu yorumlamak icin kullanilan ilkeleri, genellemeleri, yasalari kapsar. Kurallar, kosullu ifadelere belirtilir (if-then) ve benzer durumlarda ayni sonuclarin elde edilecegi varsayimina dayanir. Ornegin, su 100 dereceye kadar kaynatiirsa buhar olur. Zihinsel becerilerin en ust basamaginda sorun/problem cozme vardir. Kendinden onceki tum zihinsel becerilerde yetkinlesmeyi gerektirir. Sorun cozme, yeni bir problem durumuna cozum getirmek icin olasi alternatifleri gozden gecirmeyi ya da uretmeyi, bunlardan en uygun olani secmeyi, secimi uygulamayi ve degerlendirmeyi gerektirir.

İçerik Türleri Bilişsel stratejiler (öğrenme stratejileri); Öğrenmeyi kolaylaştırmak amacıyla öğrenen tarafından uygulanan stratejiler Farklı öğrenme durumları ya da konuları için farklı stratejiler kullanabilir Dikkat stratejileri (altını çizme, not alma, vurgulayıcı işaretler kullanma, açıklamalar ekleme) Tekrar stratejileri (aynen tekrar etme, gruplama) Anlamlandırma stratejileri (önbilgileriyle ilişkilendirerek kodlama) Yürütücü biliş stratejileri (öğrenmesini izleme, değerlendirme, ne öğrenip öğrenmediğini anlayıp buna uygun planlar yapma) Ogrenenin sunulan bilgiyi kendisi icin anlamli hale getirmesi, icsellestirmesi icin attigi adimlar, davranis ve dusuncelerdir. Ogrenenin bir strateji havuzu olabilir ve duruma gore kendisi icin en uygun oldugunu dusundugu stratejileri secebiir fakat her strateji etkili olmayabilir. Bu nedenle ogrenenlere etkili ogrenme stratejileri konusunda egitim vermek, bu stratejileri uygulamalarini saglayacak ortamlar tasarlamak onemlidir.

İçerik Türleri Tutumlar; Davranışlarımıza yön veren eğilimlerdir Olumlu ve olumsuz tutumlar Ögretim değil eğitim yoluyla kazandırılabilir Tutumu biçimlendiren değer, inanç, duygu ve tercihlerin anlaşılması gerekir Olumlu tutumlar ogrenmeyi kolaylastirabilir tersi durumda da zorlastirabilir. Tutumlar soyut yeterliklerdir, gozlenmeleri zordur cunku tutuma neden olan onu bicimlendiren oruntuyu anlamak kolay degildir Tutumları öğrenmek için, öğrenene güvenilir rol modeller veya ikna edici argümanlar sunulmalıdır. (Gagne)

İçerik Türleri Motor (devinsel) yeterlikler; Kas gücünün kullanımını gerektirir. Kendi içinde aşamalı biçimde düzenlenir, işlemlerin basitten karmaşığå doğru öğrenilmesi desteklenmelidir. Devinsel alanda kazanilacak bir yeterlik oncelikle uygun bilgi ve tutumlarin edinilmesini gerektirir. Bircok beceri kendi icinde asamali bir bicimde duzenlenir, devinissel becerilerin ogreilmesinde sira onemlidir.

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Sözel Bilgiler Tanımlar Sınıflamalar Olgular Zihinsel Beceriler Ayırt etme Somut kavramlar Soyut kavramlar Kurallar Problem çözme Tutumlar Bilişsel Stratejiler Tekrar Ayrıntılandırma Düzenleme Üstbiliş Duyuşsal stratejiler Devinsel Beceriler

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Sözel bilgiler: Önbilgilerini harekete geçirmek. İlgi ve dikkat çekmek. Somut bir dil kullanmak. Önemli sözel bilgileri ilk önce ya da en sonda sunmak. Önemli sözel bilgileri vurgulamak. İlginç, açıklayıcı ve ilişkili örnekler kullanmak. Öğretim materyallerinde ve uygulamalarda sorulara yer vermek. Geribildirim sağlamak. Görsel öğeler kullanmak. Okuma yeteneklerini geliştirmeyi destekleyen ortamlar hazırlamak. İçerik ve öğrenme görevine uygun öğrenme stratejilerinin kullanımını desteklemek.

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Kavramlar: Kavramı tanımlayın. Kavramın özelliklerini açıklayın. Örnek olan ve örnek olmayan durumlar için havuz oluşturun. Tanılayıcı test hazırlayın. Sunum biçimlerini belirleyin. Sınıflama hatalarını belirleyin. Ayrıntılı geribildirim sağlayın. Dikkat odaklama araçlarını kullanın.

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Kurallar: Kuralın içindeki temel kavramlarla ilgili önbilgiyi sorgulayın. Kuralın uygulanmasıyla, kuralı sözel olarak ifade etme becerisini birbirine karıştırmayın. Gerekli açıklamalardan sonra yeterli düzeyde uygulama olanağı sağlayın. Öğrencilerin süreci izleme, sorgulama, neden-sonuç ilişkileri kurmalarını özendirin. Kuralın uygulanması sırasında yapılan hataları not edin ve bu hatalara yönelik geribildirim sağlayın. Günlük yaşamdan seçilmiş örnekler vermeye çalışın.

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Tutumlar: Yüksek güvenirliğe sahip eğiticiler daha ikna edici bir etki yaratır. Öğrenciler tarafından çekici olarak algılanan eğitimciler daha etkilidir. Modeller oluşturun. Tartışma yönteminden ve grup çalışmalarından faydalanın. Sunumdaki farklılıklar dikkati ve merakı uyandırmalıdır. Zihinsel uyuşmazlık yaratın. Birbirleriyle çelişen bilgi ve davranışları ardışık olarak sunun. Beklenen sonucu açıkça belirtin. Yüz yüze iletişim tutumun benimsetilmesinde oldukça etkilidir. Rol oynama yöntemini kullanın.

Öğrenme Çıktılarının Sınıflandırılması Tutumlar: Yüksek güvenirliğe sahip eğiticiler daha ikna edici bir etki yaratır. Öğrenciler tarafından çekici olarak algılanan eğitimciler daha etkilidir. Modeller oluşturun. Tartışma yönteminden ve grup çalışmalarından faydalanın. Sunumdaki farklılıklar dikkati ve merakı uyandırmalıdır. Zihinsel uyuşmazlık yaratın. Birbirleriyle çelişen bilgi ve davranışları ardışık olarak sunun. Beklenen sonucu açıkça belirtin. Yüz yüze iletişim tutumun benimsetilmesinde oldukça etkilidir. Rol oynama yöntemini kullanın.

İçerik Türleri – Başka bir sınıflama Sözel Bilgiler Süreçler İçerik Türleri Kavramlar Prosedürler İlkeler

İçerik Türleri İçerik Türü Tanım Örnek Gerçek/Olgu En basit bilgi formu İlk başöğretmen Mustafa Kemal Atatürktür. TBMM, 23 Nisan 1920’de açılmıştır. Bir yetişkinin 32 dişi vardır. Kavram Ortak özellikleri paylaşan ve ortak bir adla ifade edilen nesne, olay ya da sembol grupları Bir memeli, dişisi süt üretebilen, sıcak kanlı ve tüylü bir hayvandır. Bir sandalye, dört tane ayağı olan bir oturma platformudur. Süreç Bir şeyin nasıl oluştuğunu ya da çalıştığını tanımlayan bilgi akışı Belirli adımları olmayabilir fakat belli bir zaman boyunca gerçekleşen eylemlerden oluşur Fotosentez Öğretim tasarımı Bir kuruma eleman alma Terim, bir bilim, sanat, meslek daliyla veya baska bir konuyla ilgili ozel ve belirli bir kavrami karsilayan kelimedir(TDK, 2006)

İçerik Türleri İçerik Türü Tanım Örnek Prosedür Bir görevin tamamlanması için gerekli adımlar sırası NOT: Birçok prosedür bir sürecin parçası olabilir. Bilgisayarı kapatma Bir web sitesine üye olma Bir ATM makinesini kullanma Ilke Belli eylemleri yönlendiren kurallar Olayları yorumlamada kullanılan neden-sonuç ilişkileri Kavramlar arasındaki ilişkilere dayanır Bir gazın ısısı sabitlenirse, basınç artarsa, miktarı azalır ya da tersi söz konusudur (Boyle Kanunu) Ilkeyi anlamak, kavramlari ve bunlar arasindaki iliskileri bilmeyi gerektirir. Degiskenlerin ve bunlarin degisimi ile diger kavramlarin nasil degiseceginin bilinmesi gerekir. Bu iliski ve degisimlerin sembollerle ifade edilebilmesi ya da sembolle ifade edilen degisimlerin anlasilabilmesi gerekir.

İçerik/Görev Analizi İçeriğe karar verme: Öğrenenlerin bilmeleri gereken bilgi ve beceriler belirlenir ve öğretim için sıralanır. Süreci yönlendiren unsurlar; Öğrencilerin önbilgileri ve diğer özellikleri (ihtiyaç analizinde belirlenen) Öğretim hedefleri İçerik birimleri arasındaki ilişkileri/akışı belirleme İçerik analizinde ünite, konu ya da temanın belirlenmesine odaklanılır (Kümeleme analizi). Görev analizinde ise içeriği belirlemek için işlemlere ve alt işlemlere odaklanılır (İşlemsel, Hiyerarşik, Bilinti işleme analizleri). Icerik birimleri birbiriyle baglantili mi? asamali bir sira var mi yoksa bagimsiz mi? yani icerigin siralanmasi gerekir

İçerik/Görev Analizi Kümeleme analizi; Daha çok sözel bilgilerin analizinde kullanılır. Kümeler arasında önkoşul ilişkisi yoktur Kümeleme analizinde adımlar; Ana kavramın belirlenmesi Bilgilerin nasıl yapılandırılacağının belirlenmesi 1., 2. ve diğer seviyelerdeki başlıkların belirlenmesi Öğretilecek bilgiler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi Icerik birimlerinin birbirinden gorece bagimsiz oldugu sozel bilgilerin analizinde kullanilir. Bir icerik kumesi ogretildikten sonra diger bir icerik kumesi ogretilir. Kumeler arasinda onkosul iliskisi bulunmamaktadir. Iliskiler sadece kumelerin kendi icinde kurulmaktadir.

İçerik/Görev Analizi Ögretim içeriği miktar ve gruplama açısından öğretim ünitelerine ve konularına ayrılırken dikkat edilecek 5 unsur; Öğrenenlerin yaş düzeyleri Materyalin güçlüğü Öğrenmenin türü Farklı etkinliklerin uygulanma durumu Gerekli olan zaman (Dick, Carey, & Carey, 2001)

İçeriği Düzenleme İlkeleri Bilinenden bilinmeyene (önbilgiler önemli) Basitten karmaşığa Kolaydan zora (öğrenme görevlerinin kolay ya da zorluk derecesi – önce toplama sonra çarpma işleminin öğretilmesi) Somuttan soyuta (zihinde canlandırma, kalıcılığı sağlama için önemli, özellikle küçük yaş grupları için) Yakından uzağa (öğrenenin yaşantısından başlamak) Öncekilerden sonrakilere (kronolojik sıra) Benzerliklerden farklılıklara (farklılıkların belirlenmesi daha çok zihinsel süreç gerektirir) Kuramdan uygulamaya Süreci yönlendiren unsurlar; Öğrencilerin önbilgileri ve diğer özellikleri (ihtiyaç analizinde belirlenen) Öğretim hedefleri İçeriği belirlerken dikat edilecek ölçütler; Güncel, geçerli ve güvenilir olmalı (doğru ve nesnel bilgiler) Öğrenmeye değer olmalı (yararlı, zaman harcamaya değer) Çok zor ya da kolay olmamalı

İçeriği Düzenleme İlkeleri Öğrencilerin gelişim düzeyi, ilgi, yetenek, ihtiyaç, öğrenme hızı ve düzeyi türünden özelliklere uygun olmalı Grupla, bireysel ve sınıfla yapılacak etkinliklere uygun olmalı Ünite/konu ya da tema biçiminde gruplanabilir olmalı Kendi kendine yeterlik ve diğer derslerle ortaklık ilkelerini karşılamalı Temel ve önkoşul olma, önem derecesi, öncelik sırası, tekrarlanma sıklığı, güçlük derecesi ilkeleri gözetilmeli Günlük yaşamla bağlantılı olmalı Çağdaş teknoloji kullanmaya uygun olmali Süre doğru kullanılmalı Süreci yönlendiren unsurlar; Öğrencilerin önbilgileri ve diğer özellikleri (ihtiyaç analizinde belirlenen) Öğretim hedefleri İçeriği belirlerken dikat edilecek ölçütler; Güncel, geçerli ve güvenilir olmalı (doğru ve nesnel bilgiler) Öğrenmeye değer olmalı (yararlı, zaman harcamaya değer) Çok zor ya da kolay olmamalı

Görev Analizi Görev analizi, öğrenene ne öğretilmesi gerektiğini belirlemek amacıyla belli bir iş ya da iş grubu hakkında sistematik bilgi toplamadır (DeSimone, Werner, Harris, 2002). Görev analizi ile elde edilen bilgiler Bir görevin tamamlanması için gerekli ölçülebilir davranışları tanımlar ve sıralar. Her görevin sıklık, zorluk ve önem gibi özellikleri ile ilgili detaylı analiz sunar. Genellikle, uzman birinin görevi nasıl tamamladığı gözlenir ya da uzmanlarla görüşme yapılarak işin en iyi yapılma biçimi belirlenir.

Görev Analizi Koşullar: Görevin gerçekleştirileceği ortam, gerekli araç ve gereçler Performans ölçütü: Ne düzeyde gerçekleştirilmesi gerekiyor? Sıklık: Görev ne kadar sıklıkla gerçekleştiriliyor “(günlük, haftalık vb)? Zorluk: Örneğin, 1 den 5 e kadar bir dereceleme yaptırılabilir Önem: Görev ne kadar önemli, yanlıs yapılırsa ya da öğrenilmezse ne olur? Adımlar: Görevi tamamlamak için gerekli adımlar

Görev Analizi İşlemsel iş analizi (işlemsel –psikomotor beceriler için) Hiyerarşik/ önöğrenme analizi (entelektüel beceriler (kural öğrenimi vb.) için) Bilgi işleme analizi (işlemsel ve bilişsel işler (kavram öğrenimi vb.) için)

İşlemsel Görev Analizi İşlemsel süreçler kavram ve ilkelerden farklı olarak kurallı bir biçimde tanımlanmıştır. İşlem adımları arasında ardışıklık vardır. İşlemsel iş analizinin kullanılabileceği kazanımlara örnekler; Tekerlek değiştirmek, Bilgisayarı formatlamak, Yemek yapmak, Çay demlemek.

İşlemsel Görev Analizi İşlemsel iş analizi süreçleri genellikle aşağıda belirtilen dört aşamayı içermektedir. Bunlar: Seçilen işlemin uygulanabilir olup olmadığının belirlenmesi İşlemin adımlarının hatırlanması Adımların sırasıyla uygulanması ve adımların gerekli olup olmadığına karar verilmesi Elde edilen sonucun geçerli olup olmadığının doğrulanması

İşlemsel iş analizi örneği BTÖ 212 Öğretim Tasarımı / 2008 - 2009 Bahar

Hiyerarşik Görev Analizi Özellikle zihinsel becerilerin (kavram ve kural öğretimi)analizini yapmada kullanılır. Hiyerarşik iş analizinde, işler birbirleri ile ön gereklilik esasına göre bağlı olduklarından öncelik sonralık ilişkisi ve sıralaması önemlidir. Alt basamaklardaki işler bitirilmeden üst basamaklardaki işler yapılamaz. Kavram ve kurallar kendi icinde asamali bir yapiya sahiptir.

Hiyerarşik Görev Analizi Nasıl Yapılır? İşlerin gruplanması/kümelenmesi İşlerin öğrenme için, her bir grup arasındaki hiyerarşik ilişkilerin görülebileceği biçimde düzenlenmesi Yapılan hiyerarşinin doğruluğunu sağlamak için konu alanı uzmanına danışılması. (Bu adım 1. ve 2. adımlar sırasında da gerçekleştirilebilir.)

Akış şeması kullanılan hiyerarşik iş analizi örneği

Bilinti İşleme Analizi Bilinti işleme analizinin ilk adımı öğrencilerin hedefe başarı ile ulaşmaları için hedeflenen işin ayrıştırılması olarak gösterilmektedir. “Öğrenme görevinin tamamlanabilmesi için süreçte bulunan birey ne gibi zihinsel ve fiziksel adımlardan geçmelidir?” BTÖ 212 Öğretim Tasarımı / 2008 - 2009 Bahar

Bilinti İşleme Analizi Nasıl Yapılır? Hedefin içerdiği bütün kavram ve görevler ile ilgili olabildiğince çok bilgi toplanır. Daha sonra konu alanı uzmanlarına yöneltilebilecek soru grupları hazırlanır. Süreci bilen kişilere süreçle ilgili bazı sorular sorulur ve ardından a) kişilerin süreci nasıl tamamladıkları gözlenir ve süreç içinde geçirdikleri düşünce süreçleri sorulur, b)gözlemler yazılır, video ya da ses kasetine çekilir, c)süreçte bulunan kişiler süreç adımlarını yazar, d) süreçte bulunan kişilerden, süreç içinde belirtilmeyen ama önemli olduğu düşünülen en basit adımları bile yazması istenir.

Bilinti İşleme Analizi Nasıl Yapılır? Adım üçte tutulan kayıtlar incelenir ve böylece daha önce gözlemlenememiş bilişsel bilgilere ulaşılma olasılığı artar. 3. ve 4. adımlarda birden çok uzmanın belirttiği adımlar değerlendirmeye alınır. İzlenceyi tamamlamak için en kısa ve kolay yol tanımlanır, izlencenin gerektirdiği faktörler not alınır.

Bilinti İşleme Analizi Nasıl Yapılır? Birçok adım ya da karmaşık adımlarda gereken faktörler not alınır. Hedefe götürücü adım ve döngülerin seçimi yapılır. Hedef için uygun adım ve karar noktalarının listesi yapılır. Yapılan analizin diğer uzmanlarca doğrulaması yapılır.

Bilinti işleme analizi örneği BTÖ 212 Öğretim Tasarımı / 2008 - 2009 Bahar