ELEKTRİK VE ELEKTRİK DEVRELERİ BÜLENT DİLEKOĞLU İSTİKLAL İ.Ö.OKULU FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENİ

Elektrik çeşitleri ve özellikleri Elektrik ölçü birimleri Ohm kanunu Elektrik Devreleri Dirençlerin(Lambaların) seri bağlanması Dirençlerin(Lambaların) paralel bağlanması Dirençlerin (Lambaların)karışık bağlanması

ELEKTRİK ÇEŞİTLERİ VE ÖZELLİKLERİ 1. Statik elektrik (Durgun elektrik) 2. Dinamik elektrik (Elektrik akımı ) a) Doğru akım ( AC ) b) Alternatif akım ( DC )

1. Statik elektrik: Cam çubuk ipekli ipekli kumaşa,ebonit çu buk yün kumaşa sürtüldüğünde cam çubuk artı ile yüklenirken ebonit çubuk eksi ile yüklenir.Bu yükler bu cisimler üzerinde kaldığı için bu tür elektriklenmeye statik elektrik denir. 2.Dinamik elektrik: Elektrik yüklerinin serbest elektronlar ta- rafından taşınmasıyla meydana gelen elektriğe dinamik elektrik (Elektrik akımı) denir. İkiye ayrılır.

a)Doğru akım: İki kutup arasında zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. Örn: Pil,akümülatör vb. b)Alternatif akım: iki kutup arasında zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akıma alternatif akım denir. Örn: Şehir şebekesi

ELEKTRİK ÖLÇÜ BİRİMLERİ Elektrik ölçü birimi olarak amper kullanılır. 1 Amper: saniyede 6,28x10 elektron akıtan devrenin akım şiddetine 1 amper denir Potansiyel farkı: Bir elektrik devresinin iki ucu arasındaki elektron sayısı farkına potansiyel farkı denir. Birimi volttur. Elektro motor kuvvet(EMK):Bir üretecin (pilin)iki kutbunda hiç bir alıcı olmadan sahip olduğu gerilme E.M.K. denir.

Direnç: bir devrenin elektrik akımı geçişine karşı göstermiş olduğu zorluğa direnç denir. Birimi ohm dur. Ohmmetre denilen aletle ölçülür. 1Ohm: 0C sıcaklıkta 1mm kesitinde 106,3 cm boyundaki cıva sütunun elektrik akımına göstermiş olduğu dirençtir. Akımın geçmesine direnç gösterme ile ilgili olarak malzemeler 4 grupta sınıflandırılır. a)İletkenler:Atom yapıları incelendiği zaman dış yörüngelerinde dörtten az elektron olan ve elektron proton bağları zayıf olan maddelerdir. Örnek olarak metaller b)Yalıtkanlar: Atom yapıları incelendiği zaman en dış yörüngelerinde dörtten fazla elektron bulunan ve elektron proton bağları kuvvetli maddelerdir. Örnek olarak cam, porselen, bakalit,lastik vb. c) Yarı iletkenler: Atom yapıları incelendiği zaman en dış yörüngelerinde dört elektron bulunan maddelerdir. Örnek olarak germanyum, silisyum d) Süper iletkenler :Belli sıcaklıkta dirençleri sıfırdır.

OHM KANUNU Bir elektrik devresinden geçen akım ile potansiyel farkı arasındaki oran devrenin direncini verir. V=Potansiyel farkı (volt) I=Akım şiddeti(amper) R=Direnç(ohm) Buna göre; R=V/I olur.

ELEKTRİK DEVRELERİ A ) DİRENÇLERİN SERİ BAĞLANMASI: Alıcı ve üreteçlerin tek bir hat üzerinde yan yana sıralanmasıdır. Seri bağlı dirençlerin özellikleri: a) Seri bağlı dirençlerin her birinden aynı miktarda akım geçer. Bu akım üreteçlerden çekilen ana koldaki akımıdır. b) Devredeki dirençlerin toplamı devrenin toplam direncine eşittir. c) Seri devrede direnç sayısı artıkça toplam direnç artar. d) Seri bağlı dirençlerde her direnç üzerinde düşen gerilim farklıdır. (Dirençler özdeş ise aynıdır).Gerilimlerin toplamı toplam gerilime eşittir.

SERİ BAĞLI AMPULLER

B) DİRENÇLERİN PARALEL BAĞLANMASI Dirençlerin ve üreteçlerin karşılıklı olarak bağlanmasıdır Paralel bağlı dirençlerin özellikleri: a) Paralel bağlı dirençlerin gerilimleri birbirine eşittir ve toplam gerilime eşittir. b) Toplam direnç devredeki dirençlerin tersinin toplamına eşittir. c) Paralel devrede direnç sayısı arttıkça toplam direnç azalır ve devredeki en küçük dirençten küçük olur. d) Paralel bağlı dirençlerde her dirençten geçen akım farklı(Dirençler özdeş ise aynı)dır.Akımların toplamı ana koldaki akıma eşittir.

PARALEL BAĞLI LAMBALAR

C) DİRENÇLERİN KARIŞIK BAĞLANMASI Hem seri, hem de paralel bağlı devrenin özelliklerini birlikte taşıyan devrelerdir. Devrenin çözümü sırasında öncelikle paralel veya seri olan elemanlar kendi aralarında hesaplanarak devrenin son durumuna göre işlem yapılır.

KARIŞIK BAĞLI AMPULLER