Konu 5: Sulu Çözelti Tepkimelerine Giriş Chemistry 140 Fall 2002 Genel Kimya Principles and Modern Applications Petrucci • Harwood • Herring 8th Edition Konu 5: Sulu Çözelti Tepkimelerine Giriş Philip Dutton University of Windsor, Canada Prentice-Hall © 2002     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 İÇİNDEKİLER Δ δ σ     → ║ │ π τ t ζ α β ω ψ Ψ Ω Ω Χ υ Ψ λ λ ε ε η μ μ ω ψ ∑ ½ ¼ ¾ ∆│║ α β γ δ ε λ √ ~ η μ π υ φ ψ  √‾       — ∞ √«»¼½¾ |~ ‾ + Δ δ σ π τ t ζ α β γ δ ε λ υ φ ω ψ η μ Ω ∞ ~ ∑ ½ ¼ ¾ √       ***** 5 SULU ÇÖZELTİ TEPKİMELERİNE GİRİŞ 139 ***** 5-1 SULU ÇÖZELTİLERİ DOĞASI 140 5-2 ÇÖKELME TEPKİMELERİ 144 5-3 ASİT-BAZ TEPKİMELERİ 148 5-4 YÜKSELTGENME – İNDİRGENME : BAZI GENEL İLKELER 150 5-5 YÜKSELTGENME – İNDİRGENME rx.larının DENKLEŞTİRİLMESİ 154 5-6 YÜKSELTGENLER – İNDİRGENLER 159 5-7 SULU ÇÖZELTİLERİN STOKİYOMETRİSİ 164     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

5.1 SULU ÇÖZELTİLERİ DOĞASI 140 Chemistry 140 Fall 2002 5.1 SULU ÇÖZELTİLERİ DOĞASI 140     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Kuvvetli ve Zayıf Elektrolitler Chemistry 140 Fall 2002 Kuvvetli ve Zayıf Elektrolitler Elektrik Sulu çözeltilerde iyonlar vasıtasıyla iletilir.. KUVVETLİ ELEKTROLİTLER Çözeltilerinde büyük kısmı iyonlaşan ve çözeltileri elektriği iyi ileten maddelerdir HCl, NaCl, MgCl2 gibi ZAYIF ELEKTROLİTLER Çözeltilerinde kısmen iyonlaşan ve çözeltileri elektriği zayıf ileten maddelerdir., NH3, HA, H2S gibi Elektrolit olmayan(Non-elektolitler). Bunlar çözeltide iyonlaşmadığı için iletken değillerdir. CH3OH, Eter, üre, Aseton gibi     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Kimyasal rx’larla ÖRNEK Elektrolit tipleri Chemistry 140 Fall 2002 Kimyasal rx’larla ÖRNEK Elektrolit tipleri Kuvvetli Elektolitler: % α >10 , K>10-2 Tamamen İyonlaştığı kabul edilir. MgCl2 (aq) → Mg2+ (aq) + 2 Cl- (aq) 0.0050 M ------ -------- [MgCl2] = 0 M [Mg2+] = 0.0050 M [Cl-] = 0.0100 M ÖRNEK: Al2(SO4)3 (aq) → 2Al3+ (aq) + 3SO4= (aq) kuv. Elektrolit olup tam iyonlaştığı kabul edilir. 0,0165 M ------- -------- ---------- 0,033M 0,0495M Zayıf Elektrolitler: % α <10 veya K <10-2sabitine bağlı olarak iyonlaşırlar CH3CO2H (aq) ⇄ CH3CO2- (aq) + H+ (aq) Elektrolit Olmayanlar (Non-elektrolitler):CH3OH(aq) gibi Kovalent molekül yapısında maddeler olup, çözeltilerinde iyonlaşmadıkları kabul edilir.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Net Çökme ve Tüm Çökme reaksiyonları Chemistry 140 Fall 2002 Net Çökme ve Tüm Çökme reaksiyonları a) NET ÇÖKME REAKSİYONU Ag+ (aq) + Cl- (aq) → AgCl (k) ↓ Tüm reaksiyon : AgNO3(aq) + NaCl (aq) → AgCl (k) + NaNO3(aq) b) Net ÇÖKME İYONİK rx : Sadece rx.a iştirak eden iyonların gösterildiği eşitliklerdir Ag+ (aq) + I- (aq) → AgI (aq) ↓ Tüm reaksiyon AgNO3 (aq) +NaI (aq) → AgI (k) ↓ + NaNO3 (aq) veya TÜM rx : Ag+(aq) + NO3-(aq) + Na+(aq) + I-(aq) → AgI(s) ↓ + Na+(aq) + NO3-(aq) Ayrılan iyonlar     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 ÇÖZÜNÜRLÜK KOLAY ÇÖZÜNEN BİLEŞİKLER: Alkali metal (Li+, Na+, K+, Rb+, Cs+)ve Amonyum(NH4+ ) bileşikleri. Nitrat, perklorat ve asetatlı bileşikler: NO3-, ClO4- , CH3CO2- IA (Alkali Metal), IIA (Toprak Alkali Metal ) X-, NO3-, OH- ve S= Bileşikleri: IA grubu ve NH4+ Karbonat ve Fosfatlar kolay çözünür. ZOR ÇÖZÜNEN BİLEŞİKLER Pb2+,Ag+,Hg2+ Klorür, Bromür ve İyodürleri Sr2+,Ba2+,Ca2+,Pb2+,Hg2+ Sülfatları IIA grubu OH- , CO3= ve PO43- Hidroksitleri biraz çözünebilir fakat Karbonat ve Fosfatları zor çözünür.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 5-3 Asit-Baz rx.ları Latince ASİT =ekşi Alkali (BAZ) sözcüğü Arabca al-qali (ashes of certain plants) Bitter taste Svante ARRHENIUS 1884 Asit-Baz teorisi. Asitler sulu çözeltide H+ ,Bazlar OH- iyonu verirler. Kuvvetli asit: HCl (aq) → H+ (aq) + Cl- (aq) HNO3(aq) → H+ (aq) + NO3- (aq) Kuvvetli Baz NaOH (aq) → Na+ (aq) + OH- (aq) KOH (aq) → K+ (aq) + OH- (aq) Zayıf asit: CH3CO2H (aq) ⇄ CH3CO2- (aq) + H+ (aq) Zayıf Baz NH3 (aq) + H2O ⇄ NH4+ (aq) + OH- (aq)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Asit-Baz Reaksiyonları Chemistry 140 Fall 2002 Asit-Baz Reaksiyonları Asitler iyonlaşabilen H+ içerirler CH3CO2H veya HC2H3O2 şeklinde yazılır BAZLAR bir Mm+ yanında iyonlaşabilen OH- sahiptir.. KOH Mg(OH)2 (s) + 2 H+ (aq) → Mg2+ (aq) + 2 H2O (s) Mg(OH)2(s) + 2 CH3CO2H (aq) → Mg2+ (aq) + 2 CH3CO2- (aq) + 2 H2O (s) H2CO3 (aq) → H2O (s) + CO2 (g) şeklinde yazılabilir Kireç taşı ve Mermer CaCO3(s) + 2 H+(aq) → Ca2+(aq) + H2CO3(aq) CaCO3(s) + 2 H+(aq) → Ca2+(aq) + H2O + CO2(aq) Na2CO3 (aq) iki kademede iyonlaşabilen bazik bir tuzdur Na2CO3 (k) + H2O (s) → HCO3- (aq) + 2 Na+ (aq) + OH- (aq) HCO3- (aq) + H2O (s) → H2CO3 (aq) + OH- (aq)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў Note the characteristic formation of water. General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Bazı Gaz oluşturan tepkimeler Gas Forming Reactions Chemistry 140 Fall 2002 Bazı Gaz oluşturan tepkimeler Gas Forming Reactions     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

Yükseltgenme Basamağı Değişmeleri Eşitliğin heriki tarafındaki tüm elementlerin değerlikleri yazılıp değerlik değiştirenler belirlenir 3+ 2- 2+ 2- 4+ 2- Fe2O3(s) + 3 CO(g) → 2 Fe(l) + 3 CO2(g) D Burada İNDİRGENEN Fe3+ iyonudur. 3é almıştır. +3 den 0‘a inmiştir. YÜKSELTGENEN CO(g) deki C’dur.2é vermiş +2’den +4’e yükseltgenmiştir, General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 YARI-Reaksiyonlar Tüm REDOKS rx.ları iki yarı rx.dan oluşur. Oxidation: Zn(s) → Zn2+(aq) + 2 e- Reduction: Cu2+(aq) + 2e- → Cu(s) Toplam rx:Cu2+(aq) + Zn(s) → Cu(s) + Zn2+(aq) General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

REDOKS rx.larının DENKLEŞTİRİLMESİ Chemistry 140 Fall 2002 REDOKS rx.larının DENKLEŞTİRİLMESİ The Half-Reaction (Ion-Electron) Method Yarı rx (İYON – e- (Ae-=Ve-) YÖNTEMİ A) İND. ve YÜK. YARI rx.lar ayrı ayrı yazılıp denkleştirilir. Bunun için: H ve O dışındaki atomlar önce denkleştirilir. **ASİDİK ortamda O fazlası olan tarafa H+ , karşıya H2O eklenir. **BAZİK ortamda O fazla olan tarafa H2O, karşıya OH- eklenir B) Ae-=Ve- şeklinde her iki yarı rx. Ayarlanır. C) TOPLAMA : Denkleşmiş ve Ae-=Ve- yapılmış olan iki yarı rx toplanır ve sadeleştirilir. D) ATOM sayıları ve YÜK DENKLİĞİ son kez kontrol edilip bir hata olup olmadığına bakılır. ÖRNEK:SO32-(aq) + MnO4-(aq)→ SO42-(aq) + Mn2+(aq) rx’unu asit ortamda denkleştiriniz. A) SO32-(aq)+H2O(s) →SO42-(aq) +2H+(aq) +2e- MnO4-(aq) + 8H+(aq)+5e- → Mn2+(aq) + 4H2O(s) B) 5SO32-(aq) +5H2O(s) → 5SO42-(aq) +10H+(aq) +10e- 2MnO4-(aq) + 16H+(aq)+10e-→2Mn2+(aq)+8H2O(s) C)Tp.5SO32-(aq) +2MnO4-(aq) +5H2O(s) +16 H+→5 SO42-(aq)+2Mn2+(aq)+8H2O(s)+10 H+ SADELEŞTİRME 5SO32-(aq) +2MnO4-(aq) + 6 H+ → 5 SO42-(aq) + 2Mn2+(aq) +3H2O(s)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

BAZİK ORTAMDA DENKLEŞTİRME Chemistry 140 Fall 2002 BAZİK ORTAMDA DENKLEŞTİRME ÖRNEK : MnO4-(aq) → MnO2(k) ve CN-(aq) → OCN-(aq) yarı rx larından bazik ortamda tam ve denk rx oluşturunuz. A) (Mn7+O4)-(aq) + 2H2O + 3e- → Mn2+O2(k) + 4OH - (aq) (C2+N3- )- (aq) + 2OH -(aq) → (O=C4+N3- )- (aq) + H2O + 2e- B) 2(MnO4)-(aq) + 4H2O + 6e- → 2MnO2(k) + 8OH - (aq) 3 CN- (aq) + 6OH - (aq) → 3OCN- (aq) +3H2O + 6e- C) 2MnO4-(aq) + 3CN- (aq) + 6OH - (aq)+ 4H2O + 6e- → 2MnO2(k) + 8OH - +3OCN- (aq) +3H2O + 6e- D) 2MnO4-(aq) + 3CN- (aq) + H2O → 2MnO2(k) +3OCN- (aq) + 2OH - (aq)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

BAZİK ORTAMDA DENKLEŞTİRME Chemistry 140 Fall 2002 (08 Yaz V1) Cr2O4 = (aq) + S2O4 = (aq)  Cr(OH)3 (s) + SO3 = (aq) rx bazik ortamda denkleştiriniz. b) [Cr2O4 =] = 0,0148 M içeren 100L atık su için harcanacak Na2S2O4 kütlesi nedir? CEVAP 2H2O + 2OH- + 2Cr+62O4 = (aq) + 3S2+4O4 = (aq)  2Cr+3(OH)3 (s) + 6 S+2O3 = (aq) 3S2+4 6 S+2 olması için verilen 6é 2Cr+6 2Cr+3 olması için alınır. OH-’nin katsayısı ise sağ tarafta 6.(-2)=-12 yük için = X+(-4)+(-6) dan X=2 olur H ve O dengesi içinde H2O denklemin solunda yer almalıdır. b) Na2S2O4=174 g/n 1L için 0,0148x3/2x174=12,528 g gerekli 100L için 1,2528 kg gerekir. *********************************************************************************************************** BAZİK ORTAMDA DENKLEŞTİRME     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 13 Kasım 2018 Salı General Chemistry: Chapter 5

General Chemistry: Chapter 5 Redoks rx.larında Yükseltgenenler (Kendisi indirgen olan) ve İndirgenenler (Kendisi yüksetgen olan) maddeler Chemistry 140 Fall 2002     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 Example 5-8 Yükseltgen ve İndirgenin Belirlenmesi : Hydrogen peroxide, H2O2, hem yükseltgen hemde indirgen bir maddedir. H2O2(aq) + 2 Fe2+(aq) + 2 H+ → 2 H2O(l) + 2 Fe3+(aq) Iron is oxidized and peroxide is reduced 5 H2O2(aq) + 2 MnO4-(aq) + 6 H+ → 8 H2O(l) + 2 Mn2+(aq) + 5 O2(g) Manganese is reduced and peroxide is oxidized.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

5-7 Çözelti rx.larında Stokiyometri: Titrasyon Chemistry 140 Fall 2002 5-7 Çözelti rx.larında Stokiyometri: Titrasyon Titrasyon : Carefully controlled addition of one solution to another Ekivalens Noktası:Both reactants have reacted completely İndikator :Substances which change colour near an equivalence point.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 Example 5-10 TİTRASYON Bir çözeltinin redoks titrasyonu ile ayarlanması:o,1568 g Fe tel numunesi H2SO4 (aq) çözerek Fe2+ haline dönüştürüldüğünde ayarlanmak için hazırlanan KMnO4(aq) çöz den 26,62 mL kullanılmıştır. KMnO4(aq)ın M=? 5 Fe2+(aq) + MnO4-(aq) + 8 H+(aq) → 4 H2O(l) + 5 Fe3+(aq) + Mn2+(aq)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 Salı13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 5 → ← ↑ ↓ ⇄ ⇌ ↔ ⇥ ➔ ➪ ➨⁂║│Å ℃ Ӯ ϑ υ ν τ ε δ ζ α β γ ∂ σ б Ө ψ Δ ∇ π Ω χ φ ρ Ψ ω μ η λ ū ≠√ ∛ ∜ ∑ ∫ ∞ ≈ ~ ÷ ¯ 5.KONU : Sulu Çözeltilerde Reaksiyonlar 1- % 92.5 NaOH ve % 7.5 CaO içeren katı karışımdan 0.239g alınıp suda çözülerek HCl(aq) çözeltisi ile titre edildiğinde indikatörün dönümü 45.6 mL HCl(aq) sarfiyatında oluyor. HCl(aq) molaritesi nedir? ENG: A 0.239g sample of a solid that is 92.5 % NaOH and 7.5% CaO , by mass, requires 45.6 mL of a HCl(aq) solution for its titration. What is the molarity of the HCl(aq) ? ➨CEVAP: nt=[OH]-NaOH (=0,235*0,925/40 = 0,00543 mol) + [OH]-CaO(=0,235*0,075*2 / 56 = 0,00048 mol) =0,00591 [HCl] = 0,00591mol OH- * 1 mol HCl / 1mol OH- * 1/ 0,0456 L = 0,130 M HCl ******************************************************************************************************************************************************** 2- A) % 20 HCl (aq) (d=1,1 g/mL) B) % 40 KOH (aq) (d= 1,42 g/ml) A ve B den eşit ağırlıkta karıştırıldığında oluşan tepkimeyi yazınız. Tepkimeden evvel ve sonra karışımdaki madde miktarlarını Molarite olarak belirtiniz. Rx’dan sonraki karışım çözeltinin kütlece yüzdesini tepkimede artan maddeye göre bulunuz. Çözeltinin pH=? Kütle numaraları H=1 , O=16 , Cl = 35,5 , K=39 .. g/mol ➨CEVAP: HCl (100*0,2/36,5=0,548 mol) + KOH (100*0,4/56=0,714 mol) ➔ KCl + H2O rx’dan sonra ortamdaki artan maddeler [OH-]= 0,166 mol / (100/1,1 + 100/ 1,42=161,333.10-3L ) =1,029= [KOH] pOH=0,01 pH=13,99 [KCl] = [Cl-]=0,548/0,161333=3,397 [K+] =3,397+1,029=4,426 M %KOH=1,029*5,6=5,762 **************************************************************************************************** 3- (07.Yaz.V1) %98,5 K2Cr2O7 (294g/n) içeren 62,5 g numune %30HCl(aq)(d=1,15g/cc)’in 325mL ile rx’dan kaç g Cl2(g) oluştuğunu rx yazıp denleştirerek bulunuz. (Atom Kütleleri H=1, O=16, Cl=35,5, K=39, Cr=52…g/n) ➨CEVAP: K2Cr2O7 + 14 HCl (aq)  2KCl(aq)+ 2CrCl3(aq) + 3Cl2(g) + 7H2O (62,5*0,98) / 294=0,21n (325*1,15*0,3)/36,5=3,082n ➪ 0,21n K2Cr2O7x14=2,94n HCl gerekir. HCl fazladır ve sınırlayıcı bileşen K2Cr2O7 olup K2Cr2O7’nin mol miktarına göre çıkan Cl2(g) miktarı=0,21x(3/1)x71 = 44,73 g.dır. ****************************************************************************************************     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 13 Kasım 2018 Salı General Chemistry: Chapter 5

General Chemistry: Chapter 5 Chemistry 140 Fall 2002 4) (08 Yaz V1) A) % 20 HNO3 (aq) (d=1,1 g/mL), B) % 40 NaOH (aq) (d= 1,42 g/ml) A ve B den eşit hacımda karıştırıldığında oluşan tepkimeyi yazınız. Tepkimeden önce ve sonra karışımdaki madde miktarlarını Molarite ve kütlece % olarak belirtiniz. Rx % 80 verimle gerçekleştiğinde oluşan ürün miktarını g., % ve M olarak bulunuz. Kütle numaraları H=1 , O=16 , Cl = 35,5 , K=39 .. g/mol CEVAP : NaOH + HNO3 ➔ NaNO3 + H2O Karışmadan önce (1420g/Lx0,4) : 40 =14,2 M (1100x0,2):63=3,49M ---- Karıştıktan sonra (14,2-3,49) : 2 = 5,355M -------- 1,745 M x85g/M= 148,325 g/L “ “ %= (10,71x40) : (1420+1100)= % 17 -------- % = (148,325 : 1260)x100=11,77 Rx % 80 verimle olursa % 11,77x0,8= % 9,416 NaNO3 oluşur bu 148,325x0,8= 118,66 g/L= 1,396 M demektir. ************************************************************************************** 5) A) % 20 HCl (aq) (d=1,1 g/mL) B) % 40 KOH (aq) (d= 1,42 g/ml) A ve B den eşit ağırlıkta karıştırıldığında oluşan tepkimeyi yazınız. Tepkimeden evvel ve sonra karışımdaki madde miktarlarını Molarite olarak belirtiniz. Rx’dan sonraki karışım çözeltinin kütlece yüzdesini tepkimede artan maddeye göre bulunuz. Çözeltinin pH=? Kütle numaraları H=1 , O=16 , Cl = 35,5 , K=39 .. g/mol ➨CEVAP: HCl (100*0,2/36,5=0,548 mol) + KOH (100*0,4/56=0,714 mol) ➔ KCl + H2O rx’dan sonra ortamdaki artan maddeler [OH-]= 0,166 mol / (100/1,1 + 100/ 1,42=161,333.10-3L ) =1,029= [KOH] pOH=0,01 pH=13,99 [KCl] = [Cl-]=0,548/0,161333=3,397 [K+] =3,397+1,029 = =4,426 M %KOH=1,029*5,6=5,762     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 13 Kasım 2018 Salı General Chemistry: Chapter 5

5. Konuda Çözülmesi tavsiye edilen problemler Chemistry 140 Fall 2002 5. Konuda Çözülmesi tavsiye edilen problemler Konunun iyice anlaşılabilmesi için öncelikle konu içinde yer alan çözümlü örnekler ve benzerleri iyice öğrenilmeli ayrıca konunun arkasında yer alan numaraları aşağıda verilen sorular çözülmelidir. Sahife 166-173 deki yapılması tavsiye edilen sorular 1, 2, 3, 5, 6, 8, 14, 17, 19, 24, 27, 33, 37, 41, 43, 51, 53, 59, 68, 71, 82, 96.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 5 13 Kasım 2018 SalıPrentice-Hall © 2002