Sakine HAKKOYMAZ Öğretim Görevlisi. ORHUN YAZITLARI.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
1. Destan, yazıt ve diğer belgelerden yararlanarak, Orta Asya ilk Türk toplumlarının siyasal, ekonomik ve kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur.
Advertisements

Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi
İPEK YOLUNDA TÜRKLER.
Karahanlılar Gazneliler
SÜLEYMAN CURA İLKÖĞRETİM OKULU
ORHUN YAZITLARI.
GÖKTÜRK DEVLETİ VE EĞİTİM.
ÜNİTE 5 İPEK YOLUNDA TÜRKLER KONU: Destan Yazan Türkler
İsmail ÖZELBAŞ Vaiz FONETİK ve DİKSİYON.
Yeni Nesil Program Yazma Dili Ufukcan Eski
Göktürklerde Eğitim.
YAZILI EDEBİYAT Türklerin GÖKTÜRK alfabesini kullanmasıyla başlayan dönemdir. Daha eskilere ait maalesef herhangi bir eserimiz yoktur. Tarihi bilinen en.
TÜRK DİLİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
1 ) İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK EDEBİYATI
ÖZGE BEŞİKÇİ - ZEYNEP YAŞA
GÖKTÜRK KİTABELERİ (ORHUN ÂBİDELERİ)
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
GÖKTÜRK YAZITLARI VE ÖZELLİKLERİ
6 ÜNİTE YAŞAYAN DEMOKRASİ KURULTAYDAN MECLİSE KONULAR
GÖKTÜRK DEVLETİ 1-Bumin Kağan tarafından Avar
I. GÖKTÜRK DEVLETİ.
YAZI DEVRİMİ Hazırlayan: Hilal Gül.
Orhun abideleri / göktürk yazıtları
ÇİN MEDENİYETİ.
GÖKTÜRK YAZITLARI *BENGÜ TAŞLAR
ORTA ASYA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ
UYGURLAR.
TÜRK KAVRAMI VE KÖKENİ.
BİYOGRAFİ Sanatta, bilimde, politikada veya başka alanlarda tanınmış kişilerin yaşamlarını anlatan yazı türüne biyografi (yaşam öyküsü) denir. "Biyografi"
HUNLAR SBEP SOSYALBİLGİEVİ.
Köktürkler Yrd. Doç. Dr. Şahru Pilten Ufuk
Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ
Türkçe veya Türkiye Türkçesi, batıda Balkanlar’dan doğuda Hazar Denizi sahasına kadar konuşulan Altay dillerinden biridir. Yaşı, en eski hesaplara göre.
İÇİNDEKİLER Orhun Yazıtları Göktürk (Orhun-Köktürk) Yazıtları
AD/SOYAD Meryem Kılıç SINIF/NO 10-E 439 DERS EDEBİYAT
KÖKTÜRKLER.
A İLK TÜRK DEVLETLERİ İLKÇAĞ UYGARLIKLARI.
İLK TÜRK DEVLETLERİ facebook/tarihkursu
TARİHİ RİSK! İLK TÜRK DEVLETLERİ.
TÜRKLERİN MÜSLÜMAN OLUŞU
TÜRK EDEBİYATININ DÖNEMLERİ
Türklerin Müslüman Olmalarından Önce
Hece Bilgisi Ağzımızın bir hareketiyle söylenen ses veya ses topluluğuna hece denir. Duyu kelimesi du – yu olmak üzere ağzın iki hareketiyle söylenmektedir.
ASYA HUN DEVLETİ.
I. KÖKTÜRK DEVLETİ ( ).
ORHUN ÂBİDELERİ (GÖKTÜRK KİTABELERİ)
3. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ
YGS PRATİK TARİH DERS NOTLARI -1-.
GÖKTÜRK KİTABELERİ.
Abece, insanların eski çağlardan bugüne ağız ve dil yoluyla bir takım sesler çıkartılmasını keşfetmesiyle birlikte seslerin yazıdaki karşılığı olan işaretlerin.
KAZANIMLAR 1.Destan, yazıt ve diğer belgelerden yararlanarak, Orta Asya ilk Türk toplumlarının siyasal, ekonomik ve kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda.
Altı adet Göktürk Kitabesi vardır. Ama bunlardan üç tanesi önemlidir. Bunlar; 1. KÜLTİGİN KİTABESİ(ABİDESİ) 2. BİLGE KAĞAN KİTABESİ(ABİDESİ) 3. TONYUKUK.
İSLAMİYET ÖNCESİ EĞİTİM
Yapan=Mücahitnşahin Sınıf=10/A 'Numara=2622 Konu= Kavimler göçünün sonuçları.
Yazı Sistemleri.
TÜRKLERİN İLK YURDU Türklerin ilk ana yurdu Orta Asya’dır. Bu bölge batıda Hazar Denizi’nden doğuda Kingan Dağlarına, kuzeyde Altay Dağları ve Baykal.
SERKAN SÜRÜCÜ a) E ğ itim Anlayı ş ı İlk Türk Devletleri’nde bilgiye ve bilgili insana önem verilmiştir. Cesur ve bilgili anlamında “alp insan” anlayışının.
TÜRKLERDE YAZI.
Göktürk Kağanlığı Göktürler İle İlgili Bİlgiler Göktürklerin Tarihteki Önemi
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
BİYOGRAFİ Sanatta, bilimde, politikada veya başka alanlarda tanınmış kişilerin yaşamlarını anlatan yazı türüne biyografi (yaşam öyküsü) denir. "Biyografi"
1. Göktürk İmparatorluğun bölünmesi ve yıkılmasından sonra Türk coğrafyası Çin esareti altına girdi. 50 Yıllı esaret döneminde Devlet teşkilatlanmasına.
-Göçlerden sonra Orta Asya,da kurulan ilk Türk devletidir. Necdet YILMAZ Sosyal Bilgiler Öğretmeni 2008.
Türk Sanatı Tarihi Ders I. Orta Asya Türk Devletlerinin Sanatı Türklerin ana yurdu, Orta Asya adı ile bilinen; doğuda Kingan dağları, batıda Hazar Deni­zi,
UYGUR DEVLETI ( ). Uygurlar, Asya Hun Devleti’ne bağlı olarak Orhun ve Selenga nehirleri kıyılarında yaşamışlardır. II. Kök Türk Devleti’nin son.
ESKİ ALFABELER Emirhan çolak 8/A 105 Öğretmen:Sevinç Sarı.
Türk Egitim Tarihi 1 Prof.Dr.İsmail Güven.
ASYA HUN DEVLETİ. Asya Hun Devleti Tarih bilgilerimize göre Orta Asya'da kurulan ilk Türk devleti Büyük Hun Devleti'dir. Hunlar'ın bilinen ilk hükümdarı.
Sunum transkripti:

Sakine HAKKOYMAZ Öğretim Görevlisi

ORHUN YAZITLARI

SUNU İÇERİĞİ  Yazıt (Abide) Nedir?  Göktürk Alfabesi  Yazıtların Coğrafi Konumu  Kül Tigin Yazıtı  Bilge Kağan Yazıtı  Tonyukuk Yazıtı  Yazıtlardan Örnekler  Yazıtların Okunma Aşaması  Yazıtların Önemi  Kaynaklar

YAZIT (ABİDE) NEDİR ?   Yazıt, sözlükte “Bir kimse veya bir olayın anısını yaşatmak için bir şey üzerine kazılan yazı, kitabe” anlamıyla yer almaktadır.

ORHUN YAZITLARI   Eski Türklerden günümüze irili ufaklı pek çok yazıt kalmıştır. Bu yazıtlardan en önemlileri Göktürk devleti zamanında dikilmiş ve Göktürk alfabesi ile yazılmış olan   Bilge Kağan (24 Eylül 735)   Kül (Köl) Tigin (21 Ağustos 732)   Tonyukuk (725 – 726) yazıtlarıdır.

 38 harflidir.  4’ü ünlü, 34’ü ünsüzdür.  Sağdan sola doğru yazılır.

 Yazıtlar bugünkü Moğolistan toprakları içinde bulunur.

 Orhun ve Selenga ırmakları arasındaki Orhun Vadisi’nde 47. derece kuzey enlemiyle 103. derece doğu boylamının kesiştiği noktada bulunmaktadır.

 Bilge Kağan tarafından diktirildi.  Göktürklerin 1. devrindeki saadet devrini, daha sonra nasıl zayıflayıp Çin’e tutsak olduklarını sonra bu esaretten nasıl kurtulduklarını anlatır.  3,35 metre yükseklikte, kireçtaşından yapılmış ve dört cephelidir.  Yazıtın doğu yüzünde 40; güney ve kuzey yüzlerinde 13'er satır Göktürk harfli Türkçe metin vardır. Batı yüzünde ise, devrin Tang İmparatoru'nun Köl Tigin'in ölümü dolayısıyla gönderdiği Çince mesajına yer verilmiştir. Kül Tigin Yazıtı – Batı Yüzü

 Kül Tigin yazıtında Göktürk tarihine ait olaylar, Bilge Kağan'ın ağzından nakledilerek birlik, bütünlük mesajı verilir.  Köl Tigin yazıtı 1889 yılında Rus araştırmacı Nikolay Yadrintsev tarafından keşfedilmiştir. (Keşfedildiği sırada devrilmiş bir vaziyetteydi.) Kül Tigin Yazıtı – Doğu Yüzü

 Kültigin Anıtının bir kilometre uzağındadır. 734 yılında ölen Bilge Kağan adına oğlu Tenri Kağan tarafından yaptırılan bu anıt 735 yılında dikilmiştir.  Yazıtta Bilge Kağan'ın ağzından devletin nasıl büyüdüğü anlatılmakta ve Kültigin'in ölümünden sonraki olaylar ilave edilmektedir.  Yaklaşık 3,75 metre yüksekliğinde olan yazıt, dört cephelidir. Yazıtın doğu yüzünde 41, kuzey ve güney yüzlerinde 15'er satır Göktürk harfli Türkçe metin bulunmaktadır. Batı yüzünde ise, (Köl Tigin yazıtında olduğu gibi), Çince bir metne yer verilmiştir. Bilge Kağan Yazıtı – Eski Hali

 Yazıtlar bölgesinde Türkiye tarafından onarım ve yol yapım çalışmaları devam etmektedir. (bk. yandaki resim)  Yazıtların bulunduğu bölgeye doğru asfalt bir yol yapılmış ve bu yola “Bilge Kağan Yolu” adı verilmiştir.  Bilge Kağan yazıtı 1889 yılında Rus araştırmacı Nikolay Yadrintsev tarafından keşfedilmiştir. (Keşfedildiği sırada devrilmiş bir vaziyetteydi.) Bilge Kağan Yazıtı – Yeni Hali

 Tonyukuk anıtı dört cepheli iki dikilitaş halindedir.  Tonyukuk, Bilge Kağan'ın babası İlteriş Kağan'ın amcası Kapgan Kağan'ın ve Bilge Kağan'ın başveziri idi. Bu anıtı ihtiyarlık devrinde kendisi diktirmiştir ve yazılar da kendisine aittir.  Taşlarda Göktürklerin Çin esaretinden nasıl kurtulduğu, kurtuluş savaşının nasıl yapıldığı ve Tonyukuk'un neler yaptığı anlatılır.

 Birinci yazıt, 243 cm; ikinci yazıt ise, 217 cm yüksekliğindedir.  Birinci yazıtta 35, ikinci yazıtta 27 satır Göktürk harfli Türkçe metin bulunmaktadır.  Tonyukuk yazıtı 1897 yılında Klements tarafından keşfedilmiştir.

 Üze kök teñri asra yagız yer kılıntukda ekin ara kişi oglı kılınmış kişi oglında üze eçüm apam bumın kagan istemi kagan olurmış olurupan türk bodunıñ ilin törüsin tuta birmiş iti birmiş  Üstte mavi gök, altta (da) yağız yer yaratıldığında, ikisinin arasında insan oğulları yaratılmış. İnsan oğullarının üzerine (de) atalarım Bumin Kağan, İstemi Kağan (hükümdar olarak) tahta oturmuş. Tahta oturarak, Türk halkının devletini (ve) yasalarını yönetivermiş, düzenleyivermişler.

BKül Tigin Yazıtı Doğu Yüzü (Bir önceki sayfada yer alan örnek 1 numaralı paragraftan alınmıştır.)

 Önceleri bu yazıtların Türklere ait olduğu bilinmiyordu.  Yazıtların bir yüzünde bulunan Çince metinler, çözümde çok yardımcı oldu.  Çok sık geçen kelimelerin kişi ismi olduğu tahmin edildi.  Çözülen ilk kelime “tengri” (tanrı) kelimesidir.  Yazıtları Danimarkalı Türkolog Wilhelm Thomsen çözmüştür.  25 Aralık 1893’te bu yazıtların Türklere ait olduğunu ilan etmiştir.

 Türk adının geçtiği ilk metindir.  Türk tarihi hakkında bilgi veren yazılı bir kaynaktır.  Tarihi ve siyasi bir nutuk niteliğindedir. Türk hitabet sanatının ve anı türünün ilk örneklerindendir.  Türkçenin zengin ve işlenmiş bir dil olduğunun kanıtıdır.  Hükümdarın millete hesap vermesi bakımından demokrasi göstergesidir.

Sakine HAKKOYMAZ Öğretim Görevlisi