Chapter 10: Periyodik Tablo ve Bazı Atom Özellikleri Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 General Chemistry Principles and Modern Applications Petrucci • Harwood • Herring 8th Edition Chapter 10: Periyodik Tablo ve Bazı Atom Özellikleri Philip Dutton University of Windsor, Canada Prentice-Hall © 2002     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 İÇİNDEKİLER 10 PERİYODİK ÇİZELGE VE BAZI ATOM ÖZELLİKLERİ 356 10-1 ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI : PERİYODİK YASA VE PERİYODİK ÇİZELGE 357 10-2 METALLER, AMETALLER VE BUNLARIN İYONLARI 361 10-3 ATOMLAR VE İYONLARIN BÜYÜKLÜĞÜ 363 10-4 (I) İYONLAŞMA ENERJİSİ 370 10-5 (eil) ELEKTRON İLGİSİ (AFİNİTE) 373 10-6 MANYETİK ÖZELLİKLER 374 10-7 ELEMENTLERİN PERİYODİK ÖZELLİKLERİ 375 ÖZEL KONU : Periyodik Yasa ve Civa     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI : PERİYODİK YASA VE PERİYODİK ÇİZELGE 357 1869, Dimitri Mendeleev Lother Meyer When the elements are arranged in order of increasing atomic mass, certain sets of properties recur periodically Elementler artan ATOM KÜTLELERİNE göre sıralandığında bazı özelliklerin PERİYODİK olarak tekrarlandığı görülür. MEYER 1870’de mol hacmı, sertlik, sıkışabilme, KN gibi özelliklerin periyodik olara tekrarlandığını bulmuştur. . MENDELEEV yaptığı tabloda 44,68,72,100 gibi o zaman bilinmeyen elementlerin yerini boş bırakmış,özelliklerini tahmin etmiş ve benzer elementleri düşey gruplar halinde sıralamıştır.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

MEYER’in 1870’de mol hacmına göre yoptığı PERİYODİK YASA Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 MEYER’in 1870’de mol hacmına göre yoptığı PERİYODİK YASA     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

1871-Mendeleev’in Periyodik Tablosu Chemistry 140 Fall 2002 1871-Mendeleev’in Periyodik Tablosu 22.09.2018 12:22 — = 44 — = 72 — = 68 — = 100 Mendeleev bu tabloda SOY GAZLAR için yer ayırmamış ve bilgi vermemiştir. SOY GAZLAR ilk defa W.RAMSAY tarafından bulunmuş ve 0 grubu olarak tabloya ilave edilmiştir.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 1871 GERMENYUM bulunmadan önce tahmin edilen ve 1886 bulunduktan sonra ölçülen özellikleri     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Moseley 1913 X-Ray Spectra Moseley 1913-Katot ışınları Anot olarak kullanılan bir elemente çarptırıldığında kernel e- geçişleriyle yüksek frekanslı bir ışıma olan X-ışını oluşur.Bu da çekirdek yüküne bağlı olduğu için oluşan  = X-ışını frekansı Anot olan metalin Z Atom No=Çekirdek Yükü ile orantılıdır.  = A (Z – s)2 =A.Z*2 A ve s sabitler Z*=Etkin Çekirdek Yükü s=Perdeleme (SLATER) sabitı Böylece Moseley o zaman bilinmeyen Z= 43, 61, 75 nolu 3 yeni elementin yerini ve özelliklerini belirlemeyi başarmıştır.Çelik içindeki Fe ve Co, pirinç içindeki Cu ve Zn bu spektrumlarda açıkca görülmüştür. Moseley Deneyinin ışığında PERİYODİK TABLO yeniden ve daha doğru olarak oluşturulmuştur. O zamana kadar A=KÜTLE NO ile yapılan sıralamanın Z=ATOM NO ile yapılmasının daha doğru olacağı belirlenmiş ve bugünkü PERİYODİK TABLO böylece oluşturulmuştur.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 The Periodic table Noble Gases Alkali Metals Main Group Alkaline Earths Halogens Transition Metals Lanthanides and Actinides     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

10-2 Metal- Ametal ve Yarımetaller Chemistry 140 Fall 2002 10-2 Metal- Ametal ve Yarımetaller 22.09.2018 12:22 METALLER –Peryodik Cetvelde 110 elementten 85’i metal (s,d,f orbitallerinin tamamı p’nin bir kısmı) olup bunun 15 tanesi sunidir. -Isıyı ve Elektriği iyi iletirler. Kolay e- verirler ve + iyon oluştururlar. -Metalik bağlı olup, metalik parlaklığa sahiptirler.Kendi aralarında Alaşım yaparlar. -Bazıları kolayca tel ve levha haline getirilebilir,eğilip, bükülebilir. -Hg, Ga, Cs ve Fr hariç hepsi katıdır. Hg hariç hiçbiri uçucu değildir.EN ve KN yüksek -Aktif metaller (s1) su ile kolay, yarı aktifler (s2) biraz zor, inaktif (soy) metaller su ile rx vermezler. Su ile rx veren aktif metaller bazlarını oluştururlar. Metal oksitler baz anhidritleridir. AMETALLER – H hariç Hepside p orbitali elementi olup 16 tanedir. -Isı ve elektriği iletmezler. Zor e- verir, daha kolay e- alabilirler. parlak değildirler. -F-, O= sadece – iyon (anyon) olabilirken,diğerleri –/+ iyon (Anyon/Katyon) olabilirler. -Kendi aralarında Kovalent bağ, metal ve yarımetallerle İyonik Bağ oluştururlar. -EN ve KN düşük olup çoğu NŞ’ da gaz halindedir. Br2 sıvı, P,S,I2,As katıdır. -Oksijensiz asitlerle birleşemezler.Hidrürleri (H’ile olan bileşikleri) asittirler. Ametaloksitler asit anhidritleridir. YARIMETALLER Sayıları 8-12 arasında (ort.10)dır. Metal ile Ametaller arasında basamak şeklinde yer alır.Her iki grubunda özelliklerini taşırlar.Hepsi KN yüksek katı     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Metaller soy gaz yapısına ulaşabilmek için e- verir, Ametaller ise soygaz yapısına ulaşabilmek için e- alır.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Electron Configuration of Some Ions Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Electron Configuration of Some Ions     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 10-3 rK= Kovalent (gaz)- rM = Metal (katı)- ri+/- = İyon YARIÇAPının Karşılaştırılması The Sizes of Atoms and Ions     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

ATOM YARIÇAPLARI-Metallerde rM ve Ametallerde rK Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 ATOM YARIÇAPLARI-Metallerde rM ve Ametallerde rK     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

GİRİNİM, PERDELEME ETKİSİ VE ETKİN ÇEKİRDEK YÜKÜ Chemistry 140 Fall 2002 GİRİNİM, PERDELEME ETKİSİ VE ETKİN ÇEKİRDEK YÜKÜ 22.09.2018 12:22 ETKİN Çekirdek Yükü= Z* = Zet=Zeff Z*= Z – s s=Perdeleme (Slater) Sabiti S=Slater Sabiti= 1s’de perdeleme 0,3 olur, Aynı (nsp)’de ki e-’lar birbirini 0,35, (n-1)e- 0,85, (n-2)ve daha alt gruplar 1 perdeler. d ve f orbitalleri kendi içinde 0,35, (n-1) ve bütün alt gruplar d ve f e-’larını 1 perdeler. Z*H=1-0=1, Z*He=2-0,3=1,7, Z*Li=3-2x0,85=1,3, Z*C=6-(3x0,35+2x0,85)=3,25, z*Na=11-8,8=2,2, Pet.Sh 364 de Z*Na=11-9=2, Z*Mg=12-(9+1/3)=2,67 Z*Zn=30-(1x0,35 + 18x0,8 5 + 10x1)=30-25,65=4,35 Z*Zn2+=30-(9x0,35 + 18x1)=30-21,15=8,85     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў Z*2 Orbital enerjisi= En = - RH n2 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

KATYON YARIÇAPI ri+<rM Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 KATYON YARIÇAPI ri+<rM     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

ANYON YARIÇAPI rx-> rx = rK Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 ANYON YARIÇAPI rx-> rx = rK     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Elementlerin Atom ve İyon Yarıçapları pm Chemistry 140 Fall 2002 Elementlerin Atom ve İyon Yarıçapları pm 22.09.2018 12:22     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Table 10.4 3.Periyot Elementlerinin TÜM İyonlaşma Enerjileri (kJ/mol) Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Table 10.4 3.Periyot Elementlerinin TÜM İyonlaşma Enerjileri (kJ/mol) 7733 1451 Zeff2 I1 (Mg) < I2 (Mg) << I3 (Mg) I1 (Al) < I1 (Mg) I1 (S) < I1 (P) ) Mg(g) → Mg+(g) + e- I1 = 738 kJ Mg+(g) → Mg2+(g) + e- I2 = 1451 kJ I = RH     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў n2 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Elementleri 1.İyonizasyon Enerjisi =I1 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Elementleri 1.İyonizasyon Enerjisi =I1     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 10-5 Elektron İLGİSİ (Affinite) =eil Nötr ve gaz bir atomun e- alma eğilimini gösterir O(g + e- → O(g)- eil sadece gaz hali için geçerlidir.çöz.deki atom ve iyonlar için geçerli değildir. 22.09.2018 12:22 F(g) + e- → F-(g) eil = -328 kJ/mol F(1s22s22p5) + e- → F-(1s22s22p6) Li(g) + e- → Li-(g) eil = -59.6 kJ/mol 1s22s1 1s22s2 O(g) + e- → O(g)- eil1 = -141 kJ/mol O-(g) + e- → O=(g) eil2 = +744 kJ/mol     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Baş grup elementlerinin eil (Affiniteleri) Kj/mol Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Baş grup elementlerinin eil (Affiniteleri) Kj/mol     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 10-6 Manyetik Özellikler 1-Diamanyetik özellikte atom,molekül veya iyonlar: Orbitallerdeki tüm e-’lar eşleşmiş yani çift haldedir ve bunlar birbirlerinin manyetik etkilerini yok ederler. Diyamanyetik maddeler manyetik alandan çok az etkilenir ve alandan kaçar gibi hareket ederler. Yani alan tarafından sanki itilirler. 2-Paramanyetik özellikte atom,molekül veya iyonlar: Orbitallerdeki bazı e-’lar tek, eşleşmemiş haldedir ve bunların manyetik etkileri vardır buda bunların manyetik alan tarafından çekilmesine neden olur. Tek e- sayısı ne kadar çoksa bu çekim okadar kuvvetli olur. Bir atomun Spin Manyetik Momentumu μ = √ t2+2t BM (Bohr Manyeton) Örnek: μNa = √ 12+2x1= √3=1,73 BM , μMg = √ 22+2x2= √8=2,83 BM 3- FERROMANYETİ K Özellik Fe grubu (8B) de görülür kendileride mıknatıs olabilen maddelerdir. Manyetik Alan tarafından kuvvetle çekilir alan kalktığı zamanda yönlenmiş spinli bölgeler oluşmasıyla bu tür maddelerde mıknatıslık devam eder.     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Paramanyetizm μMn=√52+2x5= √35=5,92 BM=μMn2+; μMn3+= √42+2x4= √24=4,9 BM     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

10-7 Elementlerin Periyodik Özellikleri Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 10-7 Elementlerin Periyodik Özellikleri ↓ ← ← ← ← küçük ↓ 1- Atom ve iyon Yarıçapları ↓ 2-Metalik Karekter ↓ 3- Pozitiflik ↓ 4-Oksit bazikliği Büyük ************************************* ↑ → → → → → → → → Büyük ↑1- (I) İyonlaşma Enerjisi ↑2- Ametalik Karekter ↑3- Elektronegativite ↑4-Elektron ilgisi ↑5-Oksitlerin Asitliği küçük     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 HALOJENLERİN EN ve KN     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 332 266 ? 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

3.Periyot Elementlerinin EN=ERİME NOKTALARI Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 3.Periyot Elementlerinin EN=ERİME NOKTALARI     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

C’lu ve H’li Halojenürlerin EN Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 C’lu ve H’li Halojenürlerin EN     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

1A v 2A grubu elementlerinin İNDİRGEME Yetenekleri Chemistry 140 Fall 2002 1A v 2A grubu elementlerinin İNDİRGEME Yetenekleri 22.09.2018 12:22 2 K(s) + 2 H2O(l) → 2 K+ + 2 OH- + H2(g) K içinI1 = 419 kJ Ca için I1 = 590 kJ Ca için I2 = 1145 kJ     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў Ca(s) + 2 H2O(l) → Ca2+ + 2 OH- + H2(g) 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Halogenlerin YÜKSELTGEME yetenekleri Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 Halogenlerin YÜKSELTGEME yetenekleri 2 Na + Cl2 → 2 NaCl Cl2 + 2 I- → 2 Cl- + I2     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

Element Oksitlerin Asit Baz Özellikleri Chemistry 140 Fall 2002 Element Oksitlerin Asit Baz Özellikleri 22.09.2018 12:22 Alkali ve toprakalkali metal oksitler baz anhidritleridir. Li2O(s) + H2O(l) → 2 Li+(aq) + 2 OH-(aq) Ametal oksitler asit anhidritleridir: SO2 (g) + H2O(l) → H2SO3(aq) Na2O ve MgO suda bazik çözelti oluştururlar. Cl2O, SO2 ve P4O10 ‘in çözeltileri asidik çözeltidir. SiO2 suda çözünmez ancak asidik özellikte olması dolayısıyla kuvvetli bazlarda bir miktar çözününerek silikatları oluşturur. SiO2 + Na2O → Na2SiO3 Al2O3 hem asit hem baz özellikte AMFOTER bir oksittir. Al2O3(k) + 6 HClaq → 2AlCl3(aq) + 3 H2O Al2O3(k) + 6 NaOHaq → 2Na [Al(OH)4](aq)     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

ÖZEL KONU: Periyodik Yasa ve Hg Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 ÖZEL KONU: Periyodik Yasa ve Hg Periyodik Cetvelde Hg’nın çevresindeki elementlere bakıldığında EN 200-300 oC arasında olması beklenirdi. Ancak ENHg = -38,86oC ’ dir. Bunun sebebi olarak Einstein’in RÖLATİVİTE Kuramına göre Hg’nın ağır bünyesi ve yapısındaki 6s2 e-’larından kaynaklanmaktadır. 6s2 e-’ları oldukça girici olup Hg’nın yoğunluğunun fazla olması 6s2 e-’larına ait orbitalin ve enerjisinin oldukça küçülmesine neden olur.Bu Hg atomları arasındaki metal bağını ve katı yapının özelliklerini zayıflatır. Böylece Hg bir soy gaz yapısına benzer bir soy sıvı yapısı oluşturur. S orbitallerinin Rölatif Büzülmesi tüm ağır metal atomlarında görülür ancak bu değer Hg’da maksimumdur. 112,114,116 ve 118 nolu suni elementler var olabilseydi buna benzer özellikler bunlarda da görülebilirdi. .     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:2222.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002 General Chemistry: Chapter 10

General Chemistry: Chapter 10 Chemistry 140 Fall 2002 → ← ↑ ↓ ⇄ ⇌ ↔ ➔ ➪ ➨⁂➠║│Å ℃ Δ ∇ π Ӯ ϑ υ ν τ ε δ ζ α β γ ∂ σ б ә Ө ψ Ω Χ χ φ ρ Ψ ω μ η λ ā ū ñ ≠√ ∛ ∜ ∑ ∫ ∞ ≈ ~ ÷ ¯ 10. KONU : Periyodik Cetvel ve Atomik özellikler 1- (05.Güz.V1) 2452Cr, 46106Pd, 92238U3+, 86222Rn, 56137Ba2+ elementlerinin isimleri, elektron dağılımları, değerlik kabuğunun açık orbital diyagramı, e, p ve n sayıları, peryot ve grup numaraları, elementel ve magnetik özelliklerini belirtiniz. ENG: Write the names,the electron configurations , the group and period number, electrons, protons and nötron amount, the element and magnetic properties of the 2452Cr, 46106Pd, 92238U3+, 86222Rn, 56137Ba2+ . ➨ CEVAP: *************************************************************************************** 2- (05.Yaz.V1) Aşağıdaki iyonlar arasında izoelektronik (eş elektronlu = aynı e- yapısına sahip) olanları belirleyip, manyetik özelliklerini ve Atom büyüklüklerini gösteriniz. 8O=, 80Hg2+, 24Cr3+, 12Mg2+, 82Pb4+, 26Fe3+ , 6C4- ENG: Among the following ions, several pairs are isoelectronic. Explain the atomic size and magnetic properties . 8O=, 80Hg2+, 24Cr3+, 12Mg2+ , 82Pb4+, 26Fe3+ , 6C 4-. ➨ CEVAP: 80Hg2+ = 82Pb4+ = [Xe] 3d10 diyamanyetik 80Hg2+ > 82Pb4+ 24Cr+ = 26Fe3+ = [Ar] 3d5 paramanyetik 24Cr+ > 26Fe3+ 8O==6C 4-=12Mg2+=[Ne] =1s2. 2s2.2p6 diyamanyetik, Yarıçaplar: r 6C 4- > r 8O= > r 12Mg2+ **************************************************************************************************** 3- (04.Bhr.V2) A) P,S,N ve Bi elementlerini artan yarıçaplarına göre sıralayınız : ➨ CEVAP: N<P<Si<Bi B) (*N3-,F-)-(Mg2+, Ca2+)-(Fe2+, Fe3+) iyonları artan yarıçaplarına göre sıralayınız: ➨ CEVAP: (F-<N3-),(Mg2+<Ca2+),(Fe3+ <Fe2+) **************************************************************************************************** 4- (05.Bhr.V2) 1 mg Na gazı içindeki tüm atmları Na+ haline dönüştürmek için ne kadar enerji gerekir? EiNa=496 kJ/n ➨ CEVAP : EiNa=496.103J/nx (10-3/23) =21,57 J/1mgNa ********************************************************************************************************************* 5-A) İyon.Enerjisi (E i) sırası 16S> 34Se> 51Te B) Yarıçap (r) sırası 11Na+> 8O=, > 9F- C) Elektron ilgisi (éil) sıralaması 17Cl> 35Br> 53I D)Tek é sayısı 26Fe> 27Co> 28Ni E) Elektronegativite (én) sıralaması 9F>17Cl> 35Br F)İyon yarıçapı sıralaması 56Ba2+> 20Ca2+> 12Mg2+> 4Be2+> 5B3+ G)Orbital Enerji sırası 4f>6s>5p>4d>4p>3d>4s>3p… H) Metalik Karekter sırası 82Pb> 50Sn> 32Ge I) Ametalik Karekter sırası 15P> 51Sb> 83Bi J)Asit Kuv. HCl>HF>HCN K) Bazlık Kuvveti sırası Na2O> CaO >Al2O3 L) Elektropozitiflik sırası 55Cs> 19K> 4Be> 5B> 6C> 7N> 9F **************************************************************************************************** 22.09.2018 12:22     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў 22.09.2018 12:22 General Chemistry: Chapter 10

10. Konuda Çözülmesi tavsiye edilen Problemler Chemistry 140 Fall 2002 22.09.2018 12:22 10. Konuda Çözülmesi tavsiye edilen Problemler Öncelikle konu içinde yer alan tüm çözümlü ve benzer örnekler iyice öğrenilmeli ayrıca konunun arkasında yer alan numaraları aşağıda verilen sorular çözülmeye çalışılmalıdır. Sahife 381…387 deki yapılması tavsiye edilen sorular 1, 2, 18, 21, 27, 33, 39, 43, 51, 55     ⇄ ← ↑↓ ⇌  ↔ ⇅ │║ ∫ ∫ ≠ ±≡∞ ≈ ~ ÷ ∑ √ ∛ ∜ ⇥  ⇐ ⇑⇔ ⇛⇚ ⇨ ⇦ Ў Ў ƒ α β λ ỹ δ σ ρ б Δ υπ υ ∂ ∂ ψ ν τ μ η φ Ψ Φ χ ө ε Ω ¼ ½ ¾      ≥ ≤ ≠ ÷ α ∞ α β γ δ ε ζ η θ λ μ ν π σ τ υ φ χ ψ ω Σ E= h.c/ λ = h.c. Ў General Chemistry: Chapter 10 22.09.2018 12:22Prentice-Hall © 2002