SİSMİK PROSPEKSİYON DERS-5 DOÇ.DR. HÜSEYİN TUR

Sismik Dalganın Oluşturulması Kırılmanın Temelleri Sismik Dalganın Oluşturulması Sismik Dalganın Kayıt Edilmesi Ölçme: Seyehat Zamanı Genlik

Soil: Vp1 Rock: Vp2 zR Seismic Refraction x1 x2 x3 x4 oscilloscope Seismic Refraction ASTM D 5777 t1 t2 t3 t4 Note: Vp1 < Vp2 zR Determine depth to rock layer, zR Vertical Geophones Source (Plate) x1 x2 x3 x4 Soil: Vp1 Rock: Vp2

Sismik Kaynaklar Balyoz Tabanca Patlayıcılar

Sismik Alıcılar Jeofonlar

Sismik Alıcılar Jeofonlar Kablo Dijital Kayıt

Kırılma Sismiği Tek kanallı

Kırılma sismiği Çok Kanallı

Kırılma Sismiği --Sismik kırılma verisi ilk varış zamanları ve bunlara karşılık gelen mesafeyi içerir. --İlk varışlardan sonra gelen sismik olgular ihmal edilir.

From Tom Boyd’s WWW Site - http://talus. mines

Kırılma Sismiğini Sonucunda - Herbir tabakaya ait sismik hız bilgisi ve ara yüzey derinlikleri ve tabaka kalınlıkları elde edilir.

Direk varışlar

Yansıyan dalga varışları

Kırılan dalga varışları

Time Kritik mesafe? Çapraz mesafe? Distance

Model Çalışması Basit yatay iki tabakalı model

Y ‘yi kestiği nokta(kesme zamanı)= 2z(cos ic)/V1 Verilen bir doğrunun denklemi Y = mx + b m=eğim, Gösterilirse, T ve X grafiğinden Doğrunun eğimi = 1/V2 Y ‘yi kestiği nokta(kesme zamanı)= 2z(cos ic)/V1

Slope-Intercept Form of a Line Y = mx + b Plot T vs. X Slope of Line = 1/V2 Y Intercept = 2z(cos ic)/V1

Kesme zamanı Derinlik

Z Ç TSG=

Genel Özet Işın Yolları ve Dalga cepheleri Snell Yasası- i, r, V1, V2 Kırılma Ekipmanları İlk Varışlar Seyehat zamanı ve mesafeler Tabaka hız ve derinlik değerlerinin elde edilmesi Çapraz Mesafe

Model Çalışması Basit yatay iki tabakalı model Direct Wave?

Model Çalışması Basit yatay iki tabakalı model Reflected Wave?

Model Çalışması Basit yatay iki tabakalı model Baş dalgası veya Kritik kırılma?

Tüm varışlar

Zaman ? Mesafe

Zaman Direkt Mesafe

? Zaman Mesafe

Yansıyan Zaman Mesafe

? Zaman Mesafe

Zaman Kırılan veya baş dalgası Mesafe

Yansıyan Zaman Kırılan veya baş dalgası Direkt Mesafe

Time Kırılan veya baş dalgası ? Direct Distance

Yansıyan Time Kırılan veya baş dalgası Çapraz mesafe Direkt Distance

Kırılma Seyahat Zamanı

Yansıyan Kırılan veya baş dalgası Time ti Direkt Distance

Çapraz mesafe üzerinde Direk ve baş dalgası araısndaki ilişki? Tdirekt = Tbaş Çapraz mesafede direk dalga için T = xcross/V1 Çapraz mesafede kritik kırılma zamanı T = xcross/V2 + 2z(V22- V12)1/2/ V22 V12 xcross/V1 = xcross/V2 + 2z(V22- V12)1/2/ V22 V12

xcross/V1 = xcross/V2 + 2z(V22- V12)1/2/ V22 V12 Çapraz mesafeden Derinlik denklemi

3 TABAKA DURUMU

3 TABAKA DURUMU SEYAHAT ZAMANI

ÇOK TABAKA DURUMU

2 TABAKA DURUMU 3 TABAKA DURUMU N. TABAKA DURUMU

Eğimli Tabaka Durumu Düz Atış

Eğimli Tabaka Durumu Ters Atış

Eğimli Tabaka Durumu (ic = c)

Eğimli Tabaka Durumu td

How can you determine dip direction? Apparent Velocities How can you determine dip direction?

Eğim açısının 10 dereceden küçük olması durumnda görünür ve gerçek hızlar arasındaki ilişki

Eğimin > 10o olması durumunda v2 nasıl hesaplanır? (ic = c) hatırlarsak [sin-1 (V1/Vd) + sin-1 (V1/Vu)] c = 2 V2 =V1/sin c

[sin-1 (V1/Vu) – sin-1 (V1/Vd)]  = Eğim ne olur? (ic = c) hatırlarsak, [sin-1 (V1/Vu) – sin-1 (V1/Vd)]  = 2

V2 ve Eğim> 10o? [sin-1 (V1/Vu) – sin-1 (V1/Vd)]  = 2 [sin-1 (V1/Vd) + sin-1 (V1/Vu)] c = 2

(ters ve düz atışlar için) Derinlik hesabına bakacak olursak (ters ve düz atışlar için)

(ters ve düz atışlar için) Derinlik hesabına bakacak olursak (ters ve düz atışlar için) td

Bilinenler ta, tb ,V2 , V1 , ve c profil sonundaki Z değerini hesaplayabiliriz

Eğim aşağı seyahat zamanı eğrisi için ta kesme zamanına karşılık gelen Za derinliği; za = taV1/(2cos c) za ile da arasındaki ilişki ?

za = taV1/(2cosc) da = za cos 

Yukarı eğim durumunda profile?

zb ile db arasındaki ilişki ? Yukarı eğim seyahat zamanı eğrisi için tb kesme zamanına karşılık gelen Zb derinliği; zb = tbV1/(2cos c) zb ile db arasındaki ilişki ? p. 289

zb = tbV1/(2cos c) db = zb cos  p. 289

Arazi çalışması

Santa Teresa County Park Refraction Profile Shot 1 Shot 2

İlk varışlar

Veri Tablosu

Düz ve Ters atışlar (X-T)

Aynı grafik üzerinde gösterim

Kesme Zamanı T ve çapraz mesafeler Grafiğin Yorumu Kesme Zamanı T ve çapraz mesafeler

What does gravity surveying or “gravity” measure? Jeolojik model hesabı What does gravity surveying or “gravity” measure? Shot #1 Shot #2 Yüzey eğimi= xo x ft ? ft Alüvyon = V1 = xxxx ft/sn ? ft Corrected Dip =?o Variation in gravitational acceleration Ana kaya = V2 = xxxx ft/sn

Çok katmanlı eğimli tabaka

Gizli Tabaka durumu

İnce tabaka durumu

İnce tabaka durumu

Sınır üzerinden gelen baş dalgaları asla ilk varışlarda gözlenemez!!

Süreksizlik durumu Atım miktarı Normal Fay

Süreksizlik durumu

CDP (Split Spread) atışı Düz ve Ters Profiller Açılım Yakın atışlar Uzak atışlar CDP (Split Spread) atışı

Düzensiz yüzeylerde yol – zaman grafiklerindeki bozukluklar

Düzensiz yüzeylerde yol – zaman grafiklerindeki bozukluklar