Nitel Araştırma Desenleri (Etnografya)

Etnografya Bir toplumun kültürü, bir kurumun kültürü, bir arkadaşlık grubunun kültürü ya da belirli bir amaç ya da neden ile bir araya gelen bireylerin oluşturduğu kültür ortak oluşturulmuş bir gerçeklik bütünü olarak nitel araştırma açısından ilginç ve önemli bir çalışma konusudur (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Sosyoloji ve antropoloji alanları içinde araştırmacılara kültürel grupları incelemelerine imkânlar verecek araçlar sunan etnografya, temeli oldukça eskilere dayanan bir araştırma yöntemidir. Etnografi, etno (insan) ve grafi (tanımlama, tasvir etme) kelimelerinden oluşmaktadır. İnsan topluluklarının ilişkilerini ve davranışlarını kendi ortamlarında gözleme, belgeleme ve yorumlamayı içeren bir yöntemdir (Baş ve diğ., 2008).

Etnografya araştırmaları, bireylerin günlük deneyimlerini gözlemleyerek, bireylerle ve onlarla ilgili diğer kişilerle görüşme yaparak belgelenmeye dayanır ve amacı, bir durum, bir topluluk hakkında genel bir çerçeveye ulaşmaktır (Fraenkel, Wallen ve Hyun, 2012).

Hammersley ve Atkinson (1995)’a göre etnograf, açıktan ya da gizlice, uzunca bir zaman diliminde insanların günlük yaşamına katılır, ne olduğunu izler, konuşulanları dinler, soru sorar ve ilgili diğer verileri toplar. Hammersley ve Atkinson (1995), pozitivizm yüzünden karşılaştıkları sorunlar nedeniyle etnografların geliştirdikleri, araştırma yapmanın bir yolu olan doğalcılık (Natüralizm) ile bağlantılarına işaret ederler. Doğalcı araştırmada, sosyal dünya, araştırmacı tarafından bozulmadan olabildiğinde doğallığı içinde incelenir.

Etnografik araştırmalarda üç temel özellik (Baş ve diğ., 2008): Doğallık Kavrayış Keşif

Veri Toplama Süreci Veri toplamadaki temel yaklaşım “yapılandırılmamışlık” üzerine kuruludur. Bir başka deyişle, veriler başlangıçtan itibaren takip edilen detaylı bir plan izlemeden, yapılandırılmamış bir biçimde toplanmaktadır. Tek bir olgu için anket, gözlem, kayıt gibi birden fazla yöntem kullanılabilmektedir. (Goulding, 2005)

Etnografya araştırmalarında kişilere yüz yüze görüşmelerde olduğu gibi genel olarak belirli bir yargıya ilişkin ne düşündükleri, ne hissettikleri sorulmamaktadır. Araştırma sürecinde gözlemler not olarak kaydedileceği gibi, video kayıtları, sesli, kayıtlar ve fotoğraflar gibi farklı medyalar kullanılarak da kaydedilebilmektedir (Baş ve diğ., 2008).

Veri kaynakları genellikle bir kültürü oluşturan ve o kültürden etkilenen bireyler ya da gruplardır(bir sınıf, okul, kurum ya da örgüt, arkadaş grubu, mesleki grup, aile, iş ortamı vb.). veriler çoğunlukla gözlem, görüşme gibi nitel veri toplama yöntemleri ile toplanır. Gözlem katılımcı veya katılımcı olmayan türden olabilir. Ancak katılımcı gözlem yapan araştırmacının kendi varlığının doğal ortamı ve dolayısıyla kültürü nasıl etkilediği konusunda farkındalık geliştirmeli ve bu etkileri en aza indirmek için çaba göstermelidir. (Yıldırım ve Şimşek, 2006).

Hammersley (1990), etnografya çalışmaları yürütülürken dikkat edilmesi gereken hususları aşağıdaki gibi özetlemektedir: Not alma sürecinde, toplanan bilgiler hakkında geniş açıklamalarda bulunma. Farklı bakış açısından çeşitli bilgiler elde etme. Örneklemin kullanmış olduğu kendine özgü kelimeler ve cümlelerin yapısını bozmadan doğrudan aktarma.

Veri Analizi Etnografya araştırmalarında kullanılan içerik analizinin özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir (Altheide, 1987; Akt. Baş ve diğ., 2008). Etnografik içerik analizinde amaç keşfedici ve doğrulayıcı bir araştırma yürütmektir. Analiz kapsamında üzerinde önemle durulan nokta verilerin içerik geçerliğidir. Veri toplama, analiz ve yorumlama bir döngü içerisinde yapılmaktadır. Yani, veri toplama süreci devam ederken analiz ve yorumlama devam etmektedir. Veri toplamak için bu konuda yeterli bilgi ve deneyime sahip araştırmacılara ihtiyaç duyulmaktadır.

Dezavantajlar Bu araştırma genellikle araştırmacıların belirli gözlemlerine ve yorumlarına dayandığından (nadir olarak ortaya çıkan sayısal veriler dışında) araştırmacıların kanaatlerinin geçerliğini saptamaları oldukça zordur. Bunun sonucu olarak gözlemcilerin önyargılarını elemine etmek de genellikle imkânsızdır. Genelleme yapılamaz. Planın ortaya konması ve bu plana tam olarak uyulması oldukça güçtür. (Fraenkel, Wallen ve Hyun, 2012).

Kaynaklar Baş, T., Akturan, U., Ataçkarapınar M., Atak, İ., Bağcı, F., Çamır, M. (2008). Nitel Araştırma Yöntemleri: NVivo 7.0 İle Nitel Veri Analizi. Seçkin Yayıncılık, Ankara. Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. and Hyun, N. (2012). How to design and evaluate research in education. NY: McGraw-Hill book company. Goulding, C. (2005). Grounded theory, ethnography and phenomenology: a comparative analysis of three qualitative strategies for marketing research. European Journal of Marketing 39, 294-308. Hammersley M, Atkinson P (1995) Ethnography: Principles in Practice. Third edition. Routledge, London. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.