OTOMOBİLLERDE HAVALANDIRMA SİSTEMİ Aracın kabin içerisine giren egzoz gazları, motorun çalışması sırasında etrafında oluşan buhar ve gazlar, dış çevreden gelen zararlı gazlarla dolar. Bu zararlı gazlar uzun süre solunduğunda araç içinde bulunan sürücü ve yolcuların sağlığına zarar verir. Zararlı gazların temizlenmesi gerekir. Bu zararları önlemek için kabin iç kısmına ön göğüs ve arka yan kısımlara yerleştirilen kapakçık ve kanatçıklar vardır.

HAVALANDIRMA SİSTEMİN GÖREVLERİ Havalandırma sisteminin görevi; araç içi havasının değişimini, sirkülasyonunu veya havanın ısıtılmasını, soğutulmasını sağlamaktır.

HAVALANDIRMA SİSTEMİNİN ÇALIŞMASI VE YAPISI Havalandırma sistemi, hava yönlendirme klapeleri, klape motorları, hava yönlendirme kanalları, üfleçler, kumanda paneli ve bunlara hava veren ısıtma / soğutma sistemi elemanlarında oluşur. Kumanda panelinden havalandırma düğmesi çalıştırıldığında elektrofan tarafından dışarıdan alınan hava kalorifer radyatöründen geçirilerek kabin içerisine aracın hava kanalları ile değişik kısımlarına üflenir. Hava kanalları uzun olur ise üfleçler kullanılır. İstendiğinde sıcak-soğuk konumunun ayarlanmasıyla soğuk, sıcak ya da ılık hava kabin içerisine alınır.

HAVALANDIRMA SİSTEMİN IN PARÇALARI VE GÖREVLERİ Havalandırma sistemi elemanlarından olan, kumanda paneli, hava yönlendirme klapeleri, hava yönlendirme kanalları, üfleçler ve klape motorlarının özellikleri aşağıdadır. 1) KUMANDA PANELİ Çevre sıcaklıklarında araç içi havasının değişimini sağlamak için havalandırma sisteminde bulunan klape motorları kumanda etmemizi sağlayarak aracın içindeki havanın yönlendirilmesini sağlamaktır.

1)Hava Dağıtıcısı Düğmesi Kabin içinde ısıtma havalandırma sistemindeki havanın istediğimiz yöne yönlendirmemizi sağlar. 2) Hava Giriş Düğmesi Kabin içine alınacak havanın klapesine bağlıdır. Düğme kumanda edildiğinde içeriye alınacak havanın yolunu açar. Böylelikle dışarıdaki hava araç içine alınmış olur 3) Sıcaklık Ayar Düğmesi Kabin içine verilecek havanın sıcaklığını ayarlayan düğmedir. Klasik kalorifer sistemlerinde ayar düğmesi kırmızı uçta ise ısıtma başlar, mavi uçta ise soğutma başlar, ara konumlarda karışım sıcaklığı ayarlanır. Otomatik sistemlerde kumanda paneli üzerindeki düğmelere, aracın markasına göre kırmızı veya mavi konuma çevrilmesiyle veya basılmasıyla elektronik kontrol ünitesi tarafından otomatik olarak ayarlanır.

4) Arka Cam Buğunun Giderme Düğmesi Kabin içerisindeki havanın kabin dışına çıkarmadan sirkülasyonunu sağlar. Devirdaim düğmesi aktifken klima, ısıtma ve havalandırmadaki dışarıya açılan klapeler kapalı durumdadır. 5)Hava Debisi Çevre sıcaklıklarında araç içi havasının değişimini sağlamak amacı ile motor çalıştırıldıktan sonra kullanılır. Bunun yanında hava devridaimkonumu herhangi bir zaman kısıtlaması olmaksızın çalıştırılabilir ve böylelikle yüksek sıcaklıklarda fazla soğutma sağlanır.

2) H AVA YÖNLENDIRME KLAPE MOTORLARI Havanın dışarıdan, doğrudan doğruya kabin içerisine alınmasını veya içerdeki havanın aracın değişik kısımlarına sıcak şekilde (kalorifer radyatöründen geçerek) veya soğuk olarak ya da karıştırılarak yönlendirilmesini sağlamaktır. ÇEŞİTLERİ; Yoğun basınç motor klapesi Hava devridaim motor klapesi Buğu çözme motor klapesi Sıcak hava motor klapesi Soğuk hava motor klapesi

Hava üfleme tertibatının içerisinde bulunur. Elektrofanın ön tarafına veya arka tarafına yerleştirilir. Kalorifer sisteminde elle bir tel vasıtası ile ayarlanarak kumanda edilir. Klima sisteminde ise elektronik veya manuel kumandalıdır.

3)HAVA YÖNLENDİRME KANALLARI Havalandırma sisteminde hava yönlendirme kanalları önemli yere sahiplerdir. Çünkü havalandırma sistemde üretilen hava, yönlendirme hortumları ile araç içerisine alınır ve dağıtılır. Hava yönlendirme hortumlarının iki görevi vardır; 1)Havalandırma sisteminde üretilen havanın araç içerisinde istediğimiz yere göndermemizi sağlar. 2)Havanın dışarıdan istenildiğinde araç içerisine alınmasını sağlar.

ÇEŞİTLERİ 1) Kabin içi dağıtım kanalları 2)Ön Panel Ortasındaki Hava Dağıtım Kabini 3)Arka Ayak Bölmesindeki Hava Dağıtım Kabinleri

4)ÜFLEÇLER Her araçta mevcut olan ve ısıtma ve havalandırma sisteminin son elemanı olan üfleçler aşağıdaki resimde görülmektedir.

G ÖREVLERI Havalandırma sisteminde üretilen havanın araç içerisine çıktığı son noktadır. Sistemde üretilmiş olan havanın araç içerisine belirlenen açılarda dağılmasını sağlar. İstendiğinde ise üfleçler üzerinde kumanda edilerek hava akımı azaltılır veya tamamen kesilir

OTOMOBİLLERDE KLİMA SİSTEMİ Klima'' rahatlık veren bir ortam sıcaklığı sağlayabilmek için aracın içindeki havayı soğutan veya nemini alan bir ünitedir.

Klimanın görevi araç içerisinde düşük ses seviyesinde; kötü kokuları gidermek, ortam sıcaklığını ve nemini istenilen şartlara ayarlayarak hava sirkülasyonunu sağlamaktır. Sonuç olarak araç içi yolculuk konforunu sağlamaktır. Sürücü ve yolcularda birtakım rahatsızlıklara yol açmaması için, araç içi sıcaklık ile dış ortam sıcaklığı arasındaki fark 20°C'yi aşmamalıdır.

K LIMA SISTEMIN ÇALIŞMA PRENSIBI

K LIMA SISTEMIN ELEMANLARI Kompresör Kondanser Nem Tutucu Filtre Genleşme Valfi Evoparatör Klima Fanı Klima Gazı ve Yağı Sensörler

Kompresör soğutucu maddenin basıncını yükseltir. Bu esnada soğutucu madde sıcaklığı da artar. Klima kompresörüne klima gazı; gaz girer gaz çıkar; soğuk girer sıcak çıkar; düşük basınç girer yüksek basınç çıkar. Klima gazı kompresörde sıkıştırılıp basıncı yükseltilmezse, evoparatörde gaz halinden sıvı haline geçişi mümkün olmaz ve ısı çekip soğutma yapması gerçekleşemez. Klima gazı içerisinde çözünmüş olarak bulunan yağ, kompresörün yağlanmasını sağlar. Kondanser Kondanser (yoğuşturucu) aracın ön kısmında radyatörün önünde bulunur, kondanser soğutucu fanı da ön kısımdadır. Kompresör kondansere bağlıdır ve gazı buraya basar. Peteklerin içerisinde dolaşan sıcak klima gazı, önden vuran rüzgar (araç giderken) ve/veya kondanser fanı (soğutma fanı) tarafından soğutulur. Soğuyan klima gazı sıvı hale geçer, ama halen yüksek basınçlıdır.

Genleşme Valfi Genleşme valfi, dolaşımdaki soğutma gazı miktarını değiştirerek, soğutma kapasitesini ideal seviyede ayarlar.evoparatörün çıkışında bir sıcaklık sensörü vardır, giren soğuk gaz, ısınarak çıkar; sıcaklık sensörü bu ısınma miktarını algılayarak, genleşme valfine bir sinyal gönderir ve genleşme valfi, geçen klima gazı miktarını arttırır veya azaltır. Sıvı girer, sıvı çıkar; yüksek basınçlı girer, düşük basınçlı çıkar; orta sıcaklıkta girer, çok soğuk çıkar. Evoparatör Havanın soğutulup aracın içine girdiği kısımdır. Buharlaştırıcı olarak da bilinen evoparatörde, klima gazı, sıvı halde gaz haline geçer

Nem Tutucu Filtre Nem tutucu filtrenin görevi, kondenserden gelen sıvı haldeki klima soğutucu maddesini, kurutup depolamaktır. İçerisinde süzgeç ve kurutucu madde vardır. Burada su ve pislikler soğutma gazından ayrıştırılır.Yani soğutma gazının nemi alınır. Buradan çıkan klima gazı, genleşme valfine geçer. Klima Yağı Araç kliması soğutucu madde yağı, klima sistemindeki hareketli parçaları (özellikle kompresör) yağlayarak aşınmaları önler ve sızdırmazlık sağlar

OTOMOBİLLERDE KLİMANIN KULLANIM AMAÇLARI Bazı durumlarda (güneş altında uzun süreli park) sıcaklık dayanılmaz hâle gelebilir, hatta gerçek bir tehlike oluşturabilir. Kısa sürede kabul edilebilir bir konfor düzeyine erişmek için, kapıları birkaç dakika açık bırakarak araç içindeki aşırı ısınmış havanın boşalması sağlanır. Sonra motor çalıştırılır ve klima hizmete alınır.

KABİN İÇİ SICAKLIĞININ İSTENİLEN DEĞERDE TUTULMASİ Kabin sıcaklığı manuel (elle) veya otomatik olarak ayarlanır. Sıcaklık ayar düğmesi ile istenen sıcaklık 18°C ile 32°Carasından seçilebilir. Otomatik sistemlerde kabin içi sıcaklığını istenen değerde sabit tutmak mümkündür. Normal çalıĢma sıcaklığını ayarlamak için sıcaklık kontrol düğmesi 24°C'a ayarlanabilir

KABİN İÇİ NEM ORANIN AYARLANMASİ Kabin içerisindeki fazla nem klima tarafından alınmaktadır. Araç içerisine alınan taze hava veya araç içindeki hava evaporatör petekleri üzerinden geçerken içerisinde bulunan nem yoğunlaşır ve kabin içerisine nemi alınmış hava gönderilir KABİN İÇİNİN TEMİZ HAVANİN ALİNABİLMESİ; Hava sürkilasyon (iç hava dolaşımı) düğmesi kapalı konumda iken dış ortam havası emilerek aracın içine gönderilir. Dış hava girişinde yer alan bir anti - toz / anti - polen filtresi ile daha temiz bir hava alınır.

H AVA SIRKÜLASYONUNUN SAĞLANMASI Tozdan veya egzoz dumanlarından korunmak için hava sürkilasyon düğmesine basarak içerdeki havanın devridaimi sağlanır. Aracın, dış hava sıcaklığı yüksek iken kullanılması durumunda; araç içindeki hava istenen dereceye ulaştığında, iç hava dolaşım fonksiyonunun devreye alınması klima sisteminin daha az enerji çekmesini sağlar. Ancak gerekli temiz hava değişiminin yapılabilmesi için bu fonksiyonu çok uzun süre kullanmamak gerekir.

C AMLARDAKI BUĞUNUN GIDERILMESINI HIZLANDIRMA Klima soğuk havalarda, havayı kurutarak camlardaki buğunun giderilmesini hızlandırmak için de kullanılabilir.

H AZIRLAYAN TUBA ÇETİNBAŞ KERİMCAN KARAKAYA