Sivil Toplum Kuruluşlarının Kanun Yapım Sürecindeki Rolü KANUNLARIN DİLİ ULUSLARARASI SEMPOZYUMU Ahmet YÜKSEL YASAMA DERNEĞİ

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 A. Kanun Tasarılarının Hazırlık Aşamasında STK’lardan Görüş Alma Mekanizmaları Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 1. İlgili Mevzuat Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 2. Görüş İsteme Görüş isteme, hazırlanan bir tasarı taslağı hakkında paydaşlardan görüşlerinin yazılı olarak istenmesidir. Bu kapsamda taslağı hazırlayan kurum tarafından taslakla ilgili görülen sivil toplum kuruluşlarına da görüşleri sorulabilmektedir. Sivil toplum kuruluşlarına görüşlerini göndermeleri için 30 günlük bir süre tanınmaktadır. Süresinde görüş verilmezse olumlu görüş verilmiş sayılır. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 3. Görüşe Açma Görüşe açma, tasarı taslağının internet ortamı üzerinden tüm kamuoyunun bilgisine sunulması ve görüşlerinin alınmasıdır. Görüşe açılan taslaklara hem bireysel olarak, hem de sivil toplum kuruluşları kanalı ile katkı verilmesi mümkün bulunmaktadır. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

B. TBMM’de STK’ların Kanun Yapım Sürecine Etkisi Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 1. İlgili Mevzuat Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

2. STK’ların Komisyonlara Katılımı Sivil Toplum Kuruluşları Komisyon Başkanlığınca kanun önerisi görüşmelerine davet edilebilir. Görüşmeler sırasında kendilerine söz verilmesi halinde görüşlerini açıklayabilirler. Görüşmeler öncesinde yazılı veya sözlü olarak gerek komisyon başkanlığına, gerekse de ilgili milletvekillerine görüşlerini sunabilirler. Bir toplantıya davet edilmeyen STK temsilcilerinin görüşmelere katılabilmesi ancak Komisyon Başkanının iznine tabidir. STK’lar tarafından doğrudan değişiklik önergesi verilemez ancak komisyon üyelerine değişiklik önerilerini sözlü veya yazılı olarak verebilirler. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

3. Komisyon Toplantılarına STK Katılım Oranları 26. Dönemin başlangıcından bugüne kadar (17.11.2015-15.12.2017) Uluslararası Anlaşmalar hariç toplam 58 kanun tasarı veya teklifinin komisyon görüşmelerinin 33’üne en az bir sivil toplum kuruluşu katılmıştır. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

C. Yeni Hükümet Sisteminde STK’ların Muhtemel Rolü Kanun tasarılarının ortadan kalkacağı ve kanun önerilerinin sadece milletvekilleri tarafından verilebileceği yeni sistemde, hazırlık sürecinin daha şeffaf olması ve bu süreçte STK’ların daha etkin bir rol oynaması beklenebilir. Yeni hükümet sisteminde yasama ve yürütmenin katı ayrılığı ve buna bağlı olarak yasama organın kanun çalışmalarında kullanacağı bilgiye olan ihtiyacın karşılanmasında STK’lar belirli bir rol alabilir. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile yapılacak düzenlemelerde, mevcut durumda tasarı taslakları için var olan görüş alma mekanizmalarının işletilmemesi halinde STK’ların söz konusu düzenlemeler bağlamında etkinliği sınırlı olabilir. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 Ç. TBMM’deki Denetim Mekanizmaları Yoluyla STK’ların Kanun Yapım Sürecine Etkisi Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 1. Soru Soru, hükümetin görev alanıyla ilgili açık ve belli bir konuda bir milletvekilinin başbakan veya ilgili bakandan bir önerge ile bilgi istemesidir. STK’lar, karşılaştıkları sorunlu uygulamaları milletvekillerine ilettiklerinde, soru mekanizması aracılığıyla gündeme getirebilmektedirler. Soru mekanizması sorunlu uygulamaların gündeme getirilmesi dolayısıyla yasal değişiklikler için bir zemin oluşturabilmektedir. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 2. Meclis Araştırması Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemedir. Kurulan bir komisyon marifetiyle yapılan bu incelemeyle, bir sorunun nedenleri araştırılarak boyutları saptanmakta ve bu konuda alınması gereken önlemler ortaya konmaya çalışılmaktadır. STK’ların, karşılaştıkları sorunların ele alınması, irdelenmesi, aksaklık ve yanlışlıkların üzerine gidilmesi ve çözüm arayışı için milletvekillerine bu mekanizmanın kullanılmasını önermeleri mümkündür. Meclis Araştırması komisyonları tarafından incelenen konuyla bağlantı STK’ların görüşlerine sıklıkla başvurulmakta ve bu görüşler komisyon raporlarına yansıtılmaktadır. Meclis Araştırması komisyonları bağlayıcı metinler olmamakla birlikte, özellikle mevzuat değişikliği önerilerinin, yasama çalışmalarına zemin oluşturabildiği görülmektedir. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 D. Kanun Yapım Sürecine Sivil Toplum Katılımının Hukuki Belirlilik İlkesine Etkisi Hukuki belirlilik ilkesine göre kanuni düzenlemelerin hem kişiler hem de idare yönünden herhangi bir tereddüde ve şüpheye yer vermeyecek şekilde açık, net, anlaşılır ve uygulanabilir olması gerekmektedir. Özellikle kişileri doğrudan etkileyen düzenlemelerin uygulamadaki etkilerini en iyi şekilde değerlendirebilecek merciler arasında düzenlemeden etkilenecek toplum kesimlerini veya çıkar gruplarını temsil eden sivil toplum kuruluşları olacağı açıktır. Bu bağlamda kanun yapım sürecine sivil toplum katılımının artmasının, kanunların açık ve anlaşılabilir olmasına, buna bağlı olarak hukuki belirlilik ve hukuk devleti ilkesinin güçlenmesine katkı sağlayacağı şüphesizdir. Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

E. Kanun Yapım Sürecine Sivil Toplum Katılımı Önündeki Engeller Torba Kanun uygulaması KHK uygulaması Kanun önerisi hazırlık sürecine yetersiz katılım Kanun önerilerinin Parlamentoda hızlı bir şekilde görüşülmesi Genel Kurul aşamasında kanun önerileri üzerinde önemli değişiklikler yapılması Sivil Toplum Kuruluşlarının kurumsal kapasitelerindeki yetersizlikler Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017

Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017 Teşekkürler ahmet.yuksel@tbmm.gov.tr Kanunların Dili Uluslararası Sempozyumu / 15-16 Aralık 2017