SIK KARŞILAŞILAN TIBBİ SORUNLAR

DİSFAJİ (YUTMA GÜÇLÜĞÜ) Yutkunma esnasında hissedilen zorlanmadır DİSFAJİ (YUTMA GÜÇLÜĞÜ) Yutkunma esnasında hissedilen zorlanmadır. Özefagustaki herhangi bir tıkayıcı nedeniyle olabilir: * yabancı cisim, * tümörler, * daralma, gibi.

DİSFAJİ * Boğazda ya da sternum boyunca (özefagusta)”bir şey yapışmış” hissi * Seyri yavaş veya hızlı olabilir * Ağrısızdır * Genellikle önemsenmez * Belirtilerin ciddiyeti altta yatan nedene (hastalığa) göre farklılık gösterir * Genelde acil bakım gerektiren bir durum değildir

KUSMA Mide içeriğinin dışarı atılması veya kusturma yoluyla dışarı çıkarılması. REGÜRJİTASYON Yarı sindirilmiş mide içeriğinin güç harcanmadan istemli ya da istemsiz olarak ağza geri gelmesidir.

KUSMA. genellikle önemli bir nedeni vardır (önemsenmelidir. ) KUSMA * genellikle önemli bir nedeni vardır (önemsenmelidir!) * nedeni genellikle gözlenemez (gizlidir) * kusma ile regürjitasyon ayırt edilmelidir * önemsenmez (göz ardı edilir) ise çok ciddi sorunlarla karşılaşılabilir * gözardı edildiği durumlarda şoka neden olabilir * çoğunlukla yaralanmalara eşlik eder

KUSMANIN NEDENLERİ. Peritonit - ileus - obstrüksiyon KUSMANIN NEDENLERİ * Peritonit - ileus - obstrüksiyon * mide mukozasının iltihabı veya iritasyonu; - bakteriler, viruslar, - sindirilmiş iritanlar - zehirler - ilaçlar, vb ile.

KUSAN HASTALARDA ACİL BAKIM Bilinci açık hastada (AVPU>A) : KUSAN HASTALARDA ACİL BAKIM Bilinci açık hastada (AVPU>A) : * yardımcı olun ( böbrek küvet veya kusmuk torbası, ağzını çalkalamak için su verin) * acilen hastaneye götürün Bilinci kapalı hastada : * soluk yolunun açık ve temiz kalmasını sağlayın * aspire etmesini önleyin (kusmuğun soluk yoluna kaçmasını önleyin) * acilen hastaneye götürün

KUSMUĞUN TEMİZLENMESİ ‘ASPİRE EDİLMESİ (ASPİRASYON İŞLEMİ)’ Yarı bilinçli, uykulu veya sarhoş kişilerde kusmuk, soluk alma esnasında trakeaya, bronşlara girebilir(aspire olabilir).Bunun sonucunda: * bronş ve trakeada yangı oluşabilir * bronş ve trakeada iltihap oluşabilir * bronşiyol ve alveollerde harabiyet oluşabilir * akciğer iltihabı oluşabilir

KUSMUĞUN TEMİZLENMESİ ‘ASPİRE EDİLMESİ (ASPİRASYON İŞLEMİ)’ Acil Bakım : * oksijen verilmelidir (hastanın gerejksindiği oranda) * bilinci açık olmayan hastalar aspire edilmelidir * gerekiyorsa solunum desteklenmelidir * daha sonra oluşabilecek aspirasyonlar(soluk yoluna kaçış) önlenmelidir

HEMATEMEZ Kusmuğun değişik formlarda kan içermesidir HEMATEMEZ Kusmuğun değişik formlarda kan içermesidir. Açık kırmızı kan içerebileceği gibi “kahve telvesi şeklinde” tanımlanan sindirilmiş hemoglobin de içerebilirler. Nedeni: * peptik ülser * özefagus varisleri * gastrit(alkol, ilaç, strese bağlı) * kusma nedeniyle midede veya özefagusta yırtık oluşması

HEMATEMEZ * her zaman şiddetli ve hatta ölümcül lezyon varlığının belirtisidir * çoğunlukla ağrısızdır * yoğun olabilir * şok ve aspirasyon, eşlik eden sorunlardır

“HEMATEMEZ”DE ACİL BAKIM “HEMATEMEZ”DE ACİL BAKIM * AABT iç kanamayı kontrol altına alamayacağından (durduramayacağından) hasta, hemen bir acil servise götürülmelidir. * Bilinci açık olmayan hastada soluk yolunun devamlılığını sağlamak için her türlü olanak kullanılmalıdır. * Şoka karşı uyanık olmalı ve önlem alınmalıdır. * Kan kaybı tahmin edilmeye çalışılmalıdır.

İSHAL (DİYARE) Barsak içeriğinin (fekal maddenin) sık ve sulu olarak vücuttan atılması olayıdır. Nedeni: * anksiyete (endişe), * barsağın (bakteryel, viral, paraziter) enfeksiyonu, * kolit, * kısmi barsak tıkanmaları, olabilir.

İSHAL (DİYARE). acil bakıma nadiren gereksinim duyulur İSHAL (DİYARE) * acil bakıma nadiren gereksinim duyulur * göz ardı edilirse çok ciddi sistemik sorunlar ortaya çıkabilir * çok ciddi bir sorunun uyarıcı belirtisi olabilir * genellikle çok yaygın bir yakınma basit bir özel tedavi ile giderilebilir

MELENA Dışarı atılan barsak içeriğinin(feçes) içerisinde sindirilmiş kanın olmasıdır. Yapışkan, katran gibi yoğun, siyah renkli ve kötü kokuludur. * ciddi ve sürekli bir barsak kanamasının göstergesidir * nedenin mutlaka bulunması gerekir * özel bir acil bakım gerektirmez * göz ardı edilirse, ciddi kan kaybına ve şoka neden olabilir

HEMATOŞEZİ Feçeste kırmızı kanın olmasıdır. Nedeni: HEMATOŞEZİ Feçeste kırmızı kanın olmasıdır. Nedeni: * hemoroidler(basur ) * fissürler * rektal/anal kanserler * polipler * ivertiküler hastalıklar

HEMATOŞEZİ * gerçek bir acil durum değildir * nadiren yoğundur (fazladır) * özel tedavi gerektirmez, vital bulguların takibi ve kanama miktarının tahmini önemlidir * genellikle hemen teşhis ve tedavi edilmesi gereken ciddi bir sorunun habercisidir

SARILIK Hastanın cildinin ve diğer dokuların sarı renk almasıdır SARILIK Hastanın cildinin ve diğer dokuların sarı renk almasıdır. Özellikle normalde beyaz ve pembe renkli olan dokularda daha belirgindir. Nedeni: * karaciğer hastalıkları * safra kesesi tıkanması * kan ile ilgili bozukluklar(hemolitik anemi)

SARILIK. genellikle acil bakım gerektirmez SARILIK * genellikle acil bakım gerektirmez * genellikle çok ciddi bir hastalığın habercisidir * çok kısa zamanda tanı konularak tedavi edilmesi gerekir * özel bir acil bakım gerektirmez * sarılığı görmek için ellere, skleraya, dilin alt kısmına ve konjuktivaya bakmak gerekir

KOLİK Herhangi bir boşluklu organın obstrüksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkan tipik karın ağrısına kolik denilmektedir. Aralıklarla gelen, keskin, gittikçe artan bir ağrıdır. Dayanılmaz bir seviyeye çıkarak pik(uç, tepe) yapar, organ duvarındaki kasların gevşemesiyle birden azalır. Nedenleri: * tıkanma(obstrüksiyon): tümörler, yabancı cisimler, yapışıklıklar, herniler * hiperperistaltizm = gastroenterit

KOLİK. AABT tarafından tanınması gereken tipik bir ağrıdır KOLİK * AABT tarafından tanınması gereken tipik bir ağrıdır. * Her zaman, akut gelişen acil durumun habercisi olmayabilir. * Belirsiz bir durumdan, akut barsak obstrüksiyonuna kadar değişik durumların nedeni olabilir. * Acilen tanı konulmalı ve uygun tedavi başlamalıdır; bunun için acilen hastaneye nakledilmelidir

ÖZEFAGEAL REFLÜ (YANMA) ÖZEFAGEAL REFLÜ (YANMA) * substernal (sternumdan aşağıda) yanma tarzında bir ağrıya neden olur * genellikle ağır yemeklerden sonra ortaya çıkar * İçkiden sonra oluşur * kiloyla, sırt üstü yatmayla veya gerilmeyle birlikte şiddetlenir

FONKSİYONEL BOZUKLUKLAR Bulimia:. açlık hissinin aşırı artmasıdır FONKSİYONEL BOZUKLUKLAR Bulimia: * açlık hissinin aşırı artmasıdır * yemek sonrası kendini kusturma girişimi vardır * çok fazla yiyecek alma eğilimi vardır * ancak kişi, bunlara rağmen normal kilosunu muhafaza eder

FONKSİYONEL BOZUKLUKLAR Anoreksia nevrosa:. kilo kaybı vardır FONKSİYONEL BOZUKLUKLAR Anoreksia nevrosa: * kilo kaybı vardır * yemek yemeyi reddeder * hasta bitkin ve kaşektiktir (bir deri bir kemik) * malnütrisyon(yetersiz, dengesiz beslenme) görülür

KONSTİPASYON (KABIZLIK) Nedenleri:. hareketsizlik KONSTİPASYON (KABIZLIK) Nedenleri: * hareketsizlik * hafif yemekler ( lif, taze sebze - meyva içermeyen) * dişlerin azalması * kitle oluşturan yiyeceklerin azalması Konstipasyonda: * dışkı sert ve kuru olur * fekal impaction(dışkının sertleşerek barsakta uzun süre kalması) olabilir * distal kolon kanseri görülebilir

DİZÜRİ İdrar yaparken yanma, kaşıntı veya ağrı hissetmeye dizüri denilmektedir Nedeni: * Alt idrar yollarında (mesane, üreterler, üretra) yangı veya iltihaplanmadır AABT için: * genellikle akut gelişen acil bir durum değildir * hasta semptomatik tedavi gereksinmektedir * acil tanı konması önemlidir

HEMATÜRİ İdrarda kan bulunmasıdır HEMATÜRİ İdrarda kan bulunmasıdır. Gözle görülebilir veya mikroskopik incelemeyle fark edilebilir. Nedeni: * idrar yollarındaki tümör * idrar yollarındaki iltihap * idrar yollarında yaralanma

HEMATÜRİ * genellikle yaralanma olgularında görülür, bu genitoüriner sistemde yaralanma olduğunun bir göstergesidir * yaralanma olmaksızın görülen aşırı kanlı idrar, acilen tanı ve tedaviyi gerektiren bir durumdur * yaralanma olsun olmasın böyle bir hastada idrarın dökülmeyip hastayla birlikte hastaneye götürülmesinde yarar vardır

İDRAR SIKLIĞI 24 saat içinde, normalden daha sık aralıklarla idrar yapma anlamında kullanılmaktadır. Eğer gece uykuyu bölerek idrar yapma ihtiyacı duyuluyorsa buna Noktüri denilmektedir. Nedenleri: * alt idrar yollarında tıkanma veya infeksiyon * üretral yangı veya iltihaplanma

İNKONTİNANS İsteğe bağlı idrar veya gaita yapabilme kontrolünün ortadan kalkması, idrar ya da gaitayı tutamama-kaçırma. Nedenleri: * epileptik nöbetler * spinal yaralanmalar * yaşlılık * bilincin kaybı

İNKONTİNANS * beklenmedik bir anda olan inkontinans ciddi bir hastalığın uyarıcısı olabilir * ancak acil bakım gerektiren bir hastalık olmayabilir * mutlaka araştırılması, tanı konulması ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

ÜRETRAL AKINTI Erkek üretrasından idrar veya sperm dışında gelen her maddeye üretral akıntı denilmektedir. Nedeni: venereal (cinsel) hastalıklardır. * Acilen tedavi olması için, hasta yönlendirilmelidir * Diğer bulaşıcı hastalıklar gibi rapor edilmelidir

RENAL KOLİK Böbrek taşının üreteri tıkamasıyla oluşan tipik ağrıdır RENAL KOLİK Böbrek taşının üreteri tıkamasıyla oluşan tipik ağrıdır. Diğer kolik tarzı ağrılar gibi, birden şiddetlenir ve kasların gevşemesiyle diner. Ağrı kasıklara ve dış genital organlara yayılabilir(yansıyan ağrı). Ağrının şiddeti genellikle acilen dindirilmesini de gerektirir. O nedenle hemen acil servise götürülmelidir

AKUT İDRAR RETANSİYONU (İDRAR TUTULMASI-YAPAMAMA) AKUT İDRAR RETANSİYONU (İDRAR TUTULMASI-YAPAMAMA) * genellikle,”uzun süreden beri idrar yaparken zorlanma” öyküsü sonrası ortaya çıkar * prostat büyümesi sonucu görülebilir * çok rahatsız edici olup, idrar yaparken zorlanma esnasında şiddetli ağrı olur * çok çabuk gelişir(saatler içinde) * acilen hastaneye yetiştirilmelidir

VAJİNAL LEKE, KANAMA VE AKINTI Menstrual olmayan akıntının görüldüğü durumlar: * vajinal iltihaplar (kan içermeyen) * uterus, vajen veya serviksin neoplastik (kanamalı) hastalıkları * menstrual bozukluklar AABT olarak; * hastayı teşhis ve tedavi için doktora yönlendirin * teşhis için acil servise nakledin * muayene etmeyin ya da vajene tampon uygulamayın

EKTOPİK GEBELİK RÜPTÜRÜ Fertilize olmuş (döllenmiş) ovumun (yumurtanın) uterus dışında bir yere yerleşerek büyümesine dış(ektopik) gebelik denilmektedir. En sık rastlanan yerleşme yeri fallpian tüpleridir. Tüpler, fetüs 6-7 haftalık olana kadar büyümesine olanak tanır, ancak ondan sonra yırtılır (rüptüre olur).

EKTOPİK GEBELİK RÜPTÜRÜ Tanı:. bir veya iki kez aksayan menstrusyon EKTOPİK GEBELİK RÜPTÜRÜ Tanı: * bir veya iki kez aksayan menstrusyon * olaydan önceki 6-7 hafta içindeki cinsel ilişki olması * hipovolemik şok tablosu * karın alt kadranında ağrı ve hassasiyet olması, ile tanı konulabilir. Acil Bakım: * hipovolemik şok tedavisi * en kısa zamanda acil servise nakil

VERTİGO (BAŞ DÖNMESİ) Nedenleri:. arteriyoskleroz. beyin hasarı VERTİGO (BAŞ DÖNMESİ) Nedenleri: * arteriyoskleroz * beyin hasarı * iç veya orta kulak iltihabı ya da yaralanması Acil Bakım: * kusmaya karşı uyanık olun * hastayı sırt üstü yatırın * çok şiddetliyse acil servise götürün

HIÇKIRIK Ani inspirasyonu takiben epiglotun kapanması ile havanın tutulması olayına hıçkırık denilmektedir. Acil olgu değildir, ancak saatlerden veya günlerden beri süre geliyorsa ve gerekliyse acil servise götürülebilir.