DYT.HİLAL ACAR

VÜCUDUN BÜYÜMESİ,YENİLENMESİ VE ÇALIŞMASI İÇİN GEREKLİ OLAN ENERJİ VE BESİN ÖGELERİNİN HER BİRİNİN YETERLİ MİKTARDA ALINMASI VE VÜCUTTA UYGUN ŞEKİLDE KULLANILMASI DURUMUNA DENİR. YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Besinler yaşam için elzemdir. Fiziksel ve zihinsel gelişimi etkiler. Çalışanların üretim hızını etkiler. Bebek ve çocuk sağlığını etkiler. Beslenme bozukluğuna bağlı gelişen hastalıkları engeller. Enfeksiyonlara ve hastalıklara yakalanmayı engeller.

BESİN Yenebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin öğelerini taşıyan bitki ve hayvan dokularıdır. BESİN ÖGESİ Besinlerin içinde bulunan karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallere besin ögeleri denir.

BESİN ÖGELERİ  KARBONHİDRAT  PROTEİN  YAĞ  VİTAMİN  MİNARELLER  SU

KARBONHİDRATLAR oVücudumuzun en önemli enerji kaynağıdır. oGünlük enerjinin %55-70’ini sağlar. o1 gr karbonhidrat ortalama 4 cal. verir. oFazla alınırlarsa; vücutta glikojen ve yağa dönüşürler.

KARBONHİDRAT KAYNAKLARI oKuru baklagiller oPatates oYer elması oNişastalı diğer yumrular oPirinç oMısır oBuğday oDiğer tahıllar oŞekerler

PROTEİNLER oVücudumuzun yapı taşıdır oGünlük enerjinin %10-15’ini sağlar o1 gr protein 4 kalori verir oKas dokusunun korunması ve güçlenmesi için gereklidir

PROTEİN KAYNAKLARI Örnek Protein Yumurta İyi Kalite Protein Et,Süt Süt Ürünleri Balık Düşük Kaliteli Protein Bitkisel Kaynaklı Proteinler Tahıllar

YETERSİZ PROTEİN ALINDIĞINDA oBüyüme yavaşlar. oZeka gelişimi yavaşlar. oHastalıklara yakalanma riski artar. oKaraciğer yıpranır ve siroz hastalığı oluşur.

Karbonhidrat ve yağın az alınması durumunda proteini enerji için kullanmak zorunda kalırız. Protein enerji için kullanıldığında vücuttaki asıl görevini yerine getiremez

YAĞLAR oEnerji verirler (1 gr yağ 9 cal verir). oGünlük enerjinin % ‘u yağlardan alınmalıdır. oYağda eriyen vitamin emilimi için mutlaka yağ alınmalıdır. oDeri altı yağ tabakası vücut ısısı kaybını önler. oMidenin boşalmasını geciktirir, tokluk hissi verir. oOrganları dış etkenlerden korur.

YAĞLAR Doymuş yağ asitleri o Tereyağı, o Kuyrukyağı Tekli doymamış yağ asitleri o Zeytinyağı, o Balıkyağı, o Fındık yağı Çoklu doymamış yağ asitleri yağ asitleri o Soya yağı, o Ayçiçek yağı, o Mısırözü yağı

VİTAMİNLER YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER  A Vitamini  D Vitamini  E Vitamini  K Vitamini SUDA ERİYEN VİTAMİNLER  C Vitamini  B Grubu Vitaminler (B1 Vit. B2 Vit. B6 Vit. B12 Vit. gibi)  Folik asit

VİTAMİNLERİN GÖREVLERİ ∆Kemik gelişimini sağlar. ∆Vücudu hastalıklara karşı korur. ∆Gözün ışık durumuna göre ayarlanmasını sağlar. ∆Vücut dış yüzeyini, sindirim, solunum, üreme ve görme organlarını mikroplara karşı korur. ∆Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar.

BAZI VİTAMİNLER (A,E,C) VÜCUT HÜCRELERİNİN HASARINI ÖNLEYEREK NORMAL İŞLEVLERİNİ SÜRDÜRMELERİ VE BAZI ZARARLI MADDELERİN ETKİNLİKLERİNİN AZALTILMASINDA YARDIMCIDIRLAR (ANTİOKSİDAN)

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ A VİTAMİNİ oKARACİĞER oYEŞİL YAPRAKLI SEBZELER oYUMURTA SARISI oHAVUÇ oKAYISI oGÖZDE VE DERİDE BOZUKLUKLAR oGECE KÖRLÜĞÜ oDİŞ SAĞLIĞININ BOZULMASI oENFEKSİYONA YAKALANMADA ARTIŞ

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ D VİTAMİNİ oGüneş ışığı oBalık yağı, oKaraciğer oYağlı balıklar oRikets oOsteomalasia oMenepoz sonrası kadınlarda osteoporoz

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ E VİTAMİNİ oBuğday embriyosu oSoya yağı oBitkisel yağlar oZenginleştirilmiş margarin oYağlı tohumlar oHemolitik anemi oSinir kas sistemi yetersizlikleri

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ K VİTAMİNİ oIspanak oSoya fasülyesi oLahana oHemoraji (vücut içinde veya dışında kanama)

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ C VİTAMİNİ oKuş burnu oKırmızı ve yeşil biber oTurunçgiller oYeşil yapraklı sebzeler oÇilek oDiş ve diş eti hastalıkları oBağışıklık sistemi yetersizliği

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ B 1 VİTAMİNİ oKaraciğer oKurubaklagiller oTahıllar oYağlı tohumlar oSinir ve sindirim sistemi hastalıkları oİştahsızlık oBaş dönmesi

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ B 2 VİTAMİNİ oSüt ve ürünleri, oKaraciğer, oEt oYeşil yapraklı sebzeler, oYumurta oDeri ve Mukozada Yaralar oGörme ve sinir sistemi bozuklukları

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ B 6 VİTAMİNİ oEt oKaraciğer oYumurta sarısı oBalık oMaya oBağışıklık sisteminde zayıflama oCiltte yaralar oSinir sistemi bozuklukları

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ B 12 VİTAMİNİ oEt ve ürünleri oSüt ve ürünleri oBalık oYumurta oPersinyöz anemi oSinir sistemi bozuklukları oBaş ağrısı oYorgunluk

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ Niasin oMaya oKaraciğer oEt oBalık oYağlı tohumlar oPellegra oSinir ve sindirim sistemi bozuklukları oCiltte yaralar

VİTAMİNKAYNAKLARIYETERSİZLİĞİ Folik asit oKaraciğer ve diğer organ etleri oYeşil yapraklı sebzeler oKurubaklagiller oYumurta oMegaloblastik anemi oKalp hastalıkları

Günlük olarak tüketmemiz gereken besinleri yeterli miktarda tüketebilirsek vücudumuz için gerekli bütün vitaminleri almış oluruz.

MİNERALLER İskeletin normal oluşabilmesi, vücut organlarının düzenli çalışabilmesi için gerekli olan madensel maddelerdir. Yeteri kadar alınması zorunludur.

Yetişkin insan vücudunun ortalama % 6 sı minerallerden oluşur. İskelet ve dişlerin yapı taşıdır.İskelet ve dişlerin yapı taşıdır. Vücut suyunun dengede tutulmasını sağlar.Vücut suyunun dengede tutulmasını sağlar.

Mineraller  Klor  Fosfor  Magnezyum  Sodyum  Çinko  Kalsiyum  Demir  Potasyum  İyot  Flor

Mineral Yetersizlikleri FLOR: Diş Çürümeleri İYOT: Basit Guatr Hastalığı POTASYUM Kas Yorgunluğu, Solunum Yetersizliği DEMİR: Demir Eksikliği Anemisi Yorgunluk İştahsızlık Baş Dönmesi KALSİYUM: Kemik ve diş gelişiminde yavaşlama Osteoporoz Diş çürümeleri Pıhtılaşma bozuklukları

FOSFOR: Kemiklerde Sinir kas sisteminde Kan hücrelerinde Böbreklerde bozukluklar görülür. SODYUM: Kusma, Zihni Bulanıklık, Kas Yorgunluğu, Ağrılar, Solunum Yetersizliği MAGNEZYUM: Tetani KLOR: Sodyum ve potasyum yetersizliği ile birlikte görülebilir. ÇİNKO: Kilo Alımı ve Gelişiminde Yavaşlama Mineral Yetersizlikleri

Flor Su,deniz ürünleri Potasyum Kahve,yeşil yapraklı sebzeler Sodyum Tuz,yumurta Çinko Hayvansal kaynaklar Demir Et,yumurta, pekmez Kalsiyum Süt ve süt ürünleri Magnezyum Yağlı tohumlar, kurubaklagiller İyot İyotlu tuz, balık Fosfor Süt ürünleri

SU Yetişkin insan vücudunun %60 ı sudur SU ; vücudun büyük bir kısmını oluşturur

Vücutta oluşan fazla ısının atılması için, Besinlerin sindirimi,dokulara taşınmaları,hücrelerd e kullanılmaları sonucu oluşan zararlı atıkların atılması için, SU GEREKLİDİR

Vücudun günlük su ihtiyacı 2-2,5 litre

Günlük olarak kaybedilen sıvı miktarı karşılanmadığında vücut hücre çalışması aksar.

POSA Bitkilerin yapısında bulunan, sindirim sisteminde vücuda emilemeyen ancak organizma için faydalı olan kısmıdır.

Posalı yiyeceklerin diyette artırılmasıyla, Çiğnemede artma Tükürük salgısının artışı Toplam besin alımının azalması

Yüksek posalı diyetlerle beslenen toplumlarda Kalp hastalıkları Divertikül hastalıklar Hemoroitler Kolon kanserleri Şeker hastalığı Şişmanlık nadir görülmektedir.

Yetişkinler için günlük posa miktarı gr

Posadan Zengin Besinler ◊Kuru baklagiller ◊Yağlı tohumlar ◊Kepeği ayrılmamış tahıl ürünleri ◊Sebze ve meyveler

yanında mutlaka bol su içilmesi gerekir. Posanın vücudumuzda faydalı etkiler gösterebilmesi için,

Posa Şeker,kolesterol ve tansiyonu dengeler, Tokluk hissi verir, Dışkılama sayısını ve miktarını artırarak kabızlığı önler dolayısıyla kalın bağırsak kanserini önleyici etkiler gösterir.

1)SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ BESİN GRUPLARI 2)ET,YUMURTA KURUBAKLAGİL 3)SEBZE VE MEYVELER 4)TAHILLAR

1. GRUP: SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ PROTEİN, KALSİYUM, FOSFOR,B2,B12 İÇERİR. ÖNEMİ * BÜYÜME VE GELİŞME * DOKULARIN ONARIMI * KEMİK GELİŞİMİ VE SAĞLIĞI * SİNİR VE KASLARIN DÜZENLİ ÇALIŞMASI * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR.

2.GRUP: ET, YUMURTA,BAKLAGİLLER PROTEİN, DEMİR, ÇİNKO, FOSFOR, MAGNEZYUM, B6, B12, A VİTAMİNİ, NİASİN, B1 İÇERİR. ÖNEMİ  BÜYÜME VE GELİŞME  HÜCRELERİN YENİLENMESİ VE DOKU ONARIMI  KAN YAPIMI  SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ SAĞLIĞI  HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

3. GRUP:TAZE SEBZE VE MEYVELER C VİTAMİNİ,KAROTEN(A VİTAMİNİ ÖNCÜSÜ), FOLİK ASİT,B2 VİTAMİN, DEMİR, MAGNEZYUM,POSA İÇERİR. ÖNEMİ * BÜYÜME VE GELİŞME * HÜCRE YENİLENMESİ, DOKU ONARIMI * KAN YAPIMI * DİŞ VE DİŞETİ SAĞLIĞI * DERİ SAĞLIĞI, GÖZ SAĞLIĞI * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

4.GRUP:TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ TEMEL ENERJİ KAYNAĞIDIR, B1 VİTAMİNİ, NİASİN VE PROTEİN İÇERİR. ÖNEMİ * VÜCUDUN TEMEL ENERJİ KAYNAĞIDIR * SİNİR, SİNDİRİM SİSTEMİ VE DERİ SAĞLIĞI İÇİN GEREKLİDİR * HASTALIKLARA KARŞI DİRENÇ SAĞLAR

GÜNLÜK TÜKETİLMESİ GEREKEN MİKTARLAR SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ ; YETİŞKİN: 2 PORSİYON ÇOCUK, GENÇ, GEBE, EMZİKLİ, MENAPOZ SONRASI KADIN: ÇOCUK, GENÇ, GEBE, EMZİKLİ, MENAPOZ SONRASI KADIN: 3-4 PORSİYON

ET, YUMURTA, BAKLAGİLLER ; YETİŞKİN,GENÇ,ÇOCUK 2 PORSİYON GEBE, EMZİKLİ KADIN: GEBE, EMZİKLİ KADIN: 3 PORSİYON

TAZE SEBZE VE MEYVELER ; TAHILLAR VE TAHIL ÜRÜNLERİ ; 3-5 PORSİYO N 4-6 PORSİYON 4-6 PORSİYON

Sağlıklı Beslenmede 12 Adım 1.Günlük tükettiğiniz besinlerin çok çeşitli olmasına özen gösterin.Bu besinlerin çoğunluğunu hayvansal gıdalar yerine bitkisel gıdalardan seçin. 2.Günlük beslenmenizde ekmek ve tahıl grubu besinlerin (bulgur, mısır, pirinç,makarna v.b.) bulunmasına özen gösterin. 3.Her gün birkaç kez çeşitli taze sebze ve meyve yiyin (günde 5-7 porsiyon).

4.Her gün orta düzeyde fiziksel aktivite yaparak vücut ağırlığınızı tavsiye edilen sınırlarda tutunuz.(Beden Kitle İndeksi olmalıdır). 5.Günlük tükettiğiniz yağ miktarını kontrol ediniz. Yemeklerinizde hayvansal kaynaklı yağlar yerine, doymamış yağ asitlerinden zengin bitkisel sıvı yağları (zeytinyağı, ayçiçek,mısırözü vb. yağları) kullanınız. 6- Yağlı et ve et ürünleri (sucuk,salam,sosis vb.) yerine balık,tavuk, hindi eti veya kuru fasulye, nohut, mercimek gibi kurubaklagilleri tercih ediniz.

7- Yağsız veya az yağlı süt ve süt ürünlerini (yoğurt, peynir, kefir v.b.) yiyiniz. 8- Az şekerli besinleri tercih edin, çay şekeri gibi rafine şekerleri mümkün olduğunca tüketmeyin, tatlılar ve şekerli içeceklerin tüketimini sınırlandırınız. 9- Günlük tuz alımınızı azaltınız (ortalama 1 çay kaşığı).

11- Besinlerinizin hazırlanması, pişirilmesi sırasında hijyen kurallarına dikkat ediniz.Yiyeceklerinizi pişirirken haşlama, fırında ve buharda pişirme yöntemlerini tercih ediniz. Kızartmalardan kaçınınız. Böylece yemeklerinize ekleyeceğiniz yağ, tuz ve şeker miktarını azaltmış olursunuz. 12- Bebeklerinizi ilk 6 ay sadece anne sütüyle besleyiniz ve 6 aydan sonra uygun besinlere başlayarak yeterli ve dengeli beslenmelerini sağlayınız. 10- Mümkünse alkol kullanmayın.Eğer kullanıyorsanız en aza indiriniz.